Sprawiedliwe przetargi

Zadaniem trybunału było orzeknięcie w sprawie zgodności art. 42 ust. 6 ustawy z dnia 10 czerwca 1994 roku o zamówieniach publicznych w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia 29 sierpnia 2003 roku o zmianie ustawy o zamówieniach publicznych z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 oraz art. 64 Konstytucji.

Okręgowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne w Bydgoszczy sp. z o.o. oraz spółka Tukaj Mapping Central Europe sp. z o.o. w Krakowie zawarli umowę Konsorcjum "System", żeby jako podmiot zbiorowy - osoby prawne uczestniczyć w przetargu organizowanym przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W skutek spóźnionego złożenia oświadczenia przez jednego ze skarżących Agencja wykluczyła skarżących z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego i odmówiła zwrotu wadium. Skarżący złożyli pozew o zapłatę do Sądu Okręgowego, który stanął na stanowisku, że skoro nie złożyli oni w wyznaczonym terminie oświadczenia, nie mogą domagać się zwrotu wadium. Sąd Apelacyjny oddalił apelację jako bezzasadną. Według skarżących zakwestionowany przepis mógł prowadzić w wielu wypadkach, tak jak w zaistniałym stanie faktycznym, do uzyskania w sposób bezprawny korzyści materialnych przez zamawiającego. Powołując się na bezwzględnie obowiązującą regulację prawną zamawiający jako samozwańczy egzekutorzy zatrzymywali dla siebie utracone przez wykonawców lub dostawców wadium. Regulacja, która doprowadza do takich sytuacji narusza m.in. konstytucyjną zasadę równości wobec prawa.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 42 ust. 6 ustawy z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 29 sierpnia 2003 r. o zmianie ustawy o zamówieniach publicznych jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 21 ust. 1, art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 3 Konstytucji.

Ochrona postępowania przetargowego o udzielenie zamówienia publicznego, a przede wszystkim ochrona angażowanych w nie środków publicznych, a co za tym idzie zabezpieczenie interesu publicznego, uzasadniają sprecyzowanie przez ustawodawcę nie tylko szczególnych wymagań w stosunku do wykonawcy lub dostawcy uczestniczących w takim postępowaniu, ale także konsekwencji niedopełnienia ciążących na nich obowiązków ustawowych. Zaskarżony przepis ustawy o zamówieniach publicznych został wprowadzony przez ustawodawcę między innymi w celu przeciwdziałania tzw. zmowom przetargowym.

Zmowa przetargowa niweczy bowiem podstawowy cel przetargu, jakim jest wybór najkorzystniejszej oferty. Porozumienie przetargowe sprowadza się najczęściej do uzgodnienia cen i zachowań biorących w nim udział oferentów, a następnie koordynacji działań zmierzających do wyeliminowania konkurencji i wyboru najwyższej cenowo oferty jednego z uczestników będących w zmowie. Biorąc powyższe pod uwagę dolegliwość w postaci utraty wadium należy ocenić jako środek nie tylko skuteczny, ale i rzeczywiście służący realizacji zamierzonego przez ustawodawcę celu. Co więcej, jako środek niezbędny dla bezpośredniej ochrony interesu publicznego. Środek dolegliwy, ale pozostający w odpowiedniej proporcji do celów i wartości, których ochrona uzasadnia dokonanie ograniczenia. Ograniczenie prawa majątkowego, o którym mowa w zaskarżonym przepisie, jest zatem konieczne dla zagwarantowania interesu publicznego a także wolności i praw innych osób, przede wszystkim zagwarantowania uczciwej konkurencji w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Dolegliwość w postaci utraty wadium nie wiąże się jednak z naruszeniem prawa własności, ale konstytucyjnie dopuszczalnym na gruncie zasady proporcjonalności ograniczeniem innego prawa majątkowego, o którym mowa w art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji.