Zmiany w amortyzacji dokonywane z początkiem roku

Korekta stawki amortyzacyjnej

Dysponując różnymi metodami amortyzacji dopuszczonymi do stosowania przepisami art. 22i-22k ustawy o pdof i odpowiednio art. 16i-16k ustawy o pdop, podatnik zobligowany jest do wyboru jednej przed jej rozpoczęciem. Do dyspozycji ma w tym zakresie m.in.: amortyzację przy zastosowaniu stawek ustalonych indywidualnie oraz degresywną, które stanowią samodzielne metody amortyzacji. Podatnikom je stosującym ustawy podatkowe nie dają możliwości dokonywania korekty stawek amortyzacyjnych. W rzeczywistości oznaczałoby to bowiem zmianę metody amortyzacji, co stałoby w sprzeczności z art. 22h ust. 2 ustawy o pdof i art. 16h ust. 2 ustawy o pdop.

W efekcie podatnik może dokonywać modyfikacji wyłącznie w stawkach amortyzacyjnych wynikających z Wykazu, mających zastosowanie w amortyzacji liniowej. Ponieważ ustawodawca nie ograniczył w żaden sposób częstotliwości dokonywania tych zmian, przedsiębiorcy mają możliwość ich obniżania i ponownego podwyższania do stawek z Wykazu zgodnie ze swoim zapotrzebowaniem, jednak jedynie z początkiem kolejnego roku podatkowego. Jednocześnie ustawy nie wskazują poziomu minimalnych i maksymalnych obniżek stawek oraz nie zawierają ograniczeń w kwestii rodzajów środków trwałych, w stosunku do których można dokonywać zmiany stawki amortyzacyjnej.

Gdy amortyzacja już trwa, wówczas obniżenia stawki z Wykazu można dokonywać począwszy od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. W zależności od stosowanej przez firmę częstotliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych, obniżenie stawki w danym roku podatkowym może zatem nastąpić odpowiednio wyłącznie w styczniu (amortyzacja miesięczna), na koniec pierwszego kwartału (amortyzacja kwartalna), lub na koniec roku (amortyzacja jednorazowa na koniec roku podatkowego).

U przedsiębiorcy, który zdecyduje się obniżyć dotychczas stosowaną stawkę, decyzja ta będzie skuteczna, jeśli obniżki dokona wraz z pierwszym w roku odpisem amortyzacyjnym. Jeżeli jednak w danym roku taki odpis zostanie już dokonany przy zastosowaniu stawki z Wykazu, wówczas omawiane obniżenie nie jest już możliwe. Obowiązujące uregulowania nie przewidują bowiem korygowania odpisów amortyzacyjnych, które zostały naliczone i którymi firmowe koszty podatkowe zostały obciążone przy zastosowaniu prawidłowo ustalonych stawek, do jakich należą stawki z Wykazu.

KŚT 2016 dostępna jest w serwisie www.klasyfikacje.gofin.pl.

Zmniejszenie lub zwiększenie częstotliwości

Amortyzacja podatkowa zasadniczo jest naliczana w równych ratach co miesiąc lub w równych ratach co kwartał albo jednorazowo na koniec roku podatkowego (art. 22h ust. 4 ustawy o pdof i art. 16h ust. 4 ustawy o pdop). Przyjęta przez podatnika metoda amortyzacji nie jest czynnikiem determinującym tę częstotliwość.

Zdarza się jednak tak, że pierwotnie ustalone rozłożenie odpisów nie daje zakładanych rezultatów. Wówczas z początkiem nowego roku przedsiębiorca może dokonać zmian w tym zakresie. To oznacza, że z każdym nowym rokiem ma prawo przykładowo odpisy dokonywane na koniec roku zamienić na odpisy kwartalne.

Stawka modyfikowana współczynnikiem

Z początkiem roku podatkowego przedsiębiorcy mogą skorygować amortyzację niektórych składników majątku trwałego, dokonując podwyższenia dotychczas stosowanej stawki amortyzacyjnej o współczynnik nie wyższy niż 2,0. Zastosowanie tego mechanizmu jest możliwe przy środkach trwałych poddanych szybkiemu postępowi technicznemu (art. 22i ust. 2 pkt 3 ustawy o pdof i art. 16i ust. 2 pkt 3 ustawy pdop). Dotyczy zatem maszyn i urządzeń, w których zastosowane są układy mikroprocesorowe lub systemy komputerowe, spełniające założone funkcje dzięki wykorzystaniu w nich najnowszych zdobyczy techniki, a także pozostałą aparaturę naukowo-badawczą i doświadczalno-produkcyjną. Dotyczy to jednak wyłącznie poddanych szybkiemu postępowi maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 4-6 i 8 KŚT i amortyzowanych przy zastosowaniu metody liniowej. Firmy, które zamierzają zrezygnować ze stosowania omawianego współczynnika, mogą tego dokonać również z początkiem kolejnego roku podatkowego.

Przejście z degresywnej na liniową

Przy amortyzacji metodą degresywną przedsiębiorca, stosując stawkę z Wykazu podwyższoną o współczynnik nie wyższy niż 2,0, tylko w pierwszym roku używania środka trwałego ustala naliczane według niej odpisy amortyzacyjne od jego wartości początkowej. W następnych latach oblicza je od tej wartości pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, ustalonej na początek kolejnych lat jego używania (tzw. wartości netto). Natomiast w roku podatkowym, w którym roczna kwota amortyzacji określona w ten sposób miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej metodą liniową, zobowiązany jest zamienić sposób jej ustalania na metodę liniową od wartości początkowej środka trwałego (art. 22k ust. 1 ustawy o pdof oraz odpowiednio art. 16k ust. 1 ustawy o pdop).

Ponieważ moment dokonania zmiany przy tej metodzie amortyzacji określony jest ustawowo, to jest on dla przedsiębiorcy obowiązkowy. Wyznacza go początek roku podatkowego. To powoduje, że podatnicy stosujący metodę degresywną powinni pilnować roku, w którym zobowiązani będą dokonywać naliczania odpisów amortyzacyjnych według metody liniowej. W tym celu na początku każdego roku podatkowego powinni obliczyć roczny odpis amortyzacyjny metodą degresywną i porównać go z rocznym odpisem amortyzacyjnym ustalonym według metody liniowej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2019 r. poz. 1387 ze zm.)

Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o pdop (Dz. U. z 2019 r. poz. 865 ze zm.)

autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 2 (1668) z dnia 2020-01-07