"Pusta faktura" nie daje prawa do odliczenia podatku

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 108 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej "VATU") podatnik wystawiając, a następnie wprowadzając do obrotu prawnego fakturę VAT, w której wykaże podatek od towarów i usług zobowiązany jest do jego zapłaty w wysokości, wskazanej w fakturze. Nie ma przy tym znaczenia, czy faktura dokumentuje obrót, czy jest tzw. pustą fakturą np. wzywającą nabywcę do zapłaty zaliczki lub fakturą pustą potwierdzającą czynności, które nie miały miejsca. Powyższe oznacza, iż dla zaistnienia wskazanego w art. 108 ust. 1 VATU obowiązku zapłaty podatku nie jest niezbędne istnienie sprzedaży czy dostawy, wystarczające jest już samo wystawienie faktury z kwotą podatku i wprowadzenie jej do obrotu.

W przypadku "pustych faktur" charakter kwoty wykazanej w fakturze jako podatek należny w rozumieniu VATU jest okolicznością nie pozwalającą na objęcie tej kwoty systemem rozliczeń dokonywanym przez podatnika w deklaracji VAT-7 w ramach podstawowego mechanizmu opodatkowania podatkiem od towarów i usług: naliczenie podatku należnego - odliczenie podatku naliczonego. Wobec tego należność ta nie może być ujmowana w deklaracji, w której podatnik dokonuje rozliczenia podatku należnego w rozumieniu podatku od czynności podlegających opodatkowaniu z uwzględnieniem podatku naliczonego.

Nie ulega wątpliwości, iż wyłącznie faktura rzetelna od strony podmiotowej i przedmiotowej, tzn. dokumentująca rzeczywiste zdarzenie gospodarcze daje jej odbiorcy uprawnienie do odliczenia wykazanego w niej podatku.

Mając na uwadze powyższe, w przypadku wystawienia tzw. "pustej faktury" faktura ta nie powinna zostać ujęta w ogólnym rozliczeniu podatku należnego, a więc w deklaracji VAT-7, albowiem kwota wskazana w fakturze jako podatek należny nie jest w istocie podatkiem należnym w rozumieniu przepisów VATU. Powyższa okoliczność pozostaje jednak bez znaczenia dla obowiązku zapłaty podatku VAT na podstawie art. 108 ust. 1 VATU, ponieważ obowiązek ten powstaje z chwilą wystawienia faktury i wprowadzenia jej do obrotu.

Należy pamiętać, iż obowiązek zapłaty podatku nie jest równoznaczny z podatkiem podlegającym odliczeniu na kolejnym etapie obrotu, mimo że odpowiadałby jego wysokości. Zdarzeniem generującym ten obowiązek nie jest bowiem wykonanie czynności, na którą opiewa faktura, a samo wystawienie faktury. Aby prawo do odliczenia podatku VAT przysługiwało odbiorcy faktury, koniecznym jest, by u jej wystawcy powstał obowiązek podatkowy w tym podatku jako korelat podatku podlegającego odliczeniu. Jeżeli po stronie zbywcy nie powstał obowiązek podatkowy, wówczas nie może powstać prawo nabywcy do odliczenia podatku naliczonego.