Giełda: Rośnie udział zagranicy

Trwająca od trzech lat hossa rozpaliła wyobraźnię Polaków do tego stopnia, że nie boją się inwestowania coraz większych kapitałów. Wprawdzie udział inwestorów indywidualnych w obrotach akcjami jest mniejszy niż kilka lat temu, ale i tak obracają oni większymi pieniędzmi niż w czasie internetowej hossy sprzed sześciu laty.

Coraz większe pieniądze

W biurach maklerskich nie ma już takiej atmosfery, jaka towarzyszyła debiutom Sokołowa w 1993 roku czy Banku Śląskiego w 1994. Po trzy akcje Śląskiego (tak gigantyczne były redukcje zapisów) ustawiały się kilometrowe kolejki. Teraz nawet debiut Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa - największej ubiegłorocznej prywatyzacji - nie wywoływał takich emocji (podobny klimat jak u zarania giełdy można było wyczuć rok wcześniej, gdy Skarb Państwa sprzedawał udziały w PKO BP). Przed 10-15 laty podczas ofert publicznych w biurach maklerskich kłębiły się tłumy; nawet założenie rachunku wymagało odstania w kolejce kilku godzin. Atmosfera się zmieniła, ale nie ma w tym nic dziwnego - teraz połowa zleceń dokonywanych jest przez internet, a wielu inwestorów odwiedza biuro maklerskie tylko raz - żeby podpisać z nim umowę. Inna niż przed laty jest technika handlu na giełdzie, ale pieniądze, jakie przez nią płyną, są dzisiaj o wiele większe.

Chociaż inwestorzy indywidualni nie dominują już na parkiecie, ich udział w obrotach i tak jest wysoki w porównaniu z innymi rynkami. Na giełdzie węgierskiej czy czeskiej nie przekracza 10 proc. W Budapeszcie i Pradze prym wiodą inwestorzy zagraniczni, których udział w obrotach akcjami wynosi około 70 proc. Podobnie jest na giełdach z o wiele dłuższą historią, na przykład w Hiszpanii.

Redukowane zapisy

Na własną rękę działa około 200 tys. inwestorów indywidualnych. De facto Polaków czerpiących zyski z giełdy jest o wiele więcej, gdyż na parkiecie lokują pieniądze fundusze emerytalne i inwestycyjne, a za ich pośrednictwem około 13,5 mln osób. Fundusze dysponują coraz większą gotówką - akcje przyszłych emerytów były warte na koniec ubiegłego roku około 28 mld zł - o 31 proc. więcej niż w 2004 roku. Z kolei za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych Polacy ulokowali w akcjach ponad 20 mld zł.

Inwestorzy zagraniczni przekonali się do rynków wschodzących, w tym także do Polski.

To zasługa nie tylko coraz większych kapitałów płynących do OFE i rosnącej liczby osób inwestujących za pośrednictwem TFI. Wpływ na zwiększające się inwestycje ma przede wszystkim trwająca od trzech lat koniunktura i rosnąca wartość spółek. O ile w 2004 roku kapitalizacja firm notowanych na warszawskim parkiecie wynosiła ponad 214 mld zł, w marcu tego roku sięgnęła 344,7 mld zł. Zainteresowanie inwestycjami na giełdzie jest tak duże, że praktycznie każda nowa oferta akcji sprzedaje się na pniu. W ubiegłym roku bez żadnych problemów znaleźli się chętni na akcje 44 firm, które wyemitowały nowe bądź istniejące już papiery (były wśród nich akcje 35 debiutujących spółek). Podobnie było w 2004 roku, kiedy na giełdzie pojawiło się 36 nowych emitentów. Zainteresowanie debiutantami było tak duże, że w wielu przypadkach zapisy trzeba było zredukować o ponad 90 proc.

Rosną instytucje

Na fali hossy akcje kupują nie tylko inwestorzy indywidualni, ale również instytucjonalni. To oni zdobywają coraz mocniejszą pozycję pod względem udziału w obrotach akcjami. Przez trzy lata - od 1998 do 2000 roku - nie zmieniał się on (wynosił 22 proc., w tym czasie prym wiedli inwestorzy indywidualni, których udział w 2000 roku sięgnął 50 proc.). Od roku 2001 instytucje stopniowo zwiększają swoje zaangażowanie na rynku akcji, by w 2003 roku sięgnąć rekordowego poziomu 39 proc. Ich rosnący wpływ na giełdę to przede wszystkim efekt pojawienia się na rynku otwartych funduszy emerytalnych i rosnącego znaczenia funduszy inwestycyjnych, do których stopniowo przepływają pieniądze z mniej zyskownych lokat bankowych.

Co ciekawe, inwestorzy finansowi coraz intensywniej handlują również kontraktami futures. Jeszcze kilka lat temu omijali je z daleka, gdyż uważali je za instrument zbyt ryzykowny (posługują się nim przede wszystkim inwestorzy indywidualni). Ich perspektywa jednak stopniowo się zmieniała i w ubiegłym roku udział instytucji finansowych w obrotach tymi instrumentami sięgnął 20 proc.

Zagranica rozdaje karty

Rosnąca siła giełdy, a także gwarantowane bezpieczeństwo obrotu (w oczach inwestorów zwiększyło się ono po wejściu Polski do Unii Europejskiej), skłoniło do większych zakupów w Warszawie inwestorów zagranicznych. To oni teraz rozdają karty na polskim rynku akcji. O ile ich udział w obrotach w 2003 roku wynosił 32 proc., rok później wzrósł do 33 proc., a w ubiegłym roku - do 41 proc.

- I będzie coraz większy. Inwestorzy zagraniczni przekonali się do rynków wschodzących, w tym do Polski - mówi Adam Ruciński, prezes Związku Maklerów i Doradców.

W konkurencji z nimi trudno wygrać. Wystarczy, że amerykańskie fundusze akcyjne, które dysponują aktywami sięgającymi kilku bilionów dolarów, ulokują ich ułamek na rynkach państw naszego regionu. Z takimi kapitałami trudno konkurować nawet potężnym funduszom emerytalnych i inwestycyjnym.

Stanisław Koczot