Skutki używania firmowego majątku przez kontrahentów

Wyposażenie na usługach kontrahenta

Wielu producentów i dystrybutorów udostępnia kontrahentom regały, witryny, lodówki, lady chłodnicze itp. urządzenia oznakowane ich logo, z przeznaczeniem do ekspozycji lub przechowywania różnych towarów. Takie działania stanowią obecnie powszechną praktykę gospodarczą. Wydatki na ich nabycie w firmach, które urządzenia te udostępniają, klasyfikowane są na potrzeby podatku dochodowego jako poniesione na zakup wyposażenia. Podstawą ich użytkowania w firmie, której zostają przekazane, zazwyczaj są tzw. umowy o współpracę. Są one zawierane na konkretny okres, po zakończeniu którego wracają do właściciela, który - w przeciwieństwie do umów najmu lub dzierżawy albo leasingu - za ich udostępnianie z reguły nie pobiera czynszu. Brak tego elementu wywołuje wątpliwości w kwestii prawa przedsiębiorcy będącego ich właścicielem do obciążania kosztów firmowych wydatkami na ich nabycie.

Rozpatrując tego typu wydatki pod kątem ujmowania ich w rachunku podatkowym trzeba kierować się ogólną definicją kosztu podatkowego. Wskazuje ona na konieczność istnienia związku poniesionego wydatku z prowadzeniem firmy oraz jego wpływu na wysokość osiąganych przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła ich powstawania. Dodatkowo wydatki te nie mogą znajdować się w katalogu tzw. kosztów negatywnych, czyli katalogu wydatków nieuznawanych za koszty podatkowe (art. 23 ust. 1 ustawy o pdof i odpowiednio art. 16 ust. 1 ustawy o pdop). Należy jednocześnie zaznaczyć, że w art. 23 ust. 1 pkt 49 ustawy o pdof z kosztów podatkowych wyłączone zostały wydatki poniesione na zakup stopniowo zużywających się rzeczowych składników majątku przedsiębiorstwa, które nie mogą być zaliczone do środków trwałych, jeśli nie są wykorzystywane do działalności gospodarczej, lecz służą celom osobistym przedsiębiorcy, jego pracowników lub innych osób, albo bez uzasadnienia znajdują się poza siedzibą firmy podatnika. Analogiczne wyłączenie znajduje się w art. 16 ust. 1 pkt 52 ustawy o pdop.

Składniki majątku przekazywane do użytku kontrahentom w ramach analizowanych umów o współpracę nie mieszczą się w zakresie powyższych uregulowań. Ich poniesienie wykazuje bowiem związek z działalnością przedsiębiorcy, który je udostępnia, oraz bez wątpienia ma na celu zwiększenie przychodów firmowych. Jako wykazujące pośredni związek z przychodami podlegają one zaliczeniu w ciężar kosztów w dacie poniesienia.

Składniki majątku trwałego

Składniki firmowego majątku sklasyfikowane w podatku dochodowym jako środki trwałe - zarówno te wykorzystywane przez podatnika w jego własnej działalności gospodarczej, jak i oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu operacyjnego - generalnie podlegają amortyzacji, która obciąża firmowe koszty podatkowe. Generalnie nie oznacza jednak zawsze. Ustawodawca wyłączył bowiem z kosztów podatkowych odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej m.in. środków trwałych oddanych do nieodpłatnego używania. Nie obciążają one kosztów firmowych za miesiące, w których miało ono miejsce (art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. c) ustawy o pdof i odpowiednio art. 16 ust. 1 pkt 63 lit. c) ustawy o pdop).

Zastosowanie przywołanych uregulowań nie budzi wątpliwości w przypadku, gdy dochodzi do faktycznego użyczenia środka trwałego przez przedsiębiorcę innemu podmiotowi gospodarczemu. Problematyczne może stać się zaliczanie w ciężar firmowych kosztów podatkowych amortyzacji naliczanej od tych środków trwałych, które użytkowane są przez kontrahenta w ramach umów o współpracy (np. egzemplarze testowe czy pokazowe różnego rodzaju maszyn i urządzeń technicznych), gdyż ich użytkowanie odbywa się bez pobierania jakichkolwiek opłat przez właściciela.

Składniki firmowego majątku oddane do używania kontrahentom w ramach umów o współpracę nie są przez nich wykorzystywane nieodpłatnie.

W takich sytuacjach nie mamy do czynienia z nieodpłatnością świadczenia na rzecz kontrahenta, ponieważ udostępnienie środka trwałego w ramach takiej umowy nie jest czynnością jednostronną. Za nieodpłatne uznaje się bowiem to świadczenie, którego spełnienie nie powoduje po stronie otrzymującego obowiązkowego wzajemnego świadczenia na rzecz przekazującego środek trwały. Tymczasem konstrukcja umowy o współpracę przewiduje zobowiązanie kontrahenta w zamian za udostępniane środki trwałe do spełnienia określonych świadczeń, w tym np.:

• zakupu u przedsiębiorcy określonej ilości produktów, które będą stale i widocznie eksponowane oraz o których kontrahent będzie udzielał klientom fachowych i rzetelnych informacji,
   
• wykonywania usług montażu oraz naprawy maszyn i urządzeń sprzedawanych przez przedsiębiorcę,
   
• pozyskiwania nowych rynków zbytu dla przedsiębiorcy, promowania jego marki oraz organizowania i nadzorowania akcji promocyjnych.

Z tego względu nie można uznać, że przy umowach współpracy mamy do czynienia z ograniczeniem rozliczania kosztów amortyzacji, o którym mowa w art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. c) ustawy o pdof i odpowiednio art. 16 ust. 1 pkt 63 lit. c) ustawy o pdop. Ponadto działania podejmowane przez przedsiębiorcę w ramach współpracy wykazują związek z prowadzoną przez niego działalnością, co w konsekwencji oznacza, że odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oddanych kontrahentom do używania za okres obowiązywania tych umów stanowią koszty podatkowe.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.)

Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o pdop (Dz. U. z 2016 r. poz. 1888 ze zm.)

autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 61 (1415) z dnia 2017-07-31

GOFIN podpowiada