- Wbrew obiegowej opinii, schematy podatkowe nie powinny się kojarzyć z optymalizacją podatkową, a jak wielokrotnie podkreślało bowiem Ministerstwo Finansów, pojęcie schematu podatkowego jest znacznie szersze - mówi w rozmowie z MarketNews24 Joanna Stolarek, doradca podatkowy, Lider Praktyki Compliance w Kancelarii Ożóg Tomczykowski. - To z kolei oznacza, że schematy podatkowe mogą powstawać w toku bieżącej działalności firmy w sposób zupełnie niezamierzony i niekoniecznie muszą być związane z nadzwyczajnymi zdarzeniami jak np. zakładanie spółek offshore, czy przeprowadzanie skomplikowanych procesów restrukturyzacyjnych.
Ministerstwo Finansów wskazało, że za schematy podatkowe, pod pewnymi warunkami, mogą być uznane: IP BOX, ulga badawczo-rozwojowa, korzystanie z przyspieszonej amortyzacji, niektóre restrukturyzacje (np. przekształcenie spółki kapitałowej w spółkę osobową), czy wprowadzenie struktur wynagrodzenia opartych na świadczeniu usług w ramach działalności gospodarczej, na umowach zlecenia bądź umowach o dzieło.
- Regulacje przewidziane w przepisach są bardzo skomplikowane - wyjaśnia Joanna Stolarek. - Wymienionych zostało kilkadziesiąt kryteriów, które występując w różnych konfiguracjach przesądzają o uznaniu bądź nieuznaniu danego działania za schemat podatkowy. Ponadto rozróżniono kilka typów schematów podatkowych, a także wprowadzono skomplikowaną procedurę raportowania schematów podatkowych.
Kto musi raportować? Ustawa wprowadza tzw. kryterium kwalifikowanego korzystającego, którym w uproszczeniu jest podmiot, jeżeli jego przychody i koszty albo wartość aktywów przekroczyły w obecnym lub poprzednim roku obrotowym równowartość 10 mln euro lub jeżeli udostępniane lub wdrażane uzgodnienie dotyczy rzeczy lub praw o wartości rynkowej przekraczającej równowartość 2,5 mln euro albo taki, który jest podmiotem powiązanym z takim podmiotem. Kryterium to determinuje obowiązek przekazania informacji o schemacie podatkowym. Innymi słowy, podmiot niespełniający tego kryterium nie będzie miał obowiązku raportowania schematu podatkowego, czy schematu podatkowego standaryzowanego.
Warto przy tym zwrócić uwagę, że kryterium kwalifikowanego korzystającego odnosi się nie tylko do przychodów i kosztów danego podmiotu, ale także wartości jego aktywów. Oceniając spełnienie tego kryteriów, musimy więc brać pod uwagę wartość posiadanych przez dany podmiot nieruchomości, gruntów, linii produkcyjnych, floty samochodowej, czy stan rachunków bankowych itp. Jednocześnie, raportowaniu będzie podlegał każdy schemat transgraniczny (tutaj kryterium kwalifikowanego korzystającego nie ma zastosowania).
Raportowanie schematów podatkowych dotyczy trzech kategorii podmiotów, tj. promotor, korzystający oraz wspomagający. Promotorami są przede wszystkim doradcy podatkowi, radcy prawni, adwokaci, czy pracownicy banku lub instytucji finansowej doradzającej klientom. Korzystającymi są przedsiębiorcy. Wspomagającymi są natomiast osoby wspierające promotorów, w tym np. notariusze, biegli rewidenci, księgowi czy dyrektorzy finansowi. Mogą zdarzyć się sytuacje, w których dany podmiot będzie zobowiązany do samodzielnego raportowania schematu podatkowego, a także takie, w których dokona tego za niego promotor, czy wspomagający.
Bardzo istotne jest to, że raportowaniu podlegają nie tylko schematy podatkowe powstałe po 1 stycznia 2019 r. ale także te z przeszłości:
- schemat podatkowy transgraniczny - podlega raportowaniu, gdy pierwsza czynność związana z jego wdrażaniem wystąpiła nie wcześniej niż po 25 czerwca 2018 r.,
- schemat podatkowy inny niż schemat podatkowy transgraniczny - pierwsza czynność związana z jego wdrożeniem wystąpiła nie wcześniej niż po 1 listopada 2018 r.
Niektóre podmioty (tj. spółki doradcze i niektórzy przedsiębiorcy) mogą być zobowiązane do posiadania procedury wewnętrznej w zakresie przeciwdziałania niewywiązywaniu się z obowiązku przekazywania informacji o schematach podatkowych. Brak procedury może powodować nałożenie przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej kary pieniężnej w wysokości do 2 mln zł.
Aby uniknąć odpowiedzialności, przede wszystkim należy zweryfikować, czy podejmowane obecnie lub planowane w przeszłości działania nie powodują powstania schematów podatkowych podlegających raportowaniu. Warto w firmie stworzyć taką listę działań, mogących prowadzić do powstania schematów podatkowych podlegających raportowaniu. Ponadto należy zweryfikować, czy istnieje konieczność posiadania procedury wewnętrznej w zakresie raportowania schematów podatkowych oraz, o ile okaże się to konieczne, ją wdrożyć - wyjaśnia J.Stolarek z Kancelarii Ożóg Tomczykowski.
