PIT: Liniowy zagrożony

Prowadzenie własnej działalności gospodarczej wiąże się z wieloma korzystnymi konsekwencjami na gruncie prawa podatkowego w porównaniu do podobnej działalności wykonywanej w ramach umowy o pracę. Przykładowo osoba samozatrudniona może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu wszystkie swoje wydatki związane z pracą (wydatki na sprzęt, paliwo, dojazdy, dokształcanie itp.), pracownikowi natomiast przysługują jedynie określone z góry, zryczałtowane stawki kosztów uzyskania przychodu. Szczególnie korzystna jest również możliwość wyboru liniowej stawki podatku dochodowego w wysokości 19 %.

Od momentu wprowadzenia do ustawy o PIT tego rozwiązania liczna grupa pracowników etatowych decyduje się na prowadzenie własnej działalności w formie samozatrudnienia. Wybór stawki liniowej podatku dochodowego opłaca się głównie osobom osiągającym wyższe dochody, które w razie stosowania zasad ogólnych podlegałyby opodatkowaniu 30 % lub nawet 40% stawką podatku. Również pracodawcy czerpią korzyść z takiego sposobu współpracy, niższe są w tym przypadku koszty związane z obowiązkiem odprowadzania składek na ZUS. Ponadto nie obowiązują w takiej sytuacji regulacje prawa pracy, nierzadko więc sami pracodawcy wymuszają na pracownikach przejście na samozatrudnienie. Ministerstwo finansów starało się zapobiec wykorzystywaniu nowych przepisów w celu zmniejszenia obciążeń na rzecz fiskusa, wprowadzając przepis, mówiący, że na samozatrudnienie nie mogą przejść te osoby, które w ramach swojej działalności gospodarczej chcą świadczyć usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, jakie w ostatnim czasie tj. w roku podatkowym lub w roku poprzednim wykonywały w ramach stosunku pracy. Przepis ten nie zniechęcił jednak podatników do korzystania z nowej formy prowadzenia działalności, szacuje się, że obecnie na zasadzie samozatrudnienia pracuje w Polsce blisko 3 mln osób.

Ministerstwo finansów planuje jednak daleko idące zmiany w tej dziedzinie.

W przygotowywanym przez resort projekcie ustawy o podatku dochodowym

od osób fizycznych zmienia się definicja działalności gospodarczej na potrzeby prawa podatkowego. Projekt przewiduje, że za taką działalność nie uznaje się czynności jeżeli są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez zlecającego, ich wykonujący nie ponosi ryzyka gospodarczego działalności, zlecający ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich za ich wykonanie i rezultat, a istotne koszty działalności ponosi zlecający.

Jak więc widać, zamiarem ministerstwa jest głównie wyeliminowanie sytuacji, w których pracownicy etatowi, świadczący pracę w ramach stosunku pracy przechodzą na samozatrudnienie w celu uniknięcia wysokich obciążeń podatkowych. Spokojnie spać mogą wszyscy prowadzący działalność gospodarczą na własne ryzyko, we własnej siedzibie, świadczoną szerszemu kręgu osób. Należy się spodziewać, ze organy skarbowe w oparciu o nowe przepisy kwestionować będą wszelkie formy prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej, szczególnie gdy działalność taka prowadzona będzie w miejscu dawnej pracy samozatrudnionego. Wydaje się, że wzmożone kontrole dotyczyć będą głównie tych samozatrudnionych, którzy wybrali rozliczenie z użyciem 19% stawki liniowej podatku. W takim bowiem przypadku istnieje podejrzenie, że forma prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej wybrana została jedynie w celu uniknięcia nadmiernych obciążeń podatkowych.

Szykuje się więc nowe pole konfliktów fiskusa z podatnikami, w którym kluczowym kryterium będzie określenie czy praca wykonywana przez samozatrudnionego nosi cechy bliższe stosunkowi pracy czy umowie cywilnoprawnej. Należy uznać, że projektowane zmiany będą niekorzystne głównie dla zlecających pełniących faktycznie role pracodawców oraz dla zleceniobiorców osiągających wysokie dochody, funkcjonujących w firmie na zasadach podobnych do reguł obowiązujących dla pracowników.

/Europejskie Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej Sp. z o. o./