Konsekwencje powrotu do zwolnienia z VAT

Przedsiębiorca, który utracił prawo do zwolnienia lub z niego dobrowolnie zrezygnował, może przy spełnieniu określonych w ustawie o VAT warunków ponownie skorzystać z tego zwolnienia. Powrót do zwolnienia może nastąpić nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym podatnik utracił prawo do zwolnienia lub z niego zrezygnował. Dodatkowym warunkiem skorzystania ze zwolnienia jest to, aby wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł.

Należy również pamiętać, że ze zwolnienia ze względu na wartość sprzedaży nie może korzystać podatnik wykonujący czynności określone w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT, czyli gdy dokonuje np. dostawy towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym (z wyjątkami), świadczy usługi prawnicze, usługi w zakresie doradztwa (z wyjątkami), jubilerskie. Z omawianego zwolnienia nie może też korzystać podmiot nieposiadający siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju.

Trzeba także wskazać, iż nowelizacja ustawy o VAT, która weszła w życie od 1 stycznia 2017 r., wprowadziła przepis przejściowy, zgodnie z którym podatnicy, u których łączna wartość sprzedaży w 2016 r. była wyższa niż 150.000 zł i nie przekroczyła 200.000 zł, mogą korzystać ze zwolnienia z VAT, o którym mowa w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT (art. 18 ust. 1 ustawy o zmianie ustawy o VAT oraz niektórych innych ustaw - Dz. U. z 2016 r. poz. 2024). Odpowiednio z tego zwolnienia mogą skorzystać podatnicy, którzy w 2016 r. rozpoczęli wykonywanie czynności określonych w art. 5 ustawy, u których łączna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczyła 150.000 zł i nie przekroczyła 200.000 zł.

Konsekwencją powrotu podatnika VAT czynnego do zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ustawy o VAT, jest zmiana przeznaczenia zakupionych towarów. Powrót do zwolnienia podmiotowego stanowi bowiem okoliczność zmieniającą prawo do odliczenia podatku naliczonego od wydatków poniesionych przez przedsiębiorcę w czasie kiedy był czynnym podatnikiem VAT. Skutkiem zmiany przeznaczenia zakupionych towarów i usług jest obowiązek korekty podatku naliczonego, o której mowa w art. 91 ust. 7 ustawy o VAT. Jak wynika z tego przepisu, podatnik jest zobowiązany do korekty podatku naliczonego w przypadku, gdy:

• miał prawo do obniżenia kwot podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi i dokonał takiego obniżenia albo
  
• nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się prawo do odliczenia podatku VAT przy nabyciu tego towaru lub usługi.

Przy czym należy podkreślić, że obowiązek korekty wystąpi wówczas, gdy do zmiany prawa do odliczenia dochodzi w tzw. okresie korekty.

W odniesieniu do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych o wartości początkowej przekraczającej 15.000 zł korekty dokonuje się w ciągu 5 kolejno następujących po sobie lat podatkowych, a w przypadku nabytych nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntu okres korekty wynosi 10 lat. Roczna korekta w danym roku podatkowym wyniesie odpowiednio 1/5 lub 1/10 (w przypadku nieruchomości) wartości odliczonego podatku naliczonego.

Korekty tej dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym, za który dokonuje się korekty. Tak więc, jeżeli podatnik zrezygnuje z rozliczania VAT z dniem 1 marca 2017 r., pierwszą korektę, o której mowa, wykaże dopiero w deklaracji VAT za styczeń (I kwartał) 2018 r., w wysokości odpowiednio 1/5 lub 1/10 kwoty VAT. Kwotę tej korekty podatnik powinien wykazać w poz. 47 ze znakiem "minus". Obowiązek złożenia deklaracji VAT wystąpi, pomimo że podatnik korzysta ze zwolnienia z VAT (przykład 1).

W sytuacji gdy wartość początkowa środka trwałego nie przekracza 15.000 zł, a także w przypadku innych niż środki trwałe towarów, okres korekty wynosi 12 miesięcy, licząc od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano towary lub usługi do użytkowania (przykłady 2 i 3).

Natomiast korekta VAT naliczonego wystąpi także w przypadku zmiany przeznaczenia towarów handlowych, surowców oraz materiałów i to bez względu na ich wartość. Jeśli podatnik nabył towary handlowe, surowce oraz materiały w celu wykorzystania do czynności opodatkowanych i odliczył VAT, a następnie zdecydował się na powrót do zwolnienia z VAT, jest on zobowiązany do dokonania korekty podatku w deklaracji VAT za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła zmiana, czyli powrót do zwolnienia. Zatem jeśli podatnik na dzień powrotu do zwolnienia posiada zapasy towarów handlowych, surowców oraz materiałów, powinien skorygować cały odliczony podatek VAT przy ich nabyciu, bez względu na to, kiedy dokonał ich zakupu. Korektę tę należy wykazać w deklaracji VAT za okres, w którym nastąpiła zmiana ich przeznaczenia w poz. 48 (ze znakiem "-").

O rezygnacji z rozliczania VAT podatnik musi powiadomić naczelnika urzędu skarbowego w terminie 7 dni, licząc od dnia, w którym zmienia swój status z czynnego podatnika na zwolnionego. Należy tego dokonać poprzez złożenie aktualizacji zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R, zaznaczając w nim kwadrat nr 30 i wskazując w rubryce 38 datę, od której podatnik będzie korzystał ze zwolnienia z VAT.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2016 r. poz. 710 ze zm.)

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 17 (1371) z dnia 2017-02-27

Sprawozdanie finansowe za 2016 r. - wybrane zagadnienia

Pobierz: program PIT 2016