Zmiany na rynku rolnym
Na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi opublikowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych. Zmiany zaproponowane w projekcie nowelizacji zostały przygotowane m.in. w celu poprawy gospodarki finansowej Agencji, dostosowania poszczególnych rynków do aktualnych przepisów wspólnotowych oraz w celu ustanowienia podstawy prawnej do wypłaty części krajowych płatności uzupełniających dla producentów ziemniaków skrobiowych w formie płatności niezwiązanych z produkcji.
W zakresie organizacji Agencji Rynku Rolnego i prowadzenia przez Agencję gospodarki finansowej wskazane jest doprecyzowanie statusu prawnego Agencji poprzez określenie, że Agencja jest państwowa osobą prawną. Projektowany pkt 3a ma na celu ustanowienie Agencji jednostką prowadząca działania promocyjne i informacyjne dotyczące produktów spożywczych. Uregulowanie takie jest ważne z punktu widzenia rosnącej potrzeby rozwiązywania problemów ze zbytem produktów rolnych.
W warunkach coraz silniejszej konkurencji będącej pod wpływem różnych regulacji i mechanizmów bezpośredniego wsparcia produkcji poszczególnych grup produktów istotnym jest wypracowanie sposobów stymulowania właściwej proporcji popytu i podaży o bardziej prorynkowym charakterze. Warunki takie spełnia promocja oraz informowanie o produktach, będące poszerzeniem już istniejących na wolnym rynku mechanizmów.
W projekcie ustawy zmianie ulega zakres zadań realizowanych przez ARR na tym rynku. Zgodnie z przepisami art. 17 rozporządzenia Rady (WE) nr 479/2008 z dnia 29 kwietnia 2008 r. w sprawie wspólnej organizacji rynku wina, uchylającym rozporządzenia (EWG) nr 2392/86 i (WE) nr 1493/1999 oraz zmieniającym rozporządzenia (WE) nr 3/2008, (WE) nr 1782/2003 i (WE) nr 1290/2005. - Agencja Rynku Rolnego nie będzie mogła realizować zadań w zakresie udzielania wsparcia z budżetu UE.
Wynika to z przygotowywanej od dwóch lat reformy wspólnotowego rynku wina, która wzbudzała dość duże kontrowersje w całej Europie. Zamierzeniem tej reformy jest przede wszystkim podniesienie konkurencyjności europejskiego winiarstwa wobec ekspansji win Nowego Świata. W tym celu zaplanowano liberalizację dotychczas obowiązujących przepisów, które rządzą uprawą winorośli oraz produkcją win gronowych w Unii Europejskiej.
W związku z tym przewidziano stopniową likwidację zakazu sadzenia nowych winnic, dopuszczenie nowych technik i procesów enologicznych, a także uproszczenie systemu oznaczania i etykietowania win. W reformie założono wykarczowanie w okresie 3 lat 175 tys. ha winnic w Europie. Przewidziano również likwidację dotychczasowego, bardzo kosztownego systemu wsparcia finansowego: finansowanie destylacji, dotacje do składowania nadwyżek, dotacje na zakup koncentratu gronowego itp., którego efektem stała się ogromna nadprodukcja niesprzedanego wina licząca obecnie ok. 160 milionów hektolitrów (tyle wynosi roczna produkcja całej Unii Europejskiej).
Przewidziane wsparcie finansowe na ograniczenie produkcji i karczowanie winnic nie dotyczy Polski i innych krajów produkujących mniej, niż 50 tys. hl wina rocznie.
Z wprowadzenia reformy wynikną dla Polski różne konsekwencje. Przyznany zostanie limit produkcji - podniesiony z 25 tys. do 50 tys. hl wina rocznie, natomiast po 2015 roku przestaną obowiązywać jakiekolwiek ograniczenia w tym zakresie. Oznacza to, że Polsce nie grożą już praktycznie żadne ograniczenia dotyczące sadzenia winnic i rozwijania produkcji wina. Dotychczas obowiązywały oddzielne mechanizmy wsparcia dla producentów wina, z których Polska nie korzystała, jednakże po wprowadzeniu reformy winnice zostaną objęte systemem dopłat bezpośrednich, podobnie jak inne uprawy rolne. Podobnie jak inne kraje produkujące mniej, niż 50 tys. hl wina rocznie, Polska zostanie zwolniona z obowiązku klasyfikacji odmian winorośli, co oznacza, że odtąd będzie można uprawiać w celu produkcji wina każdą odmianę zarejestrowaną, w co najmniej jednym kraju UE. Skutkiem reformy ma być lepsza ochrona środowiska w regionach, w których uprawia się winorośl, lepsze zabezpieczenie tradycyjnych metod działania i uproszczenie zasad dotyczących etykietowania, z pożytkiem dla producentów i konsumentów.
Odnosząc się do zaproponowanych zmian na rynku cukru zawartych w art. 31 minister właściwy do spraw rynków rolnych przyznaje kwoty produkcyjne cukru i izoglukozy wyłącznie zatwierdzonym przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego producentom cukru i producentom izoglukozy.Przepisy wspólnotowe pozwalają na cofnięcie zatwierdzenia producentowi cukru lub producentowi izoglukozy w przypadku nie spełnienia przez producenta określonych warunków. W sytuacji cofnięcia zatwierdzenia minister właściwy do spraw rynków rolnych uchyli decyzję przyznającą kwoty produkcyjne cukru lub izoglukozy danemu producentowi cukru lub izoglukozy. Minister właściwy do spraw rynków rolnych powinien mieć możliwość ponownego przydzielenia tej kwoty cukru innym producentom cukru posiadającym zatwierdzenie, którzy złożyli wnioski w tej sprawie. W tym celu minister właściwy do spraw rynków rolnych musi powiadomić wszystkich producentów cukru o wielkości kwoty produkcyjnej dostępnej w wyniku cofnięcia zatwierdzenia. Wówczas zainteresowani przyznaniem tej kwoty producenci cukru mogą złożyć wnioski do ministra właściwego do spraw rynków rolnych w terminie 30 dni od dnia otrzymania pisemnej informacji. Przedmiotowy wniosek powinien zawierać m.in. dane dotyczące: siedziby i adresu wnioskodawcy, numeru w Krajowym Rejestrze Sądowym lub numeru w Ewidencji Działalności Gospodarczej, numeru identyfikacji podatkowej NIP, wysokości kwoty produkcyjnej cukru, o którą wnioskuje producent, aktualnej informacji o zatwierdzeniu producenta. Kwotę produkcyjną cukru przyznawana jest w wysokości proporcjonalnej do wysokości kwoty wskazanej we wniosku producenta cukru.
W odniesieniu do niezwiązanej z produkcją części płatności projekt ustawy zakłada wypłatę tych płatności w formie tzw. "na gospodarstwo", a więc dotychczasowym producentom lub ich następcom proporcjonalnie do produkcji ziemniaków skrobiowych w ekwiwalencie skrobi w historycznym okresie referencyjnym. Takie rozwiązanie pozwoli na skierowanie płatności do dotychczasowych plantatorów, bez zmiany wysokości całkowitych dopłat, jakie mogliby uzyskać w dotychczasowym systemie. Prawo do uzyskania płatności niezwiązanych z produkcją nabędą producenci ziemniaków skrobiowych, którzy uzyskali płatność uzupełniającą za ziemniaki skrobiowe wyprodukowane na podstawie umowy kontraktacji zawartej w roku gospodarczym 2007/2008. Zaproponowano, aby prawo do uzyskania płatności niezwiązanej było niepodzielne, dziedziczne i mogło być zbywane wyłącznie z jednoczesnym zbyciem całego gospodarstwa rolnego. Ponadto przewidziano utworzenie rejestru podmiotów, które posiadają prawo do uzyskania płatności niezwiązanej, który będzie prowadzony przez dyrektora oddziału terenowego ARR. Producent rolny zostaje wpisany do rejestru w przypadku wydania przez dyrektora oddziału terenowego Agencji decyzji o stwierdzeniu nabycia prawa do uzyskania płatności niezwiązanej. Rejestr jest jawny i zawiera m.in. informację o indywidualnej ilości referencyjnej poszczególnego producenta rolnego. Wpis do rejestru jest jednym z warunków uzyskania płatności niezwiązanej. Proponuje się, aby wnioski o przyznanie płatności niezwiązanej były składane w terminie od dnia 15 marca do dnia 15 maja roku zbioru, co pokrywa się z terminem składania wniosków o przyznanie płatności wynikających z przepisów o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego.
