Trzech dużych graczy

Tylko Pioneer Pekao, DWS i ING mają w kilkunastu spółkach takie udziały, które pozwalają na wykonywanie powyżej 5 proc. głosów na WZA. Znacząca obecność inwestora finansowego w spółce jest na ogół znakiem mocnych fundamentów takiej spółki. Tym bardziej, że zgodnie z regułą dywersyfikacji oraz ustawą o funduszach inwestycyjnych, aktywa funduszu akcyjnego powinny być rozproszone. Ustawa jest jednoznaczna, artykuł 71 powiada: fundusz inwestycyjny otwarty może lokować do 10 proc. wartości swoich aktywów w papiery wartościowe wyemitowane przez jeden podmiot i w wierzytelności wobec tego podmiotu, jeżeli łączna wartość takich lokat nie przekroczy 40 proc. wartości aktywów funduszu oraz gdy statut funduszu to przewiduje. Wagę kryterium proporcji aktywów potwierdzają zarządzający. Ryzyko dużej inwestycji w jedną spółkę jest obliczane w stosunku do aktywów netto funduszu, nie w stosunku do kapitału spółki - powiedział PG Mariusz Adamiak z Pioneer Pekao TFI.

Jak widać, poza małymi rozmiarami aktywów, nic nie stoi na przeszkodzie, by posiadać pakiety pozwalające przekraczać 5 proc. głosów na WZA (jeśli wyeliminować możliwość zakupów innych papierów wartościowych wyemitowanych przez taką spółkę oraz wierzytelności). Jest jeszcze jeden limit. Otóż grupa funduszy, jeżeli są zarządzane przez jedno TFI, nie może wykonywać więcej niż 10 proc. głosów na WZA. Kiedy więc widać, że udział jest wyższy, to znaczy, że TFI spółkę docenia i traktuje przede wszystkim jako inwestycję finansową. Spółki, w które inwestujemy, są monitorowane a nasi przedstawiciele są w stałym kontakcie z zarządami - zaznaczają wszyscy przedstawiciele TFI.

Ale nawet przy tak skromnych rozmiarach znaczących inwestycji i ustawowych ograniczeniach, TFI odgrywają rolę w kilku z nich, i to wcale nie najmniejszych. W dwóch spółkach, Mostostalu Export (DWS) i Stomilu Olsztyn (Pioneer Pekao), TFI dążą do wywierania wpływu przynajmniej na organy kontrolne, poprzez wprowadzenie swoich przedstawicieli do rad nadzorczych. Sprawa ta jest na porządku najbliższych WZA obu spółek. W innych spółkach, jak np. Poligrafii (ING), TFI traktuje swoje udziały jako inwestycję długoterminową, dobrze rokującą pod warunkiem powodzenia działań restrukturyzacyjnych rozpisanych na dwa lata.

W zamieszczonym obok zestawieniu, poziom inwestycji jest podany wg danych z dnia, w którym TFI przekroczyło 5 proc. Jak się dowiadujemy m.in. w Pioneerze, w Stomilu Sanok, Polnej i Stomilu Olsztyn udział ten nieco wzrósł, choć nadal nie przekracza 10 proc.

Komentuje dla PG Włodzimierz Giller, analityk w Erste Securities Polska

Polskie fundusze akcyjne nie dysponują takimi aktywami, które pozwalałyby na znaczące wywieranie presji na zarządy spółek. Nasza giełda od lat porusza się w trendzie horyzontalnym, co bierze się również stąd, że jest mało spółek tworzących wartość dla akcjonariusza. Przeważnie są to firmy zarządzane z krótką perspektywą. W związku z tym nie napływają nowe aktywa do funduszy akcyjnych, nie ma więc możliwości wywierania presji na zarządy, by poprawiły kondycję spółek również w długim okresie. Na świecie jest inaczej. Natomiast faktem jest, że również w Polsce, występujące w roli inwestorów mniejszościowych, fundusze inwestycyjne mogą wywierać wpływ na sposób zarządzania. Dobrym przykładem jest Stomil Olsztyn, w którym inwestorzy mniejszościowi domagają się od zarządu bardziej przejrzystych zasad prowadzenia przedsiębiorstwa.

Lechosław Balcerzak