Polski biznes ma plan na Ukrainę. Eksporterzy tylko czekają
Polscy eksporterzy odzyskują pewność siebie. Mimo globalnych turbulencji gospodarczych, coraz częściej inwestują w nowe technologie i patrzą na Wschód. Jak wskazuje Polski Instytut Ekonomiczny, Ukraina, choć wciąż targana wojną, jawi się jako jeden z kluczowych kierunków przyszłej ekspansji. Co napędza ten optymizm?
Polski eksport od lat opiera się na stabilnych filarach, ale dziś coraz wyraźniej widać jego ewolucję. Firmy nie tylko dostosowały się do globalnego spowolnienia, ale zaczynają wytyczać nowe kierunki rozwoju. Kluczową rolę w tej transformacji odgrywa adaptacja do zmiennych warunków rynkowych, inwestycje w innowacje oraz strategiczne spojrzenie na Ukrainę jako przyszły rynek ekspansji. Takie wnioski płyną z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego "Polscy eksporterzy w czasach niepewności".
Jak wskazuje w najnowszej ocenie Polski Instytut Ekonomiczny, skutki światowego spowolnienia gospodarczego są coraz mniej odczuwalne przez polskich eksporterów. W 2024 roku jedynie 66 proc. firm deklarowało negatywny wpływ zawirowań gospodarczych - to znaczący spadek względem 80 proc. w 2023 roku. Według dr Katarzyny Sierocińskiej, starszej analityczki PIE, może to być efekt "odbicia wzrostu PKB w Unii Europejskiej oraz adaptacji do nowych warunków na rynkach zagranicznych".
Eksporterzy coraz rzadziej sięgają po doraźne działania, takie jak dostosowywanie cen. Mniej też wskazują na bariery w ramach jednolitego rynku UE, na przykład potrzebę rozszerzenia certyfikatów zgłaszało 51 proc. firm, co oznacza spadek o 14 punktów procentowych względem 2022 roku.
Najbardziej intrygującym kierunkiem, na który patrzą polscy eksporterzy, jest Ukraina. Choć wojna wciąż trwa, aż 40 proc. firm w 2024 roku deklaruje chęć rozpoczęcia lub wznowienia działalności eksportowej na tym rynku po jej zakończeniu. Co ciekawe, tylko 6 proc. myśli o bezpośrednich inwestycjach, ale nawet ten wskaźnik, biorąc pod uwagę trudne realia, robi wrażenie.
Zainteresowanie Ukrainą rośnie szczególnie wśród firm o wysokim poziomie zaawansowania technologicznego. Eksport planują przede wszystkim przedsiębiorstwa z branży chemicznej, maszynowej oraz spożywczej. PIE podkreśla, że już od początku rosyjskiej inwazji utrzymuje się wysoki odsetek firm patrzących na Ukrainę jako przyszły rynek zbytu. Tylko 24 proc. eksporterów zadeklarowało jakiekolwiek straty związane z wojną - najczęściej pośrednie, jak utrata rynków wschodnich czy problemy logistyczne.
Eksporterzy coraz częściej wyznaczają kierunki technologicznej transformacji. Jak pokazuje raport PIE, w 2024 roku 11 proc. firm wdrożyło lub zaczęło wdrażać rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji, a kolejne 20 proc. je rozważa. To niemal dwukrotnie więcej niż wśród ogółu przedsiębiorstw w Polsce (5,9 proc.).
Firmy eksportowe wykazują także większe zainteresowanie analizą Big Data, chmurą obliczeniową czy Internetem Rzeczy. Jedna trzecia z nich wdrożyła lub wdraża robotyzację, a 52 proc. korzysta z systemów ERP. Na czele technologicznego wyścigu są eksporterzy z sektora maszyn i urządzeń, ale dynamicznie rosną też inwestycje w branżach chemicznej i spożywczej. Polscy eksporterzy od lat pozostają wierni strategii konkurencji cenowej. W 2024 roku ponad połowa (53 proc.) firm opierała się na niej lub łączyła ją z elementami konkurencji pozacenowej. Tylko 2-3 proc. firm stawia wyłącznie na przewagi jakościowe, co utrzymuje się niezmiennie od ponad dekady.
Największymi rynkami pozostają Niemcy (36 proc.), Grupa Wyszehradzka (12 proc.) i Francja (5 proc.), a 78 proc. firm działa w modelu B2B. Wśród eksporterów dominują duże i małe przedsiębiorstwa, a aż 67 proc. eksportuje wyłącznie własne towary. Eksport produktów wysokiej techniki pozostaje domeną największych graczy, którzy nie tylko patrzą na rynki zagraniczne, ale też konsekwentnie inwestują w technologie.
Polski biznes ma plan na Ukrainę. Nadwiślańscy eksporterzy wyraźnie pokazują, że nie tylko przetrwali okres globalnej niepewności, ale również przygotowują się na nowy etap - w tym odbudowę i rozwój rynku ukraińskiego. Choć strategia oparta na cenie wciąż dominuje, coraz silniejszy nacisk na technologie, innowacje i ekspansję wschodnią pokazuje, że polski eksport myśli długofalowo i ma konkretny plan.
Agata Jaroszewska
