Kto musi mieć kasę fiskalną?

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby Ministerstwo Finansów nakładało na poszczególne branże obowiązek posiadania kas fiskalnych z co najmniej rocznym wyprzedzeniem.

Tym bardziej, że w niektórych przypadkach wprowadzenie kas jest związane ze znacznymi wydatkami i zmianami organizacyjnymi (np. modernizacją używanych programów komputerowych). Tymczasem stało się już tradycją, że pod koniec grudnia (na kilka dni przed wygaśnięciem dotychczasowych zwolnień) wydawane jest rozporządzenie określające podatników zobowiązanych do wprowadzania kas w latach kolejnych.

Teoretycznie może się zdarzyć tak, że duża grupa przedsiębiorców dowie się o nowym obowiązku na kilka bądź kilkanaście dni przed jego wprowadzeniem. Wynika to z konstrukcji rozporządzenia. Zwalnia ono z obowiązku posiadania kasy jedynie do 31 grudnia danego roku podatkowego. W tym roku rozporządzenie ministra finansów z dnia 6 grudnia 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kas fiskalnych (Dz.U. nr 242, poz. 2043) opublikowano 12 grudnia. Gdyby się nie ukazało, wszyscy podatnicy dotychczas zwolnieni z obowiązku ewidencjonowania za pośrednictwem kasy (np. firmy świadczące usługi medyczne, agencje ochrony, kancelarie prawne) musieliby ją posiadać od 1 stycznia 2006 r.

Nowe rozporządzenie ma nieco inny charakter niż zwykle - przedłuża obowiązujące dotychczas zwolnienia tylko o kwartał. Rząd tłumaczy, że chce mieć czas na podjęcie decyzji w sprawie przyszłości kas fiskalnych.

- Praktyka wydawania rozporządzeń zwalniających z obowiązku stosowania kas fiskalnych przed końcem roku nie jest niczym dziwnym i nie rodzi żadnych negatywnych konsekwencji dla podatników, pod warunkiem że zwolnienie to ma obowiązywać przez cały następny rok. Nie wiem, dlaczego rozporządzenie z 6 grudnia ma obowiązywać tak krótko. Bez wątpienia może to rodzić niepewność u podatników, którzy nie wiedzą, czy zachowają zwolnienie czy je stracą - mówi Elżbieta Mucha, dyrektor w KPMG Tax, była wiceminister finansów. Przypuszcza, że termin 1 kwietnia może być związany z deklaracjami nowego rządu, który na wiosnę ma przedstawić swoje założenia podatkowe.

Do końca marca 2006 r. ukaże się kolejne rozporządzenie w sprawie kas. Ma uregulować zakres zwolnień obowiązujących od 1 kwietnia przyszłego roku.

Ogólny harmonogram

Warto przypomnieć, że poprzedni minister finansów ogłosił harmonogram wprowadzania kas fiskalnych wśród podatników zwolnionych dotychczas z tego obowiązku. Niestety, ma on dwie istotne wady. Po pierwsze - jest to jedynie plan, a nie obowiązujące prawo. Nie wiadomo więc, na ile ściśle będzie on wprowadzany w życie. Po drugie - harmonogram ten nie zawiera szczegółowych dat, lecz jedynie sugerowany rok, kiedy dana grupa powinna zacząć ewidencjonowanie za pomocą kas fiskalnych. Jeśli pierwotny plan ministerstwa miałby zostać wprowadzony w życie, oznaczałoby to likwidację szeregu zwolnień po 31 marca przyszłego roku. Obecnie nie wiadomo jednak, czy harmonogram opracowany przez poprzedniego ministra finansów jest jeszcze aktualny.

Zwolnienia z obowiązku posiadania kas fiskalnych mają charakter czasowy. Oznacza to konieczność ich przedłużania przed upływem terminu, na jaki zostały określone. W przeciwnym razie przestają one obowiązywać.

- O tym zdecyduje obecny rząd - tłumaczy wiceminister finansów Jarosław Neneman.

Także przykłady z lat poprzednich pokazują, że życie często weryfikowało plany Ministerstwa Finansów.

Walka z kasami

Najwięcej emocji budziło wprowadzenie obowiązku ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kas fiskalnych w taksówkach. Kierowcy od początku sprzeciwiali się kasom i grozili, że nie podporządkują się rozporządzeniu. Protestując, nieraz blokowali ulice Warszawy.

Według pierwotnych planów zawartych w rozporządzeniu ministra finansów z grudnia 2001 r., taksówkarze mieli instalować kasy od października 2002 r. Ale we wrześniu 2002 r. minister finansów po raz pierwszy uległ i przełożył termin wejścia w życie rozporządzenia na marzec 2003 r. Po kolejnych protestach taksówkarzy i interwencji sejmowej Komisji Finansów Publicznych, która stanęła w obronie przewoźników, minister finansów ponownie ustąpił i przedłużył taksówkarzom zwolnienie do 1 stycznia 2004 r. Jednocześnie przewoźnikom umożliwiono specjalne odpisy z tytułu założenia kas.

Nowe rozporządzenie

Wiceminister finansów Jarosław Neneman mówi, że wydawanie rozporządzenia niemal z miesięcznym wyprzedzeniem (jak w obecnym przypadku) pozwala podatnikom przygotować się do ewentualnego zakupu kasy. A co z tymi którzy już kupili, wydali pieniądze, ale nie będą musieli kasy instalować?

- Nikt nie kupuje kasy, nie mając pewności, że będzie ją musiał zainstalować - uważa wiceminister Jarosław Neneman. Jego zdaniem, nowe rozporządzenie przedłużające zwolnienia do końca roku powinno się ukazać w lutym. Na razie nie wiadomo jeszcze, które grupy zawodowe utrzymają zwolnienie, a które je stracą.

Zwolnienia z obowiązku posiadania kas określone w rozporządzeniu

Do 31 marca 2006 r. zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania sprzedaż niektórych towarów lub świadczenie części usług - jeżeli w poprzednim roku podatkowym udział obrotów z tytułu tej sprzedaży w obrotach ogółem ze sprzedaży detalicznej podatnika był większy niż 70 proc. Dotyczy to m.in.:
- usług świadczonych przez obozowiska dla dzieci
- usług krótkotrwałego zakwaterowania pozostałych, gdzie indziej niesklasyfikowanych, z wyłączeniem usług hotelarskich i turystycznych
- przewozów pasażerskich z wykorzystaniem ludzkiej lub zwierzęcej siły pociągowej
- usług magazynowania i przechowywania towarów pozostałych - wyłącznie przechowywania i dozoru mienia
- usług pocztowych i kurierskich z wyłączeniem usług w zakresie przygotowania oraz dostawy towarów na zamówienie
- usług telekomunikacyjnych
- usług pośrednictwa finansowego
- usług w zakresie wynajmowania nieruchomości na własny rachunek
- usług obsługi nieruchomości świadczone na zlecenie
- usług naukowo-badawczych
- usług prawniczych, rachunkowo-księgowych, badania rynków i opinii publicznej, doradztwa w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania
- usług architektonicznych i inżynierskich - wyłącznie usług rzeczoznawstwa
- usług w zakresie badań i analiz technicznych
- usług reklamowych, z wyłączeniem usług związanych z organizacją reklamy handlowej oraz informacji handlowej i usługowej
- usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu
- usług detektywistycznych i ochroniarskich
- usług sprzątania i czyszczenia obiektów
- usług związanych z pakowaniem prezentów, paczek pocztowych i podobnych
- usług sekretarskich i tłumaczenia, z wyłączeniem usług drukarskich i powielaczowych
- usług w zakresie edukacji
- usług w zakresie ochrony zdrowia i opieki społecznej
- usług związanych z rekreacją, kulturą i sportem, z wyłączeniem usług związanych z filmami i taśmami wideo oraz wyświetlaniem filmów na innych nośnikach
- usług pogrzebowych i pokrewnych
- usług związanych z poprawą kondycji fizycznej
- usług świadczonych w gospodarstwach domowych.

Konrad Piłat, Marcin Musiał

Rafał Kłagisz, doradca podatkowy z kancelarii Nowakowski i Wspólnicy
Dla pewności obrotu gospodarczego i bezpieczeństwa przedsiębiorca powinien mieć wiedzę na temat swoich przyszłych obowiązków publicznoprawnych. Do takich należy konieczność ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy fiskalnej. Przede wszystkim zakup i instalacja kasy wiąże się z dość dużym kosztem.

Co prawda część wydatków na urządzenie firma będzie mogła odzyskać, jednak dla najmniejszych przedsiębiorstw, np. jednoosobowych, zakup kasy będzie stanowił i tak duże obciążenie. Nie wiem, dlaczego minister finansów zwleka niemal do ostatniej chwili z wydaniem rozporządzenia zwalniającego niektórych podatników z obowiązku posiadania kasy fiskalnej.

Z punktu widzenia podmiotów, którym przedłużono to zwolnienie, rozporządzenie jest korzystne. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku firm, które przygotowały się do instalacji kas i już kupiły sprzęt. Może to oznaczać, że poniosły przedwczesne koszty.