Usługi na terenie UE

W przypadku świadczenia usług transportowych miejscem świadczenia, które przesądza o zasadach na jakich podlegają one opodatkowaniu, jest miejsce, gdzie odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości. Zasada ta wynika z art. 27 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT (Dz. U. z 2004 r. nr 54, poz. 535 ze zm.).

Usługa wykonana na terenie UE

Jednak już w przypadku transportu towarów, którego rozpoczęcie i zakończenie ma miejsce odpowiednio na terytorium dwóch różnych państw UE - miejscem świadczenia tej usługi jest miejsce, gdzie transport towarów się rozpoczyna. Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, w której nabywca usługi poda dla tej czynności świadczącemu wewnątrzwspólnotową usługę transportu towarów numer, pod którym jest zidentyfikowany na potrzeby VAT lub podatku od wartości dodanej na terytorium państwa członkowskiego innym, niż terytorium państwa rozpoczęcia transportu. W takim przypadku za miejsce świadczenia usługi będzie uznawane terytorium państwa członkowskiego, które nadało nabywcy numer, jakim się posłużył.

W pewnych przypadkach także usługa transportowa wykonana na terytorium jednego państwa członkowskiego może zostać potraktowana jako wewnątrzwspólnotowa. Istotnym jest, aby była ona bezpośrednio związana z wewnątrzwspólnotową usługą transportu towarów.

Jeśli wewnątrzwspólnotowa usługa transportowa opodatkowana zostanie przez podatnika z innego kraju członkowskiego, polski podatnik w wystawionej fakturze nie wykaże sprzedaży opodatkowanej. Pomimo że wykonana usługa nie podlega w Polsce opodatkowaniu, podatnik ma obowiązek wykazania jej wartości w części C deklaracji VAT-7 w rubryce 21 jako dostawę towarów oraz świadczenie usług poza terytorium kraju.

Przy czym należy pamiętać, że jeśli usługobiorca nie zidentyfikuje się jako podatnik podatku od wartości dodanej, np. jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności, zastosowanie znajdzie zasada zawarta w art. 28 ustawy, czyli opodatkowanie usługi przez usługodawcę w miejscu rozpoczęcia transportu.

Podatnicy krajowi mogą również nabywać od unijnych podmiotów usługi transportowe. W takiej sytuacji, jeżeli polski usługobiorca - podatnik VAT - podał kontrahentowi unijnemu swój numer identyfikacyjny poprzedzony prefiksem PL, to na nim spocznie obowiązek podatkowy z tytułu wykonywanej usługi transportowej. W przeciwnym wypadku obowiązek podatkowy spocznie na usługodawcy - podatniku unijnym. Oznacza to, że za usługę transportową wykonaną na rzecz polskiego podmiotu przez podatnika unijnego, polski nabywca będzie musiał zapłacić kwotę należną obejmującą podatek od wartości dodanej obliczony według stawek właściwych w kraju, w którym rozpoczyna się transport.

Ponadto zwrócić należy uwagę, że wewnątrzwspólnotowe usługi transportu towarów, dla których miejscem świadczenia jest Polska, opodatkowane są 22% stawką VAT. Usługi te nie korzystają więc z preferencyjnej 0% stawki, która dotyczy transportu międzynarodowego.

Usługi świadczone poza granicami Unii

W przypadku gdy przewóz towaru następuje pomiędzy jednym z krajów Wspólnoty (wliczając oczywiście Polskę) a krajem trzecim i na pewnym odcinku trasa przebiega przez terytorium Polski, wówczas mamy do czynienia z transportem międzynarodowym.

Warunki, od spełnienia których zależy zakwalifikowanie usług transportowych do międzynarodowego transportu towarów, zostały określone w art. 83 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT. Jest to m.in. przewóz lub inny sposób przemieszczania towarów:

- z miejsca wyjazdu (nadania) na terytorium kraju do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium UE,

- z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium UE do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) na terytorium kraju,

- z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium UE do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium UE, jeżeli trasa przebiega na pewnym odcinku przez terytorium Polski (tranzyt).

Usługi pośrednictwa i spedycji międzynarodowej, związane z ww. usługami, również zaliczamy do usług transportu międzynarodowego.

Z definicji transportu międzynarodowego towarów wyłączony został transport, który ma charakter tranzytu, czyli gdy miejsce nadania i przeznaczenia towarów znajduje się w Polsce, a trasa w części przebiega poza terytorium Wspólnoty.

Określając miejsce świadczenia usług transportu międzynarodowego towarów należy stosować zasadę określoną w art. 27 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, czyli że jest to miejsce, gdzie odbywa się transport z uwzględnieniem pokonanych odległości. Usługa transportu międzynarodowego opodatkowana jest zatem polskim podatkiem VAT odpowiednio do odcinka trasy przebiegającego w Polsce. Stawka VAT w tym przypadku wynosi 0%.

Część usługi wykonana poza terytorium Polski nie podlega opodatkowaniu w Polsce, co wynika z miejsca świadczenia usługi. Na pozostałych odcinkach podatek VAT należy zapłacić w każdym kolejnym kraju, przez który transport przebiega, według zasad obowiązujących w tych krajach.

W wystawionej fakturze, w odniesieniu do odcinka krajowego, podatnik zastosuje 0% stawkę VAT. Natomiast odcinek transportu odbywający się poza terytorium kraju potraktuje jako niepodlegający opodatkowaniu z zaznaczeniem, że usługa nie podlega VAT na podstawie art. 27 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT.

Ważne dokumenty

Wykonana przez polską firmę usługa może zostać uznana za transport międzynarodowy i być opodatkowana 0% stawką VAT tylko wtedy, gdy podatnik udokumentuje, że przewóz wykonany na terytorium kraju był częścią transportu towarów, których miejsce przeznaczenia znajdowało się poza granicami Wspólnoty.

Dokumenty stanowiące dowód świadczenia usług międzynarodowego transportu towarów, wymienione zostały w art. 83 ust. 5 pkt 1-3 ustawy. Jest to np. list przewozowy lub dokument spedytorski stosowany wyłącznie w komunikacji międzynarodowej.

Brak tych dokumentów uniemożliwia zastosowanie 0% stawki VAT. Wówczas podatnik ma obowiązek zastosować 22% stawkę VAT.

Ponadto w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT (Dz. U. nr 97, poz. 970 ze zm.) w § 7 ust. 1 pkt 1 zezwolono na zastosowanie 0% stawki VAT również do transportu towarów, który w całości wykonywany jest na terytorium kraju. Pod warunkiem, że stanowi on część usługi transportu międzynarodowego i podatnik posiada dokumenty, o których mowa w art. 83 ust. 5 pkt 1 ustawy.

autor: Aleksandra Węgielska