Wymiar czasu pracy, gdy w miesiącu przypada święto
Nałożenie się święta i dnia wolnego z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w większości przypadków skutkuje koniecznością wyznaczenia pracownikom innego dnia wolnego od pracy. Przesądza o tym przyjęta w Kodeksie pracy metodyka wyliczania wymiaru czasu pracy, zgodnie z którą każde święto przypadające w innym dniu niż niedziela obniża ten wymiar. W praktyce najczęściej do udzielenia innego dnia wolnego dochodzi w razie nałożenia się święta i wolnej od pracy soboty.
Rozkład czasu pracy obowiązujący danego pracownika może wynikać z powszechnych przepisów prawa pracy, z regulacji zakładowych lub z obwieszczenia o rozkładach i systemach czasu pracy. Czasami przybiera on postać grafiku lub harmonogramu dla poszczególnych pracowników lub ich grup, niekiedy zaś ma charakter ogólny, odnoszący się do całego zakładu pracy. Niezależnie jednak od tego, z jakim rodzajem rozkładu mamy do czynienia, jego podstawą jest prawidłowo ustalony wymiar czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym. Oblicza się go zgodnie z art. 130 K.p., a w przypadku systemu pracy w ruchu ciągłym, na podstawie art. 138 K.p.
Podstawową regulacją, jeżeli chodzi o wyliczanie wymiaru czasu pracy, jest art. 130 K.p. W myśl tego przepisu obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy oblicza się:
- mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym,
- dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku,
- obniżając wymiar czasu pracy o 8 godzin za każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela.
Wskazany sposób ustalania wymiaru czasu pracy powoduje, że jeżeli święto (wymienione w ustawie o dniach wolnych od pracy) zbiegnie się z dniem wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, trzeba na ogół udzielić pracownikom innego dnia wolnego od pracy. Ponieważ w większości zakładów dniem wolnym od pracy z racji przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy jest sobota, zbieg święta z dniem rozkładowo wolnym dotyczy na ogół święta przypadającego w "wolną" sobotę. Taka sytuacja ma miejsce w listopadzie br.
Przy planowaniu pracy w danym okresie rozliczeniowym pracodawca musi uwzględnić liczbę godzin i dni, jakie wynikają z prawidłowo obliczonego wymiaru czasu pracy. Metodyka ustalania wymiaru czasu pracy przyjęta w art. 130 K.p. powoduje, że m.in. w podstawowej organizacji pracy, w której jako dni wolne z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy wyznaczono soboty, za każde święto przypadające w ten dzień pracodawca jest obowiązany wskazać inny dzień wolny od pracy. W listopadzie 2014 r. takim sobotnim świętem będzie 1 listopada (Wszystkich Świętych). W zakładach pracy, w których to właśnie soboty są dniami rozkładowo wolnymi, za ten dzień pracodawcy będą zobowiązani udzielić innego dnia wolnego od pracy w danym okresie rozliczeniowym. Niewyznaczenie takiego dnia będzie skutkowało przekroczeniem obowiązującego w danym okresie wymiaru czasu pracy i naruszeniem zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy (przykład).
Podobnie będzie w organizacjach pracy przewidujących inny niż sobota dzień wolny od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy (np. wtorek). Pracodawca musi wówczas ustalić obowiązujący w danym okresie rozliczeniowym wymiar czasu pracy i porównać go z rozkładem pracownika. W razie naruszenia wymiaru czasu pracy powinien zmodyfikować rozkład pracownika, czyli ustalić odpowiednią do obowiązującego wymiaru liczbę dni i godzin pracy (np. przez udzielenie dodatkowego dnia wolnego).
|
Przykład Pracownicy świadczą pracę w podstawowym systemie czasu pracy od poniedziałku do piątku, a dniami wolnymi wynikającymi z rozkładu są soboty. Obowiązuje czteromiesięczny okres rozliczeniowy, z czego obecny przypada na okres od września do grudnia 2014 r. Wymiar czasu pracy w tym okresie wynosi: (40 godz. × 17 tyg.) + (8 godz. × 3 dni) - (8 godz. × 4 święta) = 672 godz. W tym okresie rozliczeniowym przypada 85 dni roboczych, co przy stałej, 8-godzinnej dniówce daje 680 roboczogodzin. Z porównania wymiaru czasu pracy obowiązującego w okresie rozliczeniowym wrzesień - grudzień 2014 r. (672 godz.) z wymiarem, z rozkładu czasu pracy wskazanego w przykładzie (680 godz.) wynika, że bez wskazania jednego dodatkowego dnia wolnego wymiar czasu pracy w tym okresie rozliczeniowym zostanie przekroczony o 8 godzin. W celu zachowania obowiązującego wymiaru pracodawca powinien wskazać dodatkowy jeden dzień wolny od pracy, przypadający np. 24 grudnia br. Udzielenie dodatkowego dnia wolnego od pracy wpłynie też na zapewnienie wymaganej liczby dni wolnych od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. |
Wymiar czasu pracy w przypadku pracowników niepełnoetatowych ustala się poprzez obniżenie wymiaru czasu pracy obliczonego dla pracownika pełnoetatowego, odpowiednio do wielkości niepełnego etatu. Obliczeń dokonuje się w ramach przyjętego okresu rozliczeniowego. W takiej sytuacji obowiązek udzielenia pracownikowi niepełnoetatowemu dnia wolnego, gdy święto przypada w "wolną" sobotę wystąpi, gdy wykonuje on pracę od poniedziałku do piątku w dobowym wymiarze czasu pracy obniżonym proporcjonalnie do wymiaru etatu. Natomiast jeżeli pracownik wykonuje pracę tylko przez niektóre dni tygodnia i w różnych wymiarach dobowych, wyznaczenie dodatkowego dnia wolnego będzie każdorazowo zależało od wyników porównania obowiązującego w danym okresie rozliczeniowym wymiaru czasu pracy i rozkładu czasu pracy tego pracownika.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)
Ustawa z dnia 18.01.1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. nr 4, poz. 28 ze zm.)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 88 (1129) z dnia 2014-11-03