Paneuropejskie formy firm

Działalność gospodarcza na obszarze innego państwa członkowskiego może polegać na założeniu i prowadzeniu przedsiębiorstw głównych, a także na tworzeniu firm podległych, czyli filii, agencji, oddziałów oraz spółek córek.

Swoboda przedsiębiorczości - w zakresie wynikającym z Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE) - dotyczy zarówno osób fizycznych (koniecznym warunkiem korzystania z tej swobody jest obywatelstwo UE, czyli obywatelstwo państwa członkowskiego UE), jak również osób prawnych (zarejestrowanych lub posiadających siedzibę w UE). Przedsiębiorca z krajów Unii Europejskiej może również zawiązywać spółki ponadnarodowe, które podlegają regulacjom prawnym ustawodawstwa wspólnotowego oraz krajowego.

Zaliczamy do nich np.: l Spółdzielnię Europejską (European Cooperative Society), l Europejską Spółkę Akcyjną (Societas Europaea), l Europejską Spółkę Prywatną (EPC), l Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych (EZIG).

Spółdzielnia Europejska

ECS powinna podlegać wpisowi do rejestru na zasadach określanych dla spółek akcyjnych. Zgłoszenie dokonywane jest na podstawie Kodeksu Handlowego (art. 318). Ta forma działalności gospodarczej stwarza możliwość przenoszenia siedziby pomiędzy krajami członkowskimi UE, bez jej likwidacji. Spółdzielnię europejską mogą utworzyć osoby fizyczne zamieszkałe w różnych państwach członkowskich lub osoby prawne założone według różnych praw krajów wspólnoty. Spółdzielnia może także powstać poprzez połączenie już istniejących form działalności lub przekształcenie istniejącej spółdzielni krajowej w nową formę. Spółdzielnia europejska powinna mieć na celu zaspokajanie potrzeb członków lub rozwój ich działań ekonomicznych bądź społecznych. Jej zarządzanie może odbywać się według systemu dualistycznego (zarząd lub rada nadzorcza) lub systemu monistycznego jeden organ administrujący). Zarządzanie powinno być sprawowane przez jej członków. Wypracowany zysk będzie dzielony w proporcji do obrotów spółdzielni lub zatrzymany dla zaspokojenia potrzeb jej członków. Spółdzielnia europejska jest osobą prawną. Posiada zmienny kapitał podzielony na udziały. Kapitał wymagany to 30 tys. euro. Członkowie spółdzielni nie są zobowiązani do wnoszenia kapitału w identycznej wielkości i nie ponoszą odpowiedzialności za jej zobowiązania. Spółdzielnia jest zobligowana do zwoływania raz w roku walnego zgromadzenia. Decyzje podejmowane są większością 2/3 głosów przy obecności co najmniej 50 proc. członków.

Europejska Spółka Akcyjna

Utworzenie Europejskiej Spółki Akcyjnej pozwala przedsiębiorcy działać swobodnie na terenie wszystkich krajów Unii Europejskiej. Ta forma działalności stanowi rozwiązanie dla segmentu dużych spółek kapitałowych. Została wprowadzona do obrotu prawno-ekonomicznego Dyrektywą Wspólnoty w 2001 r. Ułatwieniem jest to, że jeśli z jakichkolwiek względów bardziej korzystne dla przedsiębiorcy będzie ulokowanie spółki w innym kraju niż dotychczas, będzie on mógł bez utrudnień zmienić siedzibę. Dzięki temu przedsiębiorca może uniknąć wielu kosztów związanych z przeniesieniem spółki z kraju macierzystego do innego państwa UE. Ograniczeniem może być jedynie żądanie wykupu akcji przez akcjonariuszy, którzy mogą nie wyrazić zgody na zmianę siedziby. Spółkę europejską mogą założyć podmioty - głównie spółki akcyjne, których siedziba znajduje się w różnych państwach wspólnoty. Prezentowaną strukturę mogą utworzyć także podmioty prowadzące działalności w skali całej wspólnoty, poprzez oddziały lub podmioty zależne. Spółka europejska podlega przepisom prawa wspólnotowego - w przypadku, gdy rozporządzenia szczególne to przewidują stosuje się prawo krajowe. Kapitał zakładowy takiej spółki powinien wynosić co najmniej 120 tys. euro. Wniosek o jej założenie należy składać w sądzie rejestrowym. Rejestracja kosztuje do kilku tysięcy złotych, a firma w swym oznaczeniu dodaje "SE". Pracownicy spółki mają takie same prawa do udziału w kontroli i władzach jakie mieli wcześniej w podmiotach ją tworzących.

Europejska Spółka Prywatna

Koncepcja Europejskiej Spółki Prywatnej (EPC) pojawiła się jako rozwiązanie oferowane głównie małym i średnim przedsiębiorstwom zainteresowanym podjęciem działalności w wielu państwach. Projekt tej formy działalności zrodził się w Paryskiej Izbie Handlu Pracodawców w 1998 r. Jest to forma działalności niezależna od prawa krajowego. Z chwilą rejestracji nabywa ona osobowość prawną, a jej założycielami mogą być osoby prawne, jak również fizyczne. Powstanie spółki wymaga sporządzenia pisemnej umowy pomiędzy stronami oraz jej rejestracji w kraju, w którym ma swoją siedzibę. Spółka nie posiada obligatoryjnie organów zarządzających, a wspólnicy swobodnie określają zakres swoich obowiązków. Kapitał założycielski takiej spółki powinien wynosić 10 tys. euro.

Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych

Od 1995 r., na terenie wspólnoty działa kolejna forma paneuropejskiej działalności gospodarczej - Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych (EZIG). Regulacje dotyczące tej formy działalności dotyczą tylko Rozporządzeń Rady Europy (2137/85) z 25 lipca 1985 r., które weszło w życie 1 lipca 1989 r. Głównym celem EZIG jest wzmocnienie ponadgranicznej współpracy przedsiębiorców w zakresie wypracowywania i prezentowania wspólnych stanowisk w kwestiach gospodarczych. EZIG nie sprawuje kontroli nad wchodzącymi w jego skład przedsiębiorstwami, nie jest ich właścicielem, ani nie udziela im wsparcia finansowego. W ramach EZIG nie dokonuje się także inwestycji publicznych. Warunkiem powołania takiego zgrupowania jest jego ponadnarodowy skład, w ramach którego dochodzi do zawarcia umowy, a w dalszym etapie proceduralnym - do jego rejestracji. Następnie powołuje się ograny zarządzające. Obowiązkowymi organami EZIG są kolegium członków oraz organ administracyjny. EZIG reprezentowane jest na zewnątrz przez Zarządzającego lub Zarządzających. Inne wspólne organy mogą być ustanowione fakultatywnie. Członkami zgrupowania mogą być zarówno spółki, jak również osoby prawne prawa publicznego lub prywatnego oraz osoby fizyczne. Każdy członek zgrupowania posiada jeden głos, choć zdarzają się wyjątki, w których członkowie mają ich więcej. Mimo to musi być zachowana zasada, że nie mogą oni dysponować większością głosów. Prawo krajowe określa czy powołane zgromadzenie będzie miało osobowość prawną.

Szansa dla Polski

Reasumując - należy stwierdzić, że współczesna globalizacja życia społeczno-gospodarczego wpływa na zakres funkcjonowania przedsiębiorstw. Narastająca konkurencja, brak stabilizacji czy ciągła zmienność otoczenia wymuszają na przedsiębiorcy poszukiwanie coraz bardziej udoskonalonych form działalności. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej stworzyło możliwość korzystania z ponadnarodowych form przedsiębiorstw, które wprowadzają wiele ułatwień w procesie zakładania firmy, jak również prowadzenia przedsiębiorstwa. Nie wszystkie spośród omówionych form działalności zostały uregulowane prawnie w Polsce. Mimo wszystko jest to krok do przodu dla polskiego przedsiębiorcy. Należy podkreślić, że nadal trwają prace legislacyjne nad wprowadzeniem pozostałych form.

Aneta Sokół