Przekazanie małżonkowi towarów handlowych
Prowadzę działalność handlową, opodatkowaną podatkiem dochodowym na ogólnych zasadach (podatkowa księga przychodów i rozchodów). Zamierzam jednak zlikwidować tę działalność, a towary handlowe chcę przekazać żonie, która otworzy działalność w tym samym zakresie. Dodam, że pomiędzy mną a żoną istnieje wspólność majątkowa. Jakie skutki w podatku dochodowym spowodują wymienione czynności?
W przypadku małżonków pozostających we wspólności majątkowej, sama czynność przekazania towarów handlowych z firmy męża do firmy prowadzonej przez żonę nie spowoduje powstania przychodu podatkowego, w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Niemniej jednak wywoła pewne konsekwencje przy rozliczaniu podatku dochodowego przez każdego z małżonków.
3.1. Istota wspólności majątkowej małżonków
Z pytania wynika, że małżonkowie pozostają we wspólnocie majątkowej. Należy zatem zwrócić uwagę, że zgodnie z regulacjami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (art. 31 K.r.o.).
Istotną cechą ustawowej wspólności majątkowej jest jej bezudziałowy charakter i dlatego jest ona nazywana współwłasnością łączną małżonków. Oznacza to, że każdy małżonek ma prawo do wszystkich przedmiotów łącznie, jak i do każdego z osobna, a nie tylko do określonego ułamkowo udziału.
Stosownie bowiem do dyspozycji art. 341 K.r.o., każdy z małżonków jest uprawniony do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka. Z kolei art. 35 K.r.o. ustanawia zakaz żądania podziału majątku wspólnego, a także rozporządzania w jakiejkolwiek formie udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.
Małżonek prowadzący działalność gospodarczą ma przy tym prawo do samodzielnego zarządzania przedmiotami majątkowymi służącymi do prowadzenia przez niego indywidualnej działalności gospodarczej (art. 36 § 3 K.r.o.).
|
Zwróć uwagę! Jeżeli towary nabyte przez męża w okresie prowadzenia przez niego działalności handlowej, spełniają przesłanki określone w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, których wystąpienie nakazuje zaliczyć te towary do wspólnego majątku obojga małżonków (czyli jeśli zostały nabyte w trakcie trwania wspólności majątkowej i ze wspólnych środków finansowych), to przy ich przekazaniu na potrzeby działalności gospodarczej prowadzonej przez żonę nie nastąpi zmiana właściciela, a jedynie zmiana osoby zarządzającej określonymi składnikami majątku w obrębie tej samej wspólności majątkowej. Współwłaścicielami tych składników bowiem pozostaną nadal te same osoby (małżonkowie). |
3.2. Konsekwencje w rozliczeniu podatku dochodowego
Ponieważ Czytelnik i jego żona są osobnymi przedsiębiorcami i zarazem odrębnymi podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych, to przesunięcie towarów handlowych z firmy męża do firmy żony spowoduje pewne konsekwencje przy rozliczaniu podatku dochodowego przez każdego z małżonków.
Formalne przekazanie tych towarów powinno być udokumentowane protokołem przekazania zawierającym specyfikację poszczególnych towarów w ujęciu ilościowym i wartościowym, z podaniem cen zakupu.
W sytuacji gdy podatnik prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów - protokół przekazania powinien spełniać wymogi określone w § 12 ust. 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. nr 152, poz. 1475 ze zm.).
Rozliczenie podatku przez męża, który przekaże towary
Z pytania wynika, że po przekazaniu towarów handlowych do firmy żony Czytelnik zamierza zlikwidować swoją działalność gospodarczą.
Likwidacja działalności przez podatnika, który prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów, oznacza konieczność sporządzenia na dzień likwidacji działalności i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów, a także wyposażenia. Zasady sporządzenia spisu z natury i jego wycenę określają przepisy § 27-29 powołanego rozporządzenia.
O zamiarze sporządzenia spisu z natury w innym terminie niż na dzień 1 stycznia, 31 grudnia oraz na dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej, należy zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie co najmniej 7 dni przed datą sporządzenia tego spisu.
|
Zwróć uwagę! Jeżeli na dzień likwidacji działalności podatnik nie posiada już żadnych składników majątku, które podlegają wykazaniu w spisie z natury - to mimo tego powinien sporządzić dokument nazwany "spisem z natury". W dokumencie tym powinien zawrzeć dane wskazane w § 28 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, czyli imię i nazwisko właściciela zakładu (nazwę firmy), datę sporządzenia remanentu oraz informację, że wartość spisu z natury wynosi "zero", a także podpis właściciela firmy. W takim przypadku, do podatkowej księgi przychodów i rozchodów, należy wpisać "zerową" wartość remanentu na dzień likwidacji działalności gospodarczej. |
Ponadto w razie likwidacji działalności gospodarczej na podatniku ciąży obowiązek sporządzenia wykazu składników majątku na dzień likwidacji działalności gospodarczej, który powinien zawierać dane wskazane w art. 24 ust. 3a updof.
W sytuacji przedstawionej w pytaniu może powstać wątpliwość, czy w przypadku przekazania towarów handlowych przed likwidacją działalności gospodarczej, Czytelnik powinien skorygować koszty uzyskania przychodów o wartość przekazanych towarów, które przy zakupie zaliczył do kosztów uzyskania przychodów. Naszym zdaniem, nie ma takiej konieczności. Wydatki poniesione na zakup tych towarów - w momencie ich nabycia przez Czytelnika - spełniały bowiem przesłanki określone w art. 22 ust. 1 updof. Natomiast dyspozycja art. 23 ust. 1 pkt 11 updof nie będzie miała tu zastosowania, z uwagi na to, że w rozpatrywanym stanie faktycznym przekazanie towarów pomiędzy małżonkami pozostającymi we wspólnocie majątkowej nie stanowi darowizny, w rozumieniu art. 888 Kodeksu cywilnego.
Rozliczenie podatku przez żonę, która przejmie towary
Jeżeli przejęcie towarów handlowych z firmy męża będzie się wiązało z rozpoczęciem działalności gospodarczej przez żonę, to towary te powinna ona ująć w remanencie początkowym sporządzonym na dzień rozpoczęcia działalności - zgodnie z przepisami § 27-29 powołanego rozporządzenia.
Trzeba przy tym zwrócić uwagę, że ponieważ żona nie poniosła wydatków związanych z nabyciem tych towarów (otrzymała je nieodpłatnie), to w konsekwencji nie będzie mogła ich uwzględnić w swoich kosztach uzyskania przychodów (nie zostanie bowiem spełniona jedna z przesłanek określonych w art. 22 ust. 1 updof).
Oznacza to, że wartość tych towarów nie może być uwzględniona przy ustalaniu dochodu żony ani poprzez różnice remanentowe, ani przy sprzedaży towarów.
Niemniej jednak, przychód ze sprzedaży towarów handlowych przejętych od męża - żona powinna zaliczyć do przychodów z prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej i wykazać w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.
Przegląd Podatku Dochodowego Nr 11 z dnia 2012-06-01
