Przetargi szybsze, ale kosztem przedsiębiorców

Prezydent właśnie podpisał nowelę prawa zamówień publicznych - (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 164, poz. 1163 z późn. zm.; dalej p.z.p.) uchwaloną 13 kwietnia przez Sejm. Nowe regulacje wejdą w życie po 30 dniach od ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Tylko przepisy o utworzeniu zawodowego arbitrażu zaczną obowiązywać po pięciu miesiącach od dnia publikacji.

1. Nowe progi w przetargach

Podniesiony został próg, od którego zależy obowiązek stosowania przepisów p.z.p., z 6 tys. euro do 14 tys. euro. Zmiana ta pozwoli zamawiającym lepiej dostosować ich działalność do realiów rynku zamówień. Jest wiele postępowań o niewielkiej wartości, których realizacja wiąże się z koniecznością zachowania uciążliwych warunków formalnych, które są zbyt rygorystyczne w stosunku do efektu ekonomicznego.

Jednak dla przedsiębiorców, którzy ubiegają się o zamówienia, zmiana ta jest niekorzystna. Może się okazać, że zmniejszy się dostępność do mniejszych zamówień, jeżeli zamawiający nie będą przestrzegać zasad konkurencyjności.

W myśl nowych przepisów procedury uproszczone będzie się stosować do progów wynikających z dyrektyw unijnych. Wynoszą one dla dostaw i usług 137 tys. euro lub 211 tys. euro (w zależności od kategorii zamawiającego), a w przypadku robót budowlanych do 5278 tys. euro. Zadowoleni z odformalizowania mniejszych postępowań będą zamawiający. Ograniczenie biurokracji wpłynie na przyspieszenie procedur i wyjdzie na dobre inwestycjom lokalnym.

Grażyna Matuszewska - dyrektor wydziału zamówień publicznych Urzędu Miasta we Wrocławiu

Zmiana podstawowego progu stosowania ustawy z 6 na 14 tys. euro jest korzystna, choćby z uwagi na to, że zbliża nas powoli do progów unijnych. Spowoduje to zmniejszenie liczby postępowań prowadzonych w trybach ustawowych. Z drugiej strony zwiększy się liczba zamówień, które podlegają kontroli pod względem przestrzegania przepisów o zakazie dzielenia zamówienia na części lub zaniżania jego wartości w celu uniknięcia obowiązku stosowania p.z.p.

2. Wykonawcy bez prawa do odwołań

Nowelizacja wprowadza ograniczenie możliwości wnoszenia środków ochrony prawnej. Wykonawcy w postępowaniach o wartości poniżej 137 tys. euro lub 211 tys. euro (organizowane przez administrację rządową lub samorządy) nie będą mogli wnosić odwołań oraz skarg do sądu na orzeczenia arbitrów (obecnie obowiązuje próg 60 tys. euro). Przedsiębiorcy będą mogli wnieść tylko protest, który będzie rozpatrywał zamawiający.

Tylko w przypadku skrajnych naruszeń prawa wykonawcy będą mogli występować z powództwem o stwierdzenie nieważności umowy zawartej z naruszeniem prawa oraz z powództwem odszkodowawczym. Firmy będą mogły również składać wnioski do prezesa Urzędu Zamówień Publicznych o przeprowadzenie kontroli postępowania.

Przepis ten wzbudzał największe kontrowersje, parlamentarzyści i eksperci twierdzili, że ogranicza prawa małych i średnich przedsiębiorców. Praw wykonawców bronił Senat, który zaproponował utrzymanie prawa do odwołań na dzisiejszym poziomie (60 tys. euro). Rząd przekonywał jednak, że trzeba ograniczyć możliwość wnoszenia odwołań w celu przyspieszenia postępowań i zwiększenia absorpcji środków unijnych. To stanowisko zwyciężyło i senacka poprawka przepadła.

Eliza Niewiadomska - dyrektor działu prawnego firmy Sygnity

Zamówienia do 211 tys. euro stanowią znaczącą większość w administracji samorządowej, więc ograniczenie w ich przypadku prawa do wniesienia odwołania pozwala zamawiającym na swobodę wyboru wykonawcy. Powstaje zasadnicze pytanie, kiedy zastrzeżenia do postępowania zamawiającego mają być rozpatrywane - przed zawarciem umowy czy po nim. Nie wydaje się, żeby model swobody w zawarciu umowy, a następnie odpowiedzialności odszkodowawczej, zamawiających był dla finansów publicznych bardziej korzystny niż kontrola czynności zamawiającego przed zawarciem umowy. Stanowisko Senatu było rozwiązaniem bardziej racjonalnym.

3. Powstanie zawodowy arbitraż

Zespoły arbitrów zostaną zastąpione przez zawodowe składy orzekające Krajowej Izby Odwoławczej. Spory będą rozstrzygać doświadczeni prawnicy powoływani przez prezesa Rady Ministrów. KIO została skonstruowana na podobieństwo sądów. Jej członkowie będą niezawiśli i związani wyłącznie przepisami prawa.

Wiele przepisów ma zagwarantować niezależność arbitrów, np. zakaz podejmowania dodatkowego zatrudnienia, zakaz prowadzenia działalności gospodarczej czy zakaz łączenia funkcji członka KIO np. z mandatem posła, senatora czy radnego. Zostanie także wprowadzona odpowiedzialność dyscyplinarna członków KIO. KIO stanowi najlepsze rozwiązanie wprowadzone nowelizacją, skorzystają z niego zarówno zamawiający, jak i wykonawcy. Wzrośnie znaczenie dowodu z opinii biegłego, podniesie się jakość wyroków i ukształtuje się jednolita linia orzecznicza.

Natalia Chodorowska - Krajowa Izba Gospodarcza

Dotychczasowe rozwiązania zakładały obecność w składzie orzekającym jednego eksperta branżowego. Wyłączenie tego eksperta z zespołu orzekającego i zastąpienie go prawnikiem może mieć negatywne skutki, szczególnie przy specyficznym przedmiocie sporu (zakup oprogramowania). Z tego powodu duże znaczenie będzie miał sposób sprawdzania wiedzy osób ubiegających się o członkostwo w KRO.

Można uzupełniać dokumenty

Nowela rozszerza prawo uzupełniania przez wykonawców brakujących dokumentów lub dokumentów zawierających błędy. Teraz prawo to dotyczy jedynie dokumentacji podmiotowej potwierdzającej spełnianie warunków udziału w postępowaniu. Po wejściu w życie zmian obejmie ono również dokumenty przedmiotowe potwierdzające, że oferowane dostawy, usługi i roboty budowlane spełniają wymagania określone przez zamawiającego (certyfikaty, atesty). Pozwoli to zmniejszyć liczbę odrzucanych ofert, a w efekcie zmniejszy się liczba unieważnianych postępowań.

Grazyna Matuszewska.Zmianę tę uważamy za szczególnie pożądaną. Zamawiającemu zostaje przyznane dodatkowo prawo żądania uzupełnienia nie tylko oświadczeń i dokumentów dotyczących spełnienia warunków udziału w postępowaniu, ale także prawo żądania uzupełnień w zakresie spełniania warunków o charakterze przedmiotowym.

Nagrody w dialogu konkurencyjnym

Znacząca zmiana pojawi się w dialogu konkurencyjnym. Zamawiający będzie mógł ustanawiać nagrody dla uczestników, którzy w postępowaniu przedstawili rozwiązania stanowiące podstawę do składania ofert. Rekompensata finansowa pozwoli na zwrot kosztów firmom, które przygotowały się do przetargu i nie uzyskały zamówienia.

Eliza Niewiadomska. W przypadku postępowań, które wymagają dużego zaangażowania wykonawcy, wprowadzenie zryczałtowanego zwrotu kosztów udziału w postępowaniu jest uzasadnione i przewidziane przez przepisy UE. W postępowaniu prowadzonym w trybie dialogu konkurencyjnego zamawiający ogólnie określa swoje wymagania co do przedmiotu przyszłej umowy, a wykonawcy współpracują z nim w celu wypracowania optymalnego rozwiązania. Udział w dialogu z zamawiającym wymaga znacznego nakładu pracy oraz poniesienia wysokich kosztów. Ich zwrot może być zachętą do udziału w dialogu dla tych wykonawców, którzy często rezygnują ze złożenia wniosku, gdyż jest to zbyt kosztowne.

JAK NALEŻY PRZELICZAĆ KWOTY PODANE W EURO

- Podstawę przeliczania kwot określonych w p.z.p. określa prezes Rady Ministrów co najmniej raz na dwa lata w formie rozporządzenia

- Obecnie przyjmuje się, że średni kurs złotego w stosunku do euro wynosi 4,3870

- Wszyscy zamawiający mają obowiązek zgodnie z tym kursem przeliczać kwoty wyrażone w p.z.p. w euro na złotówki (art. 358 par. 1 kodeksu cywilnego - zasada walutowości

Podstawa prawna: rozporządzenie prezesa Rady Ministrów w sprawie średniego kursu złotego z 22 maja 2006 r. (Dz.U. nr 87, poz. 610).

Ewa Grączewska-Ivanova