Walka z praniem pieniędzy

Nowe rozwiązania dostosowują normy wspólnotowe do międzynarodowych standardów prawnych wyspecjalizowanego, autorytatywnego gremium ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy, tj. do 40 Zaleceń FATF, które w czerwcu 2003 r. uaktualniono o aspekty związane z finansowaniem terroryzmu.

Definicja prania pieniędzy

Projekt zawiera nową definicję przestępstwa prania pieniędzy poszerzoną o "każde oddanie do dyspozycji lub gromadzenie mienia nabytego zgodnie z prawem, w zamiarze jego użycia w całości lub w części do celu terrorystycznego albo przy świadomości, że można je użyć w całości lub w części do takiego celu".

Szerszy zakres podmiotowy

Osoby, które handlują dobrami lub świadczą usługi, otrzymując za nie zapłatę w gotówce powyżej 15 000 euro, włączono w zakres podmiotowy przestępstwa prania pieniędzy. Na te grupy podmiotów nałożono również obowiązek raportowania transakcji podejrzanych.

Poznaj swojego klienta

Projekt bardziej szczegółowo reguluje postępowanie w sprawie ustalenia tożsamości klienta, które oparto na koncepcji uczulenia na ryzyko dotyczące klienta. Częścią tej koncepcji jest rozgraniczenie na uproszczone (lub na podwyższone) obowiązki staranności przy ustaleniu identyfikacji klienta w związku z nieznacznym (lub ze znacznym) ryzykiem prania pieniędzy, żeby odciążyć odnośne instytucje i osoby wymienione w projekcie w przypadku operacji o nieznacznym ryzyku prania pieniędzy i skoncentrować ich wysiłki na operacjach o znacznym ryzyku prania pieniędzy.

FIU

Kompetencje w zakresie przyjmowania raportów dotyczących transakcji podejrzanych powierzono Jednostce Raportowania i Analizy ds. Prania Pieniędzy (FIU), przy czym pozostawiono możliwość wyznaczenia przez przedstawicieli wolnych zawodów prawniczych właściwego organu samorządowego jako pierwszej instancji dla przekazania stosownych informacji FIU.

Zawody prawnicze

Nie zamierza się nałożyć obowiązku raportowania podejrzanych transakcji na przedstawicieli wolnych zawodów prawniczych ustawowo uznanych i nadzorowanych (np. adwokatów) wtedy, gdy udzielają oni porad prawnych swoim klientom albo są ich przedstawicielami w procesie. Zwolnienia od tego obowiązku przewiduje się w stosunku do informacji uzyskanych przed procesem sądowym, w jego trakcie lub po jego zakończeniu albo w ramach porady prawnej. W związku z powyższym przedstawicieli wolnych zawodów prawniczych obowiązuje w dalszym ciągu tajemnica zawodowa, chyba że "współdziałają oni w procederze prania pieniędzy albo ich działalność wykorzystuje się w celu prania pieniędzy, albo są świadomi tego, że ich klienci wykorzystują ich działalność w celu prania pieniędzy".

Jak dotychczas obowiązuje zasada, że przekazanie odnośnych informacji do FIU nie stanowi naruszenia umownych lub ustawowych ograniczeń w przekazaniu informacji, a w związku z tym nie rodzi żadnej odpowiedzialności stosownych podmiotów.

Warto podkreślić, iż zakaz ujawniania informacji klientom lub osobom trzecim w sprawie informacji przekazanych FIU lub dochodzeń dotyczących podejrzenia prania pieniędzy odnosi się także do wolnych zawodów prawniczych.

Przyspieszone procedury

O przedwczesności projektu jest przekonana Rada Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Unii Europejskiej (CCBE), gdyż niektóre państwa członkowskie nie implementowały jeszcze dyrektywy z 2001 r. w sprawie prania pieniędzy, i dlatego projekt wprowadza pewne zamieszanie. Pomimo to należy się spodziewać stosunkowo szybkich procedur legislacyjnych, bo Holandia, przewodnicząca Radzie Europejskiej w drugiej połowie 2004 r., zapowiedziała nadanie wysokiego priorytetu dla przyjęcia Projektu.

Kolejna nowelizacja

W takim przypadku pociągać to będzie za sobą konieczność kolejnej już nowelizacji kodeksu karnego z 1997 r. i ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu z 2000 r.

Marek Prengel