Skutki podatkowe umorzenia kredytobiorcy części wierzytelności - interpretacja indywidualna Ministra Finansów
| Umorzenie przez bank kredytu i wymagalnych odsetek stanowi dla kredytobiorcy przychód z innych źródeł. |
(interpretacja indywidualna Ministra Finansów z 16 października 2013 r., nr DD3/033/109/ CRS/11/RD-107221/13)
W tej interpretacji indywidualnej Minister Finansów wskazał, jakie skutki podatkowe powstają w związku z umorzeniem przez bank części wierzytelności i odsetek kredytobiorcy lub poręczycielowi.
Minister Finansów wyjaśnił, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej jest obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się natomiast w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu lub jego części. Wtedy bowiem dłużnik osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód). Z chwilą bowiem umorzenia, kredyt traci swój zwrotny charakter i staje się trwałym (definitywnym) przysporzeniem majątkowym kredytobiorcy.
Przysporzeniem majątkowym, skutkującym powstaniem przychodu, jest także - zdaniem Ministra Finansów - zwolnienie z obowiązku zapłaty odsetek wymagalnych na dzień umorzenia (czyli takich, których termin płatności upłynął), czy odsetek skapitalizowanych (które de facto po skapitalizowaniu stają się kwotą długu). Umorzenie takich odsetek oznacza bowiem, że kredytobiorca nieodpłatnie dysponował środkami pieniężnymi kredytodawcy. Występuje tu zatem realne przysporzenie, które podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Nieco inaczej jest jedynie przy umorzeniu odsetek karnych. W tym przypadku przychód podatkowy powstaje tylko wtedy, jeżeli umowa kredytowa jednoznacznie określa zasady ich naliczania i wiąże nimi strony umowy. Natomiast jeżeli umowa kredytowa daje wierzycielowi jednostronne prawo do naliczania podwyższonych odsetek od nieterminowych spłat kredytów, z którego to prawa może on skorzystać lub nie, to wówczas odstąpienie przez wierzyciela od naliczania takich odsetek nie stanowi przysporzenia dla kredytobiorcy.
Przychód podatkowy u kredytobiorcy powstaje także w przypadku przedawnienia zobowiązania kredytowego. Jak bowiem wyjaśnił Minister Finansów:
"(…) Nie ulega wątpliwości, że gdy występuje niemożność przymusowego wyegzekwowania zobowiązania mimo braku jego faktycznego wykonania, dłużnik uzyskuje pewną korzyść majątkową, przejawiającą się w tym, że nie musi realnie wykonać zobowiązania. Zasadnicze znaczenie ma bowiem, że w następstwie przedawnienia dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia (ustaje obowiązek spełnienia świadczenia). Skutki finansowe przedawnienia zobowiązania z tytułu kredytu dla kredytobiorcy oraz kredytodawcy są zatem takie same jak przy jego umorzeniu. Kredytobiorca kosztem kredytodawcy osiąga realne przysporzenie majątkowe.
Przychód podatkowy z tytułu przedawnionego zobowiązania powstaje w momencie upływu terminu przedawnienia. (…)"
Przychód podatkowy nie powstaje natomiast w przypadku umorzenia kredytu lub wymagalnych odsetek poręczycielowi. Zrzeczenie się przez bank pozostałej do zapłaty kwoty długu wobec poręczyciela nie spowoduje bowiem u niego przysporzenia majątkowego, albowiem nie poręczyciel zaciągnął kredyt i nie on otrzymał od banku środki pieniężne. Jeżeli nie nastąpi równoczesne umorzenie długu kredytobiorcy, to również po jego stronie przychód nie wystąpi. Bank będzie bowiem miał nadal prawo do windykowania od kredytobiorcy zaległych rat wraz z odsetkami.
Minister Finansów zaznaczył także, że kwoty umorzonych lub przedawnionych kredytów lub odsetek powodujących przysporzenie majątkowe u kredytobiorcy stanowią dla tego kredytobiorcy przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o PDOF. Dlatego też bank zobowiązany jest do sporządzenia na imię kredytobiorcy informacji PIT-8C, w której powinien wykazać łączną kwotę umorzonych (przedawnionych) wierzytelności (należności głównej i wymagalnych odsetek umownych).
Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych Nr 10 z dnia 2014-04-01