Po wygaśnięciu pakietów socjalnych
Duże spółki giełdowe, które pozyskały inwestorów strategicznych, ze względu na podpisane pakiety socjalne przez 2 lub 3 lata wstrzymują się z redukcją zatrudnienia. Po tym okresie decydują się na zwolnienia ponosząc wysokie koszty odpraw po to, by poprawić swoją efektywność. Do spółek, które dokonały już restrukturyzacji zatrudnienia, w najbliższym czasie dołączą m.in. Morliny, Animex oraz Pekao. Po pozyskaniu inwestorów czeka to także TP SA i KGHM.
Według informacji Parkietu, włoski udziałowiec Pekao UniCredito Italiano szacuje przerost zatrudnienia w banku na 15 tys. osób. W zeszłym roku spółka zatrudniała około 25 tys. pracowników. Umowa prywatyzacyjna zawarta ze Skarbem Państwa przewiduje, że koniec okresu ochronnego, w którym inwestor zobowiązał się do niezwalniania personelu, mija z końcem tego roku. Przedstawiciele banku twierdzą, że nie dojdzie do dużej redukcji zatrudnienia.
- Nie czekając na koniec okresu ochronnego, staraliśmy się aktywnie zarządzać miejscami pracy. Proponowaliśmy pracownikom zmianę ich dotychczasowych stanowisk - przejście z zaplecza do obsługi klienta i sprzedaży produktów bankowych - powiedział Parkietowi Sebastian Łuczak, rzecznik banku.
Według S. Łuczaka, następny etap restrukturyzacji zatrudnienia będzie związany z wprowadzeniem w Pekao zintegrowanego systemu komputerowego. Rzecznik stwierdził, że bank do 2002 roku ma otwierać 100 nowych placówek rocznie, co jego zdaniem pozwoli ograniczyć redukcje. - Bank Pekao nie planuje dużych zwolnień, tylko przesunięcia pracowników na inne stanowiska po przeszkoleniu - stwierdził S. Łuczak.
W sektorze bankowym większy wpływ na restrukturyzację zatrudnienia ma wprowadzenie nowoczesnych systemów informatycznych niż wejście do spółki inwestora strategicznego. Przyczynami zwolnień pracowników są również fuzje, czego przykładem były m.in. redukcje pracowników po połączeniu Kredyt Banku z PBI oraz BIG z Bankiem Gdańskim. Dotychczas w sektorze bankowym do największych zwolnień doszło w Banku Handlowym. W latach 1998-1999 redukcja objęła około 10% zatrudnionych. Bank szacował wówczas, że koszty odpraw zwrócą się w ciągu jednego roku.
Banki ograniczają zwolnienia poprzez przesunięcia pracowników na inne stanowiska, głównie z back office do obsługi klientów. Czynnikiem ograniczającym redukcje personelu jest również rozwój sieci bankowej. Takie działania podejmuje obecnie większość dużych banków detalicznych, jak BPH, PBK czy WBK.
Zwolnienia i ich koszty
Przedstawiciele spółek giełdowych nie chcą łączyć zwolnień z terminem wygaśnięcia pakietu socjalnego. Z reguły tłumaczą, że decyzja o redukcji zatrudnienia jest uzależniona od sytuacji na rynku i ma poprawić efektywność działania spółki. Zawsze jednak zwolnienia związane są z dodatkowymi kosztami, które wpływają na pogorszenie wyników. Tak było m.in. w Dębicy.
Jacek Czarnecki, kierownik działu informacji tej spółki, powiedział PARKIETOWI, że Goodyear obejmując akcje firmy podpisał pakiet socjalny i zobowiązał się do nieprzeprowadzania zwolnień grupowych przez 3 lata. Po tym okresie w 1999 r. spółka zwolniła 400 osób, zmniejszając zatrudnienie do ok. 4,3 tys. pracowników. W związku z wypłatą odszkodowań Dębica musiała utworzyć ok. 12 mln zł rezerw. Ostatecznie jej zysk w ub.r. wyniósł niecałe 63 mln zł i był niższy prawie o 20% niż w 1998 r. Zarząd spółki tłumaczył akcjonariuszom, że po restrukturyzacji zatrudnienia oszczędności w kosztach pracy w latach 1999-2001 r. wyniosą ok. 44 mln zł i zostanie utrzymany wzrost produkcji.
Planowane redukcje zatrudnienia w tym roku
Na razie trudno oszacować koszty i oszczędności wynikające ze zwolnień w innych dużych spółkach mających inwestorów strategicznych. Stomil Olsztyn, Morliny czy Animex ujawniły już swoje plany na 2000 rok. W lutym o zamiarze likwidacji 120 stanowisk pracy poinformowała pierwsza z tych spółek (załoga liczy ok. 4 tys. osób). Jak powiedziała Parkietowi Jolanta Sacewicz, rzecznik prasowy Stomilu Olsztyn, zwalniani pracownicy otrzymają wyższe od ustawowych odprawy, a firma pomoże im w znalezieniu nowego miejsca zatrudnienia. Dodała, że Michelin wchodząc do spółki podpisał 3-letni pakiet socjalny, jednak po jego wygaśnięciu w 1998 r. nie było zwolnień grupowych. - Plan restrukturyzacji zatrudnienia realizowany w tym roku jest częścią strategii wzrostu wydajności pracy w Europie ogłoszonej przez Grupę Michelin. Ma ona zwiększyć się w ciągu trzech lat o 20% - powiedział J. Sacewicz.
Campofrio, które przejęło Morliny, zobowiązało się, że nie dokona zwolnień grupowych. Tomasz Mocarski, rzecznik prasowy spółki powiedział PARKIETOWI, że zapowiedziane w połowie marca br. zwolnienia to nic innego, jak "dostosowanie firmy do potrzeb rynku". - Restrukturyzacja zatrudnienia może potrwać dwa lata. Nie będzie zwolnień grupowych - wyjaśnił. Morliny chcą zwolnić ok. 400 pracowników z załogi liczącej 1,6 tys. osób. W pierwszej kolejności zwalniani są ci pracownicy, którzy wkrótce odeszliby na emeryturę. Wszyscy otrzymują duże odprawy.
Restrukturyzację zatrudnienia w grupie kapitałowej zapowiedział w ostatni czwartek Animex (w grupie pracuje obecnie ok. 7,2 tys. osób), kontrolowany przez Smithfield Foods. Ma ona w dłuższym okresie przyczynić się do ograniczenia kosztów. Firma, ze względu na trudną sytuację w branży, po raz kolejny poniosła stratę. W 1999 r. przekroczyła ona poziom 120 mln zł. Animex nie podał jednak, ile osób zostanie zwolnionych i wielkości ewentualnych odpraw.
Zwolnienia nie ominęły też dużych browarów. Okocim kontrolowany przez Carlsberga niedawno zamknął zakład w Chociwlu i zwolnił ponad 100 osób. Zarząd uważa, że spółka ma wystarczające moce produkcyjne, aby zaspokoić zapotrzebowanie na jej piwo.
W grupie Żywiec należącej do Heinekena w tym roku odejdzie z pracy ok. 500 osób, głównie z browarów w Elblągu, Gdańsku, Braniewie i Warki. Zdaniem przedstawicieli Żywca, redukcja zatrudnienia jest niezbędna do obniżenia kosztów produkcji, co z kolei pozwoli na skuteczną walkę z rosnącą konkurencją.
Kto następny
W przypadku TP SA nieoficjalnie mówi się, że warunkiem objęcia akcji tej spółki przez inwestora strategicznego było zaproponowanie jak najlepszego pakietu socjalnego, który oddali masowe zwolnienia. Właśnie taki pakiet najprawdopodobniej zaoferował France Telecom. W firmie z pewnością prędzej czy później dojdzie jednak do restrukturyzacji zatrudnienia. Wymusi to rosnąca konkurencja w telefonii stacjonarnej.
Na razie ze znaczącą restrukturyzacją zatrudnienia powstrzymuje się KGHM Polska Miedź. Głównie za sprawą silnej pozycji związków zawodowych. Ich władze nieprzychylnie wypowiadają się też o inwestorze strategicznym. Jednym z powodów jest właśnie obawa przed redukcją zatrudnienia, jaką może przeprowadzić nowy współwłaściciel.
Jacek Chwedoruk, dyrektor w Rothschild Polska, banku doradzającym przy prywatyzacjach:
Skarb Państwa przy wyborze inwestora strategicznego największe znaczenie przywiązuje do ceny za sprzedawany pakiet akcji oraz programu inwestycyjnego. W zdecydowanej większości przypadków pakiet socjalny nie odgrywa dużej roli i jest negocjowany bezpośrednio pomiędzy wybranym inwestorem a związkami zawodowymi. Jednak jego koszt wpływa na ostateczną cenę sprzedaży akcji przez Skarb Państwa.
Okresy ochronne, w których inwestor zobowiązuje się do niezwalniania pracowników są standardowo negocjowane na około 2 lata. Prywatyzacja dzięki nim zdobywa większą akceptację załogi prywatyzowanych firm. Po okresie ochronnym inwestorzy zwykle unikają zwolnień grupowych. Jeśli do nich dochodzi, to zazwyczaj oferują korzystne odszkodowania finansowe lub przejście do spółek związanych ze spółką-matką. Z reguły jest to proces rozłożony w czasie.
