Sprzedaż samochodów używanych w firmie

Pełne odliczenie podatku naliczonego

Jeżeli podatnik do działalności gospodarczej używał samochodu, przy zakupie którego przysługiwało mu pełne prawo do odliczenia VAT naliczonego, jego sprzedaż będzie podlegała opodatkowaniu bez względu na okres jego używania. Wynika to z art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o VAT (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.).

W przypadku sprzedaży samochodu, który wykorzystywany był do działalności mieszanej i zasadniczo przy jego zakupie przysługiwało pełne prawo do odliczenia VAT, podatnik również nie może przy tej transakcji korzystać ze zwolnienia od VAT. W tej sytuacji samochód służył bowiem działalności mieszanej, a podatnik dokonał odliczenia jedynie części naliczonego podatku, jednak ograniczenie tego prawa nie wynikało z art. 86 ust. 3 ustawy o VAT.

Warto dodać, że w przypadku sprzedaży samochodu stanowiącego środek trwały podlegający amortyzacji, którego zbycie jest dokonywane w okresie korekty, podatnik będzie zobowiązany do zastosowania przepisów art. 91 ustawy o VAT i dokonania korekty odliczonego uprzednio podatku naliczonego. W stosunku do pojazdów samochodowych zasadniczo okres korekty wynosi 5 lat - licząc począwszy od roku, w którym pojazd został oddany do użytkowania. Zakładając, że sprzedaż samochodu podlegać będzie opodatkowaniu, do obliczenia korekty przyjmuje się, iż dalsze wykorzystanie tego towaru jest związane wyłącznie z czynnościami opodatkowanymi. Jeżeli zatem pojazd zostanie sprzedany w drugim roku od oddania do użytkowania, podatnik odzyska 4/5 kwoty podatku VAT nieodliczonej w momencie zakupu. Korekta ta powinna zostać dokonana jednorazowo w rozliczeniu za miesiąc, w którym sprzedano samochód.

Z prawa do zwolnienia od VAT przy sprzedaży nie będzie mógł skorzystać także podatnik, który nabywając po 1 maja 2004 r. samochód ciężarowy (np. z kratką), z uwagi na przepisy ustawy o VAT nie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego w 100% a odliczył jedynie 60% tego podatku (nie więcej niż 6.000 zł) i w wyniku orzeczenia ETS w sprawie C-414/07 dokonał korekty tego odliczenia.

Gdy odliczono 60% VAT

Zwalnia się od podatku dostawę samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych, przez podatników, którym przy ich nabyciu przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 3 ustawy, jeżeli samochody i pojazdy są towarami używanymi w rozumieniu art. 43 ust. 2 ustawy o VAT. Wynika to z § 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT (Dz. U. nr 212, poz. 1336).

W art. 43 ust. 2 ustawy mowa jest o zwolnieniu z opodatkowania dostawy towarów używanych, pod warunkiem że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego. Przy czym przez towary używane rozumie się ruchomości, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania nimi jak właściciel. Zatem, jak wynika z tego przepisu, aby dostawa samochodu używanego, przy nabyciu którego odliczono 60% VAT (nie więcej niż 6.000 zł), mogła korzystać ze zwolnienia muszą być łącznie spełnione następujące warunki:

• był on używany przez podatnika dokonującego jego dostawy,
   
• okres używania wyniósł co najmniej pół roku.

Również w tym przypadku ważne jest czy samochód ten będzie sprzedawany w tzw. okresie korekty, czyli zasadniczo w okresie 5 lat, licząc począwszy od roku, w którym został oddany do użytkowania. W sytuacji kiedy sprzedaż nastąpi po tym okresie, pozostaje ona bez skutków dla rozliczenia VAT. Jeżeli natomiast jest ona dokonywana w okresie 5 lat, podatnik także będzie zobowiązany do zastosowania przepisów art. 91 ustawy o VAT. Zakładając, że sprzedaż samochodu używanego korzystać będzie ze zwolnienia od VAT, do wyliczenia korekty przyjmuje się, iż dalsze wykorzystanie tego towaru jest związane wyłącznie z czynnościami zwolnionymi z opodatkowania. Zatem jeśli pojazd zostanie sprzedany w czwartym roku od oddania do użytkowania - podatnik będzie musiał "zwrócić" 2/5 kwoty VAT odliczonej w momencie zakupu.

Sprzedaż samochodu po leasingu

Jak podkreślono wcześniej, zwolniono od VAT dostawę samochodów osobowych, przy nabyciu których podatnikowi przysługiwało ograniczone prawo do odliczenia VAT, jeżeli samochody te są towarami używanymi (§ 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia).

Jednakże trzeba zauważyć, że od 1 grudnia 2008 r. zmianie uległa definicja towarów używanych. Pod pojęciem tym należy obecnie rozumieć ruchomości, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel.

Do końca listopada 2008 r. pod pojęciem towarów używanych należało rozumieć towary (z wyjątkiem gruntów czy budynków), których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku. Z takiego brzmienia przepisu wynikało, że w sytuacji gdy podatnik użytkował samochód przez okres dłuższy niż pół roku na podstawie umowy leasingu operacyjnego, a następnie wykupił go w celu odprzedaży, można było uznać, iż samochód ten był używany przez leasingobiorcę przez okres półroczny.

Obecnie, z uwagi na nowe brzmienie art. 43 ust. 2 ustawy o VAT w sytuacji gdy przedmiotem sprzedaży jest samochód wykupiony po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego, do okresu używania nie należy wliczać czasu używania pojazdu przez leasingobiorcę w trakcie trwania umowy leasingu.

Oznacza to, że sprzedaż samochodu, przy nabyciu którego podatnik miał prawo do częściowego odliczenia VAT (zgodnie z art. 86 ust. 3 ustawy), korzystać będzie ze zwolnienia od VAT na podstawie § 13 ust. 1 pkt 5 omawianego rozporządzenia dopiero po półrocznym okresie używania na potrzeby firmy, liczonym do zakupu tego pojazdu. Również i w tym przypadku konieczna może się okazać korekta odliczonego podatku zgodnie z art. 91 ustawy o VAT.