Kontrola u płatnika składek ZUS
Kontrolę wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych przez płatników składek przeprowadzają inspektorzy kontroli ZUS. ZUS przeprowadza też kontrolę wykonywania obowiązków płatników składek w zakresie zgłaszania ubezpieczonych do ubezpieczenia zdrowotnego i opłacania składki na to ubezpieczenie.
Kontrolę przeprowadza się w siedzibie kontrolowanego oraz w miejscach prowadzenia przez niego działalności, a także w miejscu prowadzenia działalności przez osoby trzecie w związku z powierzeniem tym osobom niektórych czynności na podstawie odrębnych umów. Czynności kontrolne mogą być również wykonywane poza miejscami, o których wyżej mowa, jeżeli płatnik składek nie zapewnił warunków wymaganych do przeprowadzenia kontroli, a także w przypadkach, gdy charakter czynności tego wymaga. Wtedy obowiązkiem płatnika składek jest, na żądanie inspektora kontroli, wydać określone przez niego dokumenty (przykładowo księgi, dokumenty oraz inne nośniki informacji związane z zakresem kontroli) na czas niezbędny do przeprowadzenia czynności kontrolnych, nie dłuższy jednak niż 3 tygodnie.
Generalnie kontrole płatników składek opłacających składki na ubezpieczenia społeczne ZUS przeprowadza z częstotliwością umożliwiającą dochodzenie należności z tytułu składek i wypłaconych świadczeń. Stanowi tak § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych zasad i trybu przeprowadzania kontroli płatników składek (Dz. U. z 1998 r. nr 164, poz. 1165). Przy czym w uzasadnionych przypadkach kontrole takich płatników składek mogą być przeprowadzone w krótszych odstępach czasu.
Natomiast kontrolę płatnika składek opłacającego składki wyłącznie na własne ubezpieczenia ZUS przeprowadza w uzasadnionych przypadkach.
Czynności kontrolne przeprowadzane przez inspektora ZUS obejmują w szczególności:
1) zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego,
2) prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek oraz innych składek i wpłat, do których pobierania zobowiązany jest ZUS,
3) ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych i wypłacanie tych świadczeń oraz dokonywanie rozliczeń z tego tytułu,
4) prawidłowość i terminowość opracowywania wniosków o świadczenia emerytalne i rentowe,
5) wystawianie zaświadczeń lub zgłaszanie danych dla celów ubezpieczeń społecznych,
6) dokonywanie oględzin składników majątku płatników składek zalegających z opłatą należności z tytułu składek.
Tak wynika z art. 86 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Należy zwrócić przy tym uwagę, że ustawodawca określając przedmiot kontroli dokonał jedynie przykładowego wyliczenia jej zakresu. Oznacza to, że katalog ten nie jest zamknięty.
|
W trakcie prowadzonych czynności kontrolnych inspektor kontroli ZUS ma prawo m.in.:
|
Inspektor kontroli ZUS wykorzystuje dla celów kontroli informacje zawarte zarówno na kontach ubezpieczonych, jak i na kontach płatników składek.
Inspektor kontroli ZUS podejmuje zadania kontrolne u płatnika składek po okazaniu przedsiębiorcy (albo osobie przez niego upoważnionej) legitymacji służbowej oraz po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. Datą wszczęcia czynności kontrolnych jest dzień doręczenia kontrolowanemu płatnikowi składek upoważnienia do jej przeprowadzenia.
|
Upoważnienie do prowadzenia kontroli zawiera co najmniej:
|
Jeżeli dokument przedstawiony płatnikowi składek przez kontrolującego nie będzie spełniał wymienionych wymagań, wówczas nie będzie on podstawą do przeprowadzenia kontroli. Z kolei zakres kontroli nie może wykraczać poza czynności wskazane w upoważnieniu.
Obecny w czasie kontroli płatnik składek, a także osoba przez niego wskazana, mają prawo uczestniczyć w czynnościach kontrolnych. Płatnik powinien być zawiadomiony o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków lub oględzin, w sposób umożliwiający mu udział w przeprowadzaniu tego dowodu, nie później niż bezpośrednio przed podjęciem tych czynności. Wyjątek stanowią okoliczności faktyczne, które uzasadniają natychmiastowe podjęcie czynności, a płatnik jest nieobecny. Fakt tej nieobecności odnotowuje się w protokole przeprowadzonej kontroli.
Ustalenia z przeprowadzonych czynności kontrolnych inspektor kontroli ZUS wykazuje w protokole kontroli. Płatnik składek (a także osoba upoważniona do jego reprezentowania lub prowadzenia jego spraw) ma prawo w terminie 14 dni od daty otrzymania protokołu wnieść pisemne zastrzeżenia do jego ustaleń. Wskazać jednocześnie powinien stosowne środki dowodowe.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).
autor: Aneta Dudek
Gazeta Podatkowa Nr 711 z dnia 2010-11-02