Poszkodowanych bezprawiem legislacyjnym jest coraz więcej
Wkrótce sądy może zalać fala roszczeń więźniów o zadośćuczynienie od Skarbu Państwa za umieszczenie w celi poniżej 3 mkw. na osobę. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z czerwca dał ustawodawcy 18 miesięcy na poprawę odpowiedniego przepisu i tym samym warunków w więzieniach. Z dnia na dzień nie wybuduje się jednak nowych więzień. Bezprawie legislacyjne rozpocznie się więc w grudniu 2009 roku.
Odszkodowania od 2004 roku
Na bezprawie legislacyjne obywatele mogą się skarżyć i dochodzić odszkodowań od 2004 roku. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej uregulowano w kodeksie cywilnym w art. 417. Bezprawiem jest niewydanie aktu normatywnego, mimo takiego obowiązku lub wydanie aktu czy decyzji, które były niezgodne z prawem i spowodowały szkodę. Takich spraw jest niemało - twierdzi dr Leszek Bosek, autor książki o bezprawiu legislacyjnym. Wśród nich są sprawy np. o odszkodowanie dla lekarzy za niewłaściwe wyliczenie wynagrodzenia za dyżury czy pobieranie opłat za karty pojazdu. Takich spraw będzie więcej z powodu coraz liczniejszych skarg do Trybunału Konstytucyjnego i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Sprawa Zabużan
Klasycznym przykładem bezprawia była też wypłata Zabużanom odszkodowań do 50 tys. zł na podstawie art. 212 i 213 ustawy o gospodarce nieruchomościami - twierdzi przedstawiciel Prokuratorii Generalnej, która broni interesów Skarbu Państwa. Dopiero ugoda między pozywającym państwo polskie Jerzym Broniowskim a Skarbem Państwa po wyroku Trybunału w Starsburgu zmieniła praktykę. Trybunał strasburski stwierdził w czerwcu 2004 r., że zasada rządów prawa wymaga od państwa nie tylko respektowania i stosowania w sposób przewidywalny i spójny ustaw, które wydaje, lecz także zapewnienia prawnych i praktycznych warunków ich realizacji. W kontekście sprawy Broniowskiego obowiązkiem władz było usunięcie istniejącej niezgodności pomiędzy literą prawa i stosowaną przez państwo praktyką, która stała na przeszkodzie skutecznemu wykonywaniu przez skarżącego jego prawa majątkowego - brzmiał wyrok Trybunału.
Wyroki TK
Niewykonanie wyroków TK przez władzę ustawodawczą jest także bezprawiem legislacyjnym. - Uważam, że nawet samo wskazanie luki prawnej poprzez wydanie przez Trybunał sygnalizacji już jest podstawą do uznania takiego stanu prawnego za bezprawie legislacyjne - twierdzi były prezes TK Jerzy Stępień.
Czy zdarzają się przypadki, gdy Skarb Państwa broni się przed wypłatą odszkodowań, a Sąd Najwyższy bardzo mu w tym pomaga? Dlaczego bezprawiem legislacyjnym było uchwalenie tzw. ustawy 203 przewidującej podwyżki dla służby zdrowia w 2001 roku ?
Katarzyna Żaczkiewicz
Więcej: Gazeta Prawna 25.07.2008 (145) - str.15
