Rynek kapitałowy a podatki

Obecnie rynek kapitałowy stanowi alternatywę dla innych instytucji finansowych, takich jak banki lub zakłady ubezpieczeniowe. Zarówno dla przedsiębiorców, jak i konsumentów stał się miejscem, gdzie mogą poszukiwać kapitału dla prowadzonej działalności gospodarczej lub lokować posiadane nadwyżki środków pieniężnych.

Obecnie rynek kapitałowy stanowi alternatywę dla innych instytucji finansowych, takich jak banki lub zakłady ubezpieczeniowe. Zarówno dla przedsiębiorców, jak i konsumentów stał się miejscem, gdzie mogą poszukiwać kapitału dla prowadzonej działalności gospodarczej lub lokować posiadane nadwyżki środków pieniężnych.

Dotyczy to także przedsiębiorstw sektora MSP, które w coraz większym stopniu aktywnie uczestniczą w transakcjach zawieranych na tym rynku.Jak większość obszarów funkcjonowania gospodarki, również rynek kapitałowy jest przedmiotem zainteresowania ze strony fiskusa. Obowiązujący system podatkowy obejmuje swoim zakresem praktycznie wszystkie transakcje realizowane na tym rynku. Dotyczy to zarówno podatków dochodowych lub przychodowych, nałożonych bezpośrednio na wynik transakcji, takich jak np. dochód ze sprzedaży akcji, jak też podatków obrotowych (w szczególności podatku od towarów i usług), które w sposób pośredni oddziałują na opłacalność zawieranych umów.

Reklama

Mając na uwadze fakt, iż do transakcji i podmiotów działających na rynku kapitałowym ustawodawca wprowadził częściowo szczególne zasady ich opodatkowania, w połączeniu z ogólnymi przepisami nakładającymi podatek na wszystkich przedsiębiorców, problematyka związana z opodatkowaniem rynku kapitałowego jest szeroka i złożona.

Analizując obecny stan regulacji podatkowej można stwierdzić, iż w wielu przypadkach przepisy nie odzwierciedlają specyfiki tego rynku, co w praktyce prowadzi do wielu trudności i sporów prowadzonych przez podatników z organami podatkowymi. Jako przykład można wskazać opodatkowanie transakcji zabezpieczających ryzyko kursowe lub ryzyko stopy procentowej przez osoby fizyczne rozliczające się w oparciu o ustawę o PIT. Z jednej strony transakcje te często zawierane były w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, w celu minimalizacji ryzyka związanego z wartością przyszłych przychodów. Turbulencje na międzynarodowych rynkach kapitałowych w 2009 r. doprowadziły w wielu przypadkach do wysokich strat po stronie

przedsiębiorców w związku z zakupionymi instrumentami zabezpieczającymi. Jak zatem podatkowo rozliczyć te straty? Wydawać by się mogło, iż odpowiedź jest prosta - w ramach prowadzonej działalności, sumując je z innymi kosztami i ogólną ich wartością pomniejszając przychód. Prawo takie daje wyodrębnienie źródła przychodu, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza (art. 10. ust 1. pkt 3. Pdof). Jednak organy podatkowe wskazują, iż ustawodawca przewidział odrębne źródło opodatkowania, jakim są prawa majątkowe i kapitały pieniężne (art. 10. ust 1. pkt 7. Pdof). Za przychody z kapitałów pieniężnych uznaje się bowiem także przychody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych i z realizacji praw z nich wynikających (art. 17. ust 1. pkt 10. Pdof). Tym samym istnieje podstawa do uznania, iż zawierane transakcje zabezpieczające powinny być rozliczone poza przychodami i kosztami związanymi z działalnością gospodarczą, co może mieć istotny wpływ na ostateczny wynik finansowy i podatek do zapłaty. W praktyce wielu podatników może mieć w tym roku problem z prawidłowym rozliczeniem w deklaracji rocznej zakupionych instrumentów zabezpieczających.

Rynek kapitałowy oferuje także możliwość optymalizacji opodatkowania wybranych transakcji. Przykładowo dotyczy to zwolnień podmiotowych dla wybranych uczestników tego rynku, które pozwalają wyłączyć z opodatkowania zakupy i sprzedaż instrumentów finansowych. Możliwe jest także przesuwanie momentu powstania obowiązku podatkowego przy zapłacie określonych podatków do terminu, który będzie najkorzystniejszym dla podatnika ze względu na wartości pozostałych przychodów i kosztów. Rynek kapitałowy wraz z innymi instytucjami może zatem stanowić interesujące narzędzie optymalizacji opodatkowania także dla przedsiębiorstw sektora MSP.

Jak wcześniej pisałem o publikacjach dotyczących optymalizacji, zawsze wiązać się będzie ona z określonym ryzykiem podatkowym. Ze względu na wielkość tego rynku i wolumen zawieranych transakcji, ryzyko to ulega swoistej dyspersji na wszystkich jego uczestników. Oznacza to, że zaistniałe wątpliwości związane z interpretacją poszczególnych przepisów prawa podatkowego mogą być wyjaśnione szybciej, niż ma to miejsce w przypadku innych transakcji. Przykładem takich działań było niedawno zakwestionowanie przez jedną z kancelarii podatkowych możliwości braku zapłaty podatku od odsetek, przy tzw. jednodniowych lokatach. Wprawdzie lokata taka nie jest instrumentem stricte rynku kapitałowego, jednak zasady związane z jej opodatkowaniem można stosować także do transakcji na tym rynku. Ostatecznie wskazane wątpliwości szybko zostały rozwiane w piśmie wystosowanym przez Ministra Finansów, który potwierdzał obowiązującą praktykę wyłączenia takich odsetek z opodatkowania. Analogiczny i opisany wyżej problem rozliczania instrumentów zabezpieczających do dnia dzisiejszego nie doczekał się jednolitej interpretacji.

Podsumowując, problematyka opodatkowania rynku kapitałowego jest w Polsce wciąż przedmiotem wielu sporów i wątpliwości. Jednocześnie transakcje zawierane na tym rynku mogą zmniejszać obciążenia podatkowe przedsiębiorców. Stąd też niniejsze opracowanie jest pierwszym w cyklu, które omawiać będzie poszczególne instrumenty rynku kapitałowego, wraz z ich analizą podatkową. Umożliwi to przedsiębiorcom z sektora MSP stosowanie nowych rozwiązań w zarządzaniu swoją firmą, przy mniejszym ryzyku podatkowym. Przyszłe artykuły odnosić się będą także do innowacji tworzonych przez podmioty nienależące do rynku kapitałowego (jak banki lub firmy ubezpieczeniowe) w perspektywie zarówno ich opłacalności finansowej, jak i konsekwencji podatkowych.

Dr Krzysztof Biernacki, doradca podatkowy

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 350 ze zm., dalej jako Pdof).

Gazeta Małych i Średnich Przedsiębiorstw
Dowiedz się więcej na temat: podatki | bank | MSP | rynek kapitałowy | ryzyko
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »