Obowiązek podatkowy w VAT w obrocie z zagranicą
Od 2014 r. zasady powstawania obowiązku podatkowego w obrocie krajowym zmienią się w dość istotny sposób. W obrocie z kontrahentami zagranicznymi zmiany określające moment powstania obowiązku podatkowego dotyczyć będą importu usług oraz importu i eksportu towarów. W przypadku WDT i WNT przepisy w tym zakresie nie ulegną zmianie.
Moment powstania obowiązku podatkowego w imporcie usług obecnie określono w art. 19 ust. 19 ustawy o VAT. Jak wynika z tego przepisu, powstaje on zasadniczo z chwilą wykonania usługi, a w przypadku, gdy świadczenie usługi powinno być potwierdzone fakturą, powstaje on z chwilą jej wystawienia, nie później jednak niż w 7. dniu od dnia wykonania usługi.
W sytuacji gdy przed wykonaniem usługi nabywca uiszcza zaliczkę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej uiszczenia.
Przy czym w art. 19 ust. 19a ustawodawca zastrzegł, że w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b, czyli świadczonych na rzecz podatnika, których miejsce świadczenia znajduje się w państwie nabywcy, obowiązek podatkowy powstaje zasadniczo z chwilą wykonania usługi. Jeżeli jednak przed wykonaniem usługi nabywca ureguluje część należności, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą dokonania zapłaty, w tej części.
W sytuacji gdy w związku ze świadczeniem tych usług ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, obowiązek podatkowy należy wykazywać z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te rozliczenia lub płatności, aż do momentu zakończenia wykonywania tych usług. Natomiast jeżeli usługi te są świadczone w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok i w związku z ich wykonywaniem w danym roku nie upłyną terminy rozliczeń lub płatności, obowiązek podatkowy powstanie z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tych usług. Należy pamiętać, że dla celów VAT rok podatkowy jest tożsamy z rokiem kalendarzowym.
Od 2014 r. obowiązek podatkowy w imporcie usług powstawać będzie zasadniczo z chwilą wykonania usługi.
Dla importu usług w nowo dodanym do ustawy o VAT art. 19a (obowiązującym od 1 stycznia 2014 r.) ustawodawca nie przewidział odmiennych regulacji dotyczących określenia momentu powstania obowiązku podatkowego, co oznacza, że podatnicy będą stosowali zasadniczo te same zasady jego ustalania, które będą obowiązywały w obrocie krajowym.
Zgodnie z art. 19a ust. 1 obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. W odniesieniu do przyjmowanych częściowo usług, usługę uznawać się będzie za wykonaną również w przypadku wykonania jej części, dla której to części określono zapłatę. Jeżeli w związku ze świadczeniem usługi będą określone następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, to będzie ona uznawana za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego będą się odnosić te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi.
Natomiast usługę świadczoną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której w związku z jej wykonywaniem w danym roku nie będą upływać terminy płatności lub rozliczeń, uznawać się będzie za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia usługi.
W przypadku zaliczki, zadatku, raty, przedpłaty, obowiązek podatkowy powstawać będzie tak jak i obecnie, czyli z chwilą otrzymania tych kwot (art. 19a ust. 8 ustawy).
Obecnie przy ustalaniu momentu powstania obowiązku podatkowego w eksporcie towarów stosuje się te same zasady jak przy krajowej dostawie towarów. Dlatego też w przypadku gdy eksport towaru powinien być potwierdzony fakturą, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą jej wystawienia, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru. Zgodnie natomiast z art. 19 ust. 11 ustawy o VAT, jeśli przed wydaniem towarów otrzymano część należności, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania, w tej części. Zaliczkę na poczet eksportu towarów podatnik zasadniczo opodatkowuje 0% stawką VAT, w przypadku gdy wywóz towarów, na poczet których ją otrzymano, nastąpi w ciągu sześciu miesięcy od dnia jej otrzymania (art. 19 ust. 12 ustawy o VAT).
Jak wspomniano wcześniej, od 2014 r. art. 19 zostanie uchylony i zastąpiony art. 19a. W przepisie tym nie będzie już szczególnego odniesienia do zaliczek dotyczących eksportu towarów. Zatem podatnicy będą stosowali te same zasady ustalania momentu powstania obowiązku podatkowego, które będą obowiązywały w obrocie krajowym.
Przy czym należy zwrócić uwagę na to, że od 1 stycznia 2014 r. obowiązywać zaczną dodane do art. 41 ustępy 9a i 9b, które określają zasady stosowania 0% stawki VAT w sytuacji, gdy przed eksportem towaru podatnik otrzyma całość lub część zapłaty. Jak wskazano wcześniej, otrzymanie takich należności skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego z chwilą otrzymania zapłaty, w odniesieniu do otrzymanej kwoty. Jednak jak wynika z art. 41 ust. 9a, jeżeli podatnik otrzyma całość lub część zapłaty przed dokonaniem dostawy towarów, stawkę podatku 0% w eksporcie towarów stosować będzie w odniesieniu do otrzymanej zapłaty, pod warunkiem, że wywóz towarów nastąpi w terminie 2 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym podatnik otrzyma tę zapłatę. Dodatkowym warunkiem do zastosowania tej stawki będzie to, aby w tym terminie podatnik otrzymał dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium UE. Przy czym wskazano, że art. 41 ust. 7, 9 i 11 stosuje się odpowiednio. Niespełnienie tego warunku spowoduje obowiązek zastosowania stawki właściwej dla danego towaru jak przy transakcji krajowej. Otrzymanie tego dokumentu w terminie późniejszym spowoduje, że podatnik będzie mógł dokonać korekty podatku należnego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym go otrzymał.
Przy czym w art. 41 ust. 9b dodatkowo zaznaczono, że przepis ust. 9a stosuje się również, jeżeli wywóz towarów nastąpi w terminie późniejszym niż wskazany wcześniej, pod warunkiem, że wywóz towarów w tym późniejszym terminie jest uzasadniony specyfiką realizacji tego rodzaju dostaw potwierdzoną warunkami dostawy, w których określono termin wywozu towarów.
Obecnie obowiązek podatkowy w imporcie towarów powstaje z chwilą powstania długu celnego (z zastrzeżeniem art. 19 ust. 8 i 9 ustawy o VAT, które dotyczą przede wszystkim towarów objętych procedurą celną uszlachetniania czynnego i składu celnego).
Od 1 stycznia 2014 r. zasady określania momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu importu towarów zostaną nieco zmodyfikowane. Jak wynika z art. 19a ust. 9 ustawy, obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów zasadniczo powstawać będzie także z chwilą powstania długu celnego.
W przypadku objęcia towarów procedurą celną przetwarzania pod kontrolą celną, obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów powstawać będzie z chwilą objęcia towarów tą procedurą.
Natomiast w sytuacji objęcia towarów procedurą celną: składu celnego, odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem od należności celnych przywozowych, uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń, tranzytu lub przeznaczeniem celnym - wprowadzenie towarów do wolnego obszaru celnego lub składu wolnocłowego, jeżeli od towarów tych pobierane są opłaty wyrównawcze lub opłaty o podobnym charakterze - obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów powstawać będzie z chwilą wymagalności tych opłat. Jeśli więc nie będą pobierane od tych towarów ww. opłaty, to zaprzestanie podlegania tym procedurom/przeznaczeniom celnym spowoduje powstanie obowiązku podatkowego zgodnie zasadą wskazaną w art. 19a ust. 9, czyli z chwilą powstania długu celnego.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.)
autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 91 (1028) z dnia 2013-11-14