Projektowane zmiany w Ordynacji podatkowej - zastrzeżenia

W czerwcu 2018 r. głos w sprawie grupowych wniosków o wydanie interpretacji podatkowych zabrał Prezes Zarządu Polskiej Izby Ubezpieczeń. Stwierdził on, że proponowane przepisy to tak zwane superfluum ustawowe, a zatem tego typu regulacje mają już swoje miejsce w polskim systemie prawnym. Projektowane przepisy stanowią powtórzenie obowiązujących już norm i z uwagi na to są po prostu zbędne. Dotychczas funkcjonujące regulacje, takie jak interpretacje indywidualne, ogólne i szczególne klauzule obejścia prawa podatkowego, metody weryfikacji transakcji przez organy podatkowe, obejmujące chociażby możliwość uwzględniania zgodnego zamiaru stron i celu danej czynności, a nie wyłącznie dosłownego brzmienia oświadczeń woli, a także regulacje z zakresu cen transferowych wystarczająco i kompleksowo zabezpieczają Skarb Państwa przed powszechnymi próbami dokonywania niedozwolonych optymalizacji podatkowych oraz innych form nadużycia. Kasa Krajowa SKOK, prezentując swoje uwagi, dodała, że już na gruncie obowiązujących przepisów jest możliwe wystąpienie o interpretację podatkową przez kilka podmiotów. Dodatkowo Prezes Zarządu Polskiej Izby Ubezpieczeń wskazał, że trwają prace nad wprowadzeniem do polskiego ustawodawstwa sporządzania raportu schematów podatkowych, a zatem udostępniania informacji o podejmowanych działaniach, których jedynym albo przynajmniej głównym skutkiem jest osiągnięcie korzyści fiskalnej. W ocenie Polskiej Izby Ubezpieczeń pomysł grupowych wniosków o interpretacje podatkowe jedynie utrudni rozliczenia podatkowe rzetelnych podatników, nie przynosząc przy tym żadnej korzyści organom administracji skarbowej.

Kolejnym zarzutem podnoszonym przez środowisko przedsiębiorców i instytucji finansowych jest prawdopodobna sprzeczność regulacji z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Prezes Polskiej Izby Ubezpieczeń odniósł się do potencjalnego naruszenia zasady demokratycznego państwa prawnego oraz zasady społecznej gospodarki rynkowej. Jak wskazywano w wyrokach Trybunału Konstytucyjnego, wymienione zasady mają zapewnić ochronę interesów podatnika, który z kolei musi mieć jasność co do obowiązującego prawa. Tymczasem planowane regulacje zawierają niejednoznaczne sformułowania. W ocenie Polskiej Izby Ubezpieczeń nie jest możliwe precyzyjne określenie przesłanek pozwalających na złożenie wniosku grupowego. Kasa Krajowa SKOK wskazała wprost, iż w ustawie brakuje wytłumaczenia takich pojęć, jak chociażby "powtarzalne transakcje".

Ponadto podmiot ten dopatrzył się potencjalnego naruszenia zakazu wstecznego działania prawa. Podniesiono, że nowa regulacja mogłaby doprowadzić do sytuacji, w której dotychczas wydane interpretacje indywidualne mogą przestać obowiązywać. Chodzi tutaj przede wszystkim o projektowane uzależnienie otrzymania mocy ochronnej tych interpretacji od "uzupełnienia stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego będących przedmiotem wydanej interpretacji" przez podatników. Jak wskazał Związek Pracodawców Business Centre Club, również żywo zainteresowany planowanymi zmianami, tego typu regulacja stanowi ingerencję w już ukształtowane, zamknięte zdarzenie prawne. KGHM Polska Miedź S.A. dodaje, że uzupełnienie wniosków o interpretację nie zagwarantuje podatnikom, że uzyskają oni interpretację zgodną z wynikiem ustalonym przez organ podatkowy w pierwotnej interpretacji.

Kolejną kwestią jest możliwe naruszenie zasady proporcjonalności z uwagi na zbyt dużą ingerencję organów państwowych. Prezes Polskiej Izby Ubezpieczeń zwrócił również uwagę na możliwe naruszenia na gruncie art. 20 Konstytucji, związane z zasadami społecznej gospodarki rynkowej. W tym zakresie zauważył zagrożenie w postaci faworyzowania przedsiębiorców nieprzeprowadzających żadnych transakcji z podmiotami powiązanymi. Nowe regulacje mogą również naruszać tajemnicę przedsiębiorstwa, gdyż podatnicy będą musieli ujawniać charakter i szczegółowe dane dotyczące przeprowadzanych transakcji.

Prezes Polskiej Izby Ubezpieczeń zauważył również, że nowe przepisy mogą pozbawić podatników praw wynikających z obecnej formy ustawy. Aktualnie "w przypadku zastosowania się przez podatnika w danym okresie rozliczeniowym do utrwalonej praktyki interpretacyjnej organów Krajowej Administracji Skarbowej" podatnik otrzymuje identyczną ochronę, jak w sytuacji zastosowania się do interpretacji indywidualnej. Problem polega na tym, że liczba wymogów nakładanych przy wnioskach grupowych powoduje, iż nie możemy mówić o takim samym stanie faktycznym, a w konsekwencji podatnicy nie będą mogli powołać się na utrwaloną praktykę interpretacyjną. Kasa Krajowa SKOK w tym zakresie dopatrzyła się również uchybienia związanego z tym, iż nowa regulacja wydaje się dostosowana do konstrukcji podatku dochodowego, ale staje się nieadekwatna w odniesieniu do podatku od towarów i usług, podatku akcyzowego, podatku od czynności cywilnoprawnych i innych tego typu obowiązków podatkowych.

Odnosząc się do nowych regulacji, Prezes Polskiej Izby Ubezpieczeń zauważył również, że wejście w życie projektowanych przepisów rodzi problemy nie tylko na gruncie prawa krajowego, ale także unijnego. Nowe regulacje mogą stać w sprzeczności z zakazem dyskryminacji sformułowanym w Traktacie o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Siłą rzeczy podatnicy dokonujący transakcji z podmiotami powiązanymi będą traktowani mniej korzystnie.

Należy również zauważyć, że większość podmiotów odnoszących się do nowych przepisów nie sprzeciwia się samej idei wniosków grupowych. Wątpliwości budzi jednak sposób ich wprowadzania i zakres tej regulacji. Związek Pracodawców Business Centre Club podniósł, że proponowana instytucja może stanowić swoiste "domknięcie" funkcjonujących klauzul przeciwko unikaniu opodatkowania. Niemniej jak podnosi Związek: "wprowadzenie obowiązkowych wniosków grupowych dla podmiotów powiązanych powinno jednak nastąpić wyłącznie pro futuro. Dlatego za niedopuszczalne należy uznać, dokonywane niejako "przy okazji" wprowadzenie wniosków grupowych, rewidowanie, a w istocie wygaszanie interpretacji indywidualnych, wydanych przed 15.07.2016 r.". Konfederacja Lewiatan dodaje, że powinno się dokonać zmian w planowanej regulacji, ponieważ "instytucja interpretacji podatkowych jest mocno zakorzeniona w polskim systemie podatkowym i bez wątpienia jej głównym celem jest wyjaśnianie mało klarownych norm prawnych, a nie jak wskazano w uzasadnieniu do projektu, używanie ich jako narzędzia do "zatwierdzania" optymalizacji podatkowych".

Zmiany powodujące uszczelnienie polskiego systemu podatkowego i zapobieżenie próbom dokonywania nieuczciwych, nielegalnych optymalizacji podatkowych są z pewnością godne pochwały. Nie sposób jednak nie zauważyć, że polski rząd doprowadza ten proces do absurdu, przesadzając z ilością nowych regulacji, które zamiast uszczelniać system podatkowy i pomagać organom podatkowym w ściganiu nielegalnych procederów nadużyć finansowych, utrudniają funkcjonowanie uczciwym podatnikom.

radca prawny Robert Nogacki

^{Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi}