Opodatkowanie terminowych lokat przedsiębiorcy

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych do przychodów z działalności gospodarczej zalicza odsetki od środków na rachunkach bankowych utrzymywanych w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą (art. 14 ust. 2 pkt 5 ustawy o pdof). Jednocześnie, w art. 17 ust. 1 pkt 2 tejże ustawy, odsetki od wkładów oszczędnościowych i środków na rachunkach bankowych lub w innych formach oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, z wyjątkiem środków pieniężnych związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą, kwalifikuje do przychodów z kapitałów pieniężnych.

To właśnie wskazane dwa zapisy ustawowe są źródłem wątpliwości podatników. Wobec zawartych w nich uregulowań konieczne jest rozstrzygnięcie czy lokata terminowa spełnia kryteria do uznania jej za rachunek bankowy utrzymywany w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą. Ponadto należy rozpatrzyć, czy środki zgromadzone na tej lokacie są w istocie związane z działalnością gospodarczą czy też nie.

Przedsiębiorcy, zwłaszcza opodatkowani na zasadach ogólnych, woleliby, aby odsetki z lokat można było kwalifikować jako przychody z działalności gospodarczej. Dzięki temu nie podlegałyby one opodatkowaniu w całości, a dopiero po pomniejszeniu o koszty ponoszone przy prowadzeniu tej działalności. Realny podatek byłby zatem przeważnie niższy niż ryczałt, którym opodatkowane są kapitały pieniężne. Niestety fiskus nie wyraża na to zgody.

W omawianej kwestii organy podatkowe od dłuższego czasu prezentują stanowisko, według którego przychody z odsetek od lokat terminowych, w ramach których przechowywane są wolne środki pochodzące z działalności gospodarczej, stanowią przychody z kapitałów pieniężnych. Ostatnio stanowisko takie zaprezentował m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 12 stycznia 2011 r., nr ITPB1/415-983/10/MW oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 3 lutego 2011 r., nr ILPB1/415-1261/10-2/AP.

Interpretując powołany art. 14 ust. 2 pkt 5 ustawy o pdof uznają, że odnosi się on do tzw. podstawowych rachunków bankowych. W ich opinii wskazanymi uregulowaniami objęte są bowiem wyłącznie te rachunki, za pośrednictwem których przyjmowane są i z których dokonywane są wszelkiego rodzaju płatności. Stąd według nich tylko wynagrodzenie w postaci odsetek za przetrzymywanie środków pieniężnych na takich rachunkach podlega zaliczeniu do przychodów z działalności gospodarczej.

W odniesieniu do odsetek od lokat terminowych, na których przedsiębiorcy przetrzymują wolne środki pieniężne pochodzące z działalności gospodarczej organy podatkowe uważają, że nie można ich utożsamiać z odsetkami na rachunkach bankowych utrzymywanych w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą. Według nich wynika to z faktu, że lokaty te nie dotyczą rachunków związanych z bieżącą działalnością firmy, czyli takich, na których dokonuje się wszelkich operacji płatniczych. Zdaniem fiskusa dla sposobu kwalifikowania przychodu z tytułu odsetek od lokat terminowych nie ma znaczenia to, że rachunki tych lokat są prowadzone w ramach podstawowego rachunku firmowego. Każdorazowo uznają je za przychody z kapitałów pieniężnych podlegające opodatkowaniu 19% zryczałtowanym podatkiem dochodowym na zasadach określonych w art. 30a ust. 1 pkt 3 ustawy o pdof.

W odniesieniu do analizowanej kwestii sądy jak dotąd nie wypracowały jednolitego stanowiska.

I tak przykładowo WSA w Warszawie w wyroku z dnia 3 marca 2011 r., sygn. akt III SA/WA 1480/10 podzielił stanowisko organów podatkowych. Przywołując wyrok NSA z dnia 26 sierpnia 2008 r., sygn. akt II FSK 806/07 stwierdził, że rachunek bankowy utrzymywany w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą, to rachunek, na którym rozchody i przychody dotyczą co do zasady spłacanych długów i wpłat z tytułu posiadanych wierzytelności, związanych ze zobowiązaniami przedsiębiorcy zaciąganymi w prowadzonej przez niego firmie. Zdaniem warszawskiego WSA należy uznać, że lokata jest formą krótkotrwałego zagospodarowania powstałej nadwyżki środków pieniężnych, wypracowanych w ramach działalności gospodarczej. Skoro zatem nie jest tożsama z firmowym rachunkiem bankowym, odsetki od niej nie stanowią przychodu z tego źródła.

Z kolei WSA w Kielcach w wyroku z dnia 30 września 2010 r., sygn. akt I SA/Ke 437/10 uznał skargę wniesioną przez podatnika za zasadną i uchylił interpretację wydaną przez organ podatkowy. W uzasadnieniu wskazał, że użyte przez ustawodawcę w art. 14 ust. 2 pkt 5 ustawy o pdof sformułowanie ,,w związku z wykonywaną działalnością" jest pojęciem szerszym od pojęcia ,,przychodem z działalności gospodarczej są". W jego opinii powoduje to, że odsetki od środków na lokatach bankowych będą przychodem z działalności gospodarczej także wówczas, gdy lokaty te będą utrzymywane przez przedsiębiorcę dla lokowania wolnych środków. Podkreślił przy tym, że przepisów prawa podatkowego nie można interpretować w oderwaniu od unormowań wynikających z innych ustaw mających zastosowanie do podmiotów prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, tj. ustawy - Prawo bankowe oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Stwierdził, że uwzględniając przepisy przywołanych ustaw, nie można mieć wątpliwości, iż w sytuacji, gdy środki zgromadzone na lokatach wypracowane zostały przez przedsiębiorców w prowadzeniu działalności gospodarczej, to będą to lokaty bankowe utrzymywane w związku z wykonywaną przez nich działalnością. W konsekwencji przyjął, że przychody uzyskane z odsetek od takich lokat należy uznać za uzyskiwane w związku z wykonywaniem działalności gospodarczej.

Trzeba jednak pamiętać, że przytoczone orzeczenia nie stanowią ogólnie obowiązującej wykładni prawa i są wiążące wyłącznie w sprawie, w której zapadły. Wobec istniejących rozbieżności interpretacyjnych trudno wyrokować, w jakim kierunku rozwinie się linia orzecznictwa sądowego. Znając jednak argumentację zarówno zwolenników, jak i przeciwników uznania omawianych odsetek za przychody z działalności gospodarczej, przedsiębiorca może ją wykorzystać w ewentualnym sporze z organami podatkowymi.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.)

autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 39 (767) z dnia 2011-05-16

GOFIN podpowiada