Ważne dla tych na kredycie

Przedsiębiorca i pożyczka

Przedsiębiorcy zaciągają pożyczki u siebie nawzajem, zdarza się również, że pożyczkodawcami są członkowie rodziny.

Pożyczka dla innego przedsiębiorcy

Udzielenie pożyczki pieniężnej innemu podmiotowi gospodarczemu jest dla przedsiębiorcy podatkowo neutralne. Ustawodawca w art. 23 ust. 1 pkt 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.) wskazał, że udzielone pożyczki nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. W konsekwencji otrzymanie ich zwrotu nie będzie powodowało powstania przychodu po stronie pożyczkodawcy. Również umorzenie takiej pożyczki będzie obojętne podatkowo.

A co w sytuacji, gdy przedsiębiorca, któremu udzielona została pożyczka jej nie zwróci? Niewątpliwie po stronie tego, który pieniądze pożyczył, powstanie strata. Jednak bez względu na przyczynę jej powstania, wartość utraconej pożyczki nie będzie podlegała zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów (art. 23 ust. 1 pkt 27 ustawy o pdof).

O ile - jak już wspomnieliśmy zwrot pożyczki nie generuje przychodu z działalności gospodarczej, o tyle odsetki od udzielonej pożyczki, otrzymane przez przedsiębiorcę, przychód taki stanowią. Przychód ten, powstaje na zasadzie kasowej, czyli w dniu otrzymania zapłaty. Tym samym odsetki należne, ale nie zapłacone nie podlegają zaliczeniu do przychodów. Przychód stanowią jedynie odsetki faktycznie otrzymane.

Przedsiębiorca będący pożyczkobiorcą

Podobnie jak w przypadku udzielenia pożyczki, również samo jej otrzymanie jest dla przedsiębiorcy obojętne podatkowo. Przychód po stronie pożyczkobiorcy powstaje jednak w sytuacji, gdy dochodzi do umorzenia pożyczki lub jej części. Przepisy ustawy o pdof wskazują bowiem, że do przychodów podatkowych przedsiębiorca powinien zaliczyć również m.in. wartość otrzymanych nieodpłatnych świadczeń (art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o pdof). A przedsiębiorca, któremu umorzono pożyczkę zostaje zwolniony z długu, osiągając w ten sposób konkretne przysporzenie majątkowe.

Takie same skutki, czyli powstanie przysporzenia majątkowego, wywołuje u przedsiębiorcy - pożyczkobiorcy nieoprocentowana pożyczka. Otrzymanie takiej pożyczki powoduje u niego powstanie przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia. W tej sytuacji ?zaoszczędza? on bowiem na oprocentowaniu, które musiałby zapłacić zaciągając taką samą pożyczkę na rynku, tj. w banku czy innej instytucji udzielającej pożyczek. Wyceny tego przychodu powinien dokonać na podstawie cen rynkowych stosowanych w tym samym czasie w usługach tego rodzaju w danej miejscowości.

Przychód podatkowy powstanie również w sytuacji, gdy przedsiębiorca otrzyma pożyczkę na warunkach korzystniejszych niż rynkowe, czyli niskooprocentowaną. Stopa procentowa niższa niż stosowana w instytucjach udzielających pożyczek powoduje konieczność ustalenia wartości przychodu z tytułu uzyskania świadczenia częściowo odpłatnego. Jego wysokość należy określić jako różnicę pomiędzy wartością odsetek ustaloną na warunkach rynkowych a wartością odsetek zapłaconych przez przedsiębiorcę.

Czy zawsze przychód z podatkiem?

Jednak nie zawsze przychód powstały w wyniku opisanego wyżej przysporzenia majątkowego będzie podlegał opodatkowaniu. Art. 21 ust. 1 pkt 125 omawianej ustawy zwalnia bowiem od podatku wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn. Do wskazanych grup podatkowych przepisy o podatku od spadków i darowizn zaliczają m.in. małżonka, dzieci, wnuki, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Jeżeli więc przedsiębiorcy zostanie udzielona pożyczka nieoprocentowana lub niskooprocentowana, albo też zostanie mu ona umorzona przez jedną z ww. osób, będzie ona dla niego przychodem zwolnionym od podatku.

Odsetki od pożyczki i koszty podatkowe

Odsetkom od pożyczek zaciągniętych przez przedsiębiorcę na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą trudno odmówić związku z osiąganymi przez niego przychodami, jak również zabezpieczeniem i zachowaniem źródła ich powstawania. Zaliczając odsetki w ciężar kosztów podatkowych należy uwzględniać ograniczenia wynikające z art. 23 ust. 1 ustawy o pdof.

Ustawodawca postanowił wyłączyć z kosztów uzyskania przychodów m.in. naliczone, lecz niezapłacone albo umorzone odsetki od pożyczek (art. 23 ust. 1 pkt 32 ustawy o pdof). Wobec tego odsetki od otrzymanych pożyczek obrotowych naliczone, lecz niezapłacone nie stanowią u pożyczkobiorcy kosztu uzyskania przychodów. Staną się nim dopiero w momencie faktycznej zapłaty.

Z postanowień omawianej ustawy wynika również, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów m.in. odsetek od pożyczek zwiększających koszty inwestycji w okresie realizacji tych inwestycji (art. 23 ust. 1 pkt 33 ustawy o pdof). Jeżeli zatem zaciągnięta pożyczka zostanie przeznaczona na sfinansowanie inwestycji, to przedsiębiorca musi pamiętać, że odsetek zwiększających koszty inwestycji w okresie realizacji inwestycji nie uważa się za koszt uzyskania przychodów. Odsetki te naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania należy uwzględniać w jego wartości początkowej. Kosztem będą dopiero odpisy amortyzacyjne naliczane od wartości początkowej środka trwałego. Natomiast odsetki od pożyczki za okres po przyjęciu środka trwałego do używania - stanowią koszt uzyskania w dacie ich zapłaty na rzecz pożyczkodawcy.

autor: Agata Cieśla