Pod okiem rządowego komisarza
15 spółek znalazło się na liście firm ważnych z punktu widzenia bezpieczeństwa publicznego. Skarb Państwa może delegować do nich swoich obserwatorów i sprzeciwiać się niektórym decyzjom władz spółek.
"Jest to 15 spółek o istotnym znaczeniu dla Skarbu Państwa, w których będą obserwatorzy Skarbu Państwa" - powiedział premier Kazimierz Marcinkiewicz. Wobec tych spółek ministerstwo Skarbu Państwa będzie mogło skorzystać z tzw. złotego weta, czyli zgłaszać sprzeciw wobec niektórych uchwał władz spółki za pośrednictwem swoich obserwatorów.
Na liście tych 15 spółek znalazły się: Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo (PGNiG), Grupa Lotos, Naftobazy, PKN Orlen, BOT - Górnictwo i Energetyka, Kompania Węglowa, Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE), PSE-Operator, Operator Gazociągów Przesyłowych Gaz-System, Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych (PERN) "Przyjaźń", Przedsiębiorstwo Przeładunku Paliw Płynnych "Naftoport", PKP - Polskie Linie Kolejowe, TP - Emitel, KGHM Polska Miedź oraz Inowrocławskie Kopalnie Soli "Solino".
Stworzenie listy spółek wynika z ustawy o złotym wecie, czyli ustawy z 3 czerwca 2005 r. o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa oraz ich wykonywaniu w spółkach kapitałowych o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego.
Lista spółek została określona na podstawie danych za 2003 r. (m.in. o udziale danej spółki w rynku).
PGNiG znalazło się na liście, ponieważ w 2003 r. było właścicielem 100 proc. istniejącej sieci przesyłowej gazu ziemnego na terenie Polski.
Z kolei PSE były właścicielem sieci przesyłowej, która obejmuje 100 proc. systemu przesyłowego elektroenergetycznego na terytorium Polski; sieć tę dzierżawi PSE - Operator. Natomiast PERN Przyjaźń znalazł się na liście z powodu swoich zdolności przesyłowych ropy oraz paliw.
Wysoki udział w produkcji paliw był też powodem wpisania na listę PKN Orlen i Grupy Lotos. Inowrocławskie Kopalnie Soli "Solino" znalazły się na liście z powodu swoich magazynów ropy i paliw.
PGNiG jest na liście także z powodu wielkości wydobycia gazu ziemnego, Kompania Węglowa - z powodu ponad 50-proc. udziału w wydobyciu węgla kamiennego, a KGHM - z powodu 100-proc. udziału w krajowej produkcji miedzi.
Z kolei TP Emitel posiada infrastrukturę, która umożliwia przesyłanie sygnałów publicznej radiofonii i telewizji. Zaś PKP PLK jest zarządcą infrastruktury kolejowej.
Działalności spółek z listy będą przyglądać się obserwatorzy delegowani przez Skarb Państwa. Mogą oni zgłaszać sprzeciw wobec niektórych uchwał władz firmy. Zarząd musi też przekazywać rządowym "komisarzom" istotne informacje dotyczące zmian w spółce (np. decyzji w sprawie ważnych składników majątku, przeniesienia spółki za granicę czy zmiany zakresu działalności), a obserwator - przygotowywać kwartalne raporty dla ministra skarbu lub ministra, który go na tę funkcję wyznaczył.
