Lisak znika!

Nowe zasady, które uchwalone zostały w ubiegłym tygodniu przez Sejm RP, to już trzecia z kolei zmiana zasad odliczania VAT od samochodów w ciągu ostatniego roku. Do 30 kwietnia 2004 r. prawo do odliczenia podatku naliczonego nie przysługiwało przy nabyciu samochodów osobowych i innych samochodów o dopuszczalnej ładowności do 500 kg. Natomiast w sytuacji, gdy ładowność pojazdu przekraczała 500 kg prawo do odliczenia przysługiwało w 100%.

Od 1 maja 2004 r. zasady odliczania VAT uległy diametralnym zmianom. Autorem niezwykłego pomysłu i przyczynkiem do rewolucji był poseł Lisak. Zgodnie z przepisami obowiązującymi na gruncie nowej ustawy o podatku od towarów i usług podatnicy nabywający samochody osobowe oraz inne pojazdy samochodowe o dopuszczalnej ładowności mniejszej niż określona według wzoru DŁ = 357 kg + n x 68 kg mogą odliczyć jedynie 50 % kwoty podatku naliczonego określonej w fakturze, nie więcej jednak niż 5.000 zł. Ograniczenie to ma zastosowanie również do podatników używających tego typu pojazdy na podstawie umów leasingu, umów najmu oraz nabywających je w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia lub importu towarów. Pełne odliczenie VAT przysługuje wyłącznie w stosunku do pojazdów spełniających kryteria ładowności Lisaka.

Krytykowany wzór Lisaka musiał doczekać się poprawki. Kryteria aktualnie decydujące o odliczeniu VAT w opinii ekspertów są niesprawiedliwe. Wyłączają one możliwość odliczenia VAT dla niektórych modeli samochodów, które są pojazdami typowo ciężarowymi.

Nowe zasady odliczenia, które prawdopodobnie wejdą w życie z dniem 1 kwietnia 2005 r., dzielą pojazdy na trzy grupy.

Pierwszą grupą są pojazdy osobowe oraz inne pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t - przy ich nabyciu podatnikowi przysługiwać będzie prawo do odliczenia 60% kwoty podatku naliczonego, jednakże nie więcej niż 6 000 zł. Oznacza to, iż zdecydowana się na podniesienie limitów dla tego typu pojazdów o 1000 zł i o 10%. Druga kategoria pojazdów pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t, czyli samochody ciężarowe. Przy ich nabyciu podatnikom przysługiwać będzie pełne odliczenie VAT. Najbardziej interesująca jest trzecia grupa pojazdów. Ustawodawca wprowadził bowiem do ustawy o VAT specjalną kategorię pojazdów, przy nabyciu których podatnik będzie mógł odliczyć VAT w całości. I tak pełne odliczenie VAT ma przysługiwać samochodom mającym jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części bagażowej ścianą lub trwałą przegrodą (samochody wielozadaniowe, vany).

Pełne odliczenie dotyczyć będzie również pojazdów samochodowych mających więcej niż jeden rząd siedzeń, które oddzielone są od części bagażowej ścianą lub trwałą przegrodą i u których długość części bagażowej przekracza 50% długości pojazdu. Te same zasady dotyczyć będą pojazdów samochodowych, które mają odkrytą część bagażową, pojazdów samochodowych, które posiadają kabinę kierowcy i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu, a także pojazdów samochodowych konstrukcyjnie przeznaczonych do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą.

Podatnik będzie mógł również odliczyć w całości podatek naliczony, gdy przedmiotem jego działalności będzie odprzedaż tych samochodów (pojazdów) lub oddanie w odpłatne używanie tych samochodów (pojazdów) na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze, i te samochody (pojazdy) są przez podatnika przeznaczone wyłącznie do wykorzystania na te cele przez okres nie krótszy niż sześć miesięcy.

Uchwalone przez Sejm nowe reguły odliczania VAT już zostały skrytykowane przez przedstawicieli branży motoryzacyjnej. W ich opinii nowe regulacje mogą doprowadzić do jeszcze większych absurdów w zakresie uznania niektórych pojazdów za ciężarowe. Nowe przepisy przyczynić mają się do dalszego spadku sprzedaży nowych aut.

Przepisy, które prawdopodobnie od 1 kwietnia br. zastąpią wzór Lisaka są nadal skomplikowane i niezrozumiałe. Ich brzmienie prowadzić będzie do dalszych nadużyć podatkowych. Ustawodawca wprowadzając przytoczoną regulację zapomina o podstawowej regule w zakresie odliczania VAT, która wynika z przepisów VI Dyrektywy VAT. Szósta Dyrektywa przewiduje, iż w zakresie, w jakim towary wykorzystywane są do celów transakcji opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego. Odliczenie VAT nie przysługuje jedynie od wydatków, które nie są wydatkami ściśle związanymi z prowadzoną działalnością gospodarczą, takich jak wydatki na dobra luksusowe, relaks lub rozrywkę. Dyrektywa upoważnia państwa członkowskie do utrzymania w mocy wszystkich wyjątków od zasady dotyczącej prawa do odliczeń obowiązujących w ich przepisach krajowych w momencie wejścia w życie Dyrektywy, do czasu wprowadzenia przepisów przyjętych przez Radę. W Polsce, równocześnie z wejściem w życie przepisów VI Dyrektywy, tj. z dniem. 1 maja 2004 r., obowiązywać zaczęło również większość przepisów ustawy z dn. 11 marca 2004 r., która weszła w życie z dniem 20 kwietnia 2004 r. Należy zatem uznać, iż Polska nie utrzymała wyłączeń w zakresie odliczania VAT z pojazdów samochodowych, lecz wprowadziła nowe. W konsekwencji krajowy ustawodawca naruszył kolejny przepis VI Dyrektywy VAT.

Podstawowa unijna regulacja określająca prawo do odliczenia VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do celów transakcji opodatkowanych jest interpretowana niezwykle restrykcyjnie nie tylko w Polsce. W większości państw członkowskich Wspólnoty Europejskiej obowiązują znaczne ograniczenia w zakresie odliczania VAT z samochodów oraz paliwa. Jedynie w niewielu krajach, np. w Holandii, w Luksemburgu oraz w Niemczech, można w całości odzyskać podatek zapłacony od zakupu czy leasingu aut osobowych.

Połowę podatku naliczonego odliczyć można m.in. Belgii i Hiszpanii. Rygorystyczne przepisy obowiązują również w państwach UE w zakresie odliczania VAT z paliwa i części zamiennych oraz napraw samochodów osobowych. Pełne odliczenie przysługuje podatnikom w Hiszpanii, Holandii, Luksemburgu, Szwecji i Wielkiej Brytanii. Mimo iż - co należy uznać za niezwykłe - polskie przepisy nie należą do najbardziej profisklanych w omawianym zakresie, to jednak nadal sprzeczne są z zasadą neutralności VAT. Prawdopodobnie poddawane będą kolejnym - równie nieudolnym modyfikacjom.