25-latek pracuje nad misją dla spółek

"Puls Biznesu": Jest pan najmłodszym wiceministrem w rządzie Kazimierza Marcinkiewicza, a prawdopodobnie w ogóle w historii Polski. Jakie jest pana przygotowanie? Jakie ma pan doświadczenia zawodowe?

Michał Krupiński, sekretarz stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa: Przez ostatnie trzy lata pracowałem w Parlamencie Europejskim, gdzie byłem doradcą w komisjach zajmujących się gospodarką.

Ma pan zaledwie 25 lat. Zaczął pan bardzo wcześnie, jako student?

Miałem już skończone studia w Szkole Głównej Handlowej. Byłem jednym z pierwszych Polaków, którzy zaczęli pracę w instytucjach europejskich. W Brukseli kończyłem studia podyplomowe z zakresu ekonomii europejskiej na Uniwersytecie Katolickim w Louvain.

Czy to prawda, że zna pan biegle cztery języki?

Tak. Studiowałem we wszystkich. Moim pierwszym językiem jest angielski. W Parlamencie Europejskim posługiwałem się głównie francuskim. Znam jeszcze niemiecki i hiszpański.

Pana zadaniem jest opracowanie nowej koncepcji nadzoru właścicielskiego nad spółkami skarbu państwa. Czy pracował pan kiedykolwiek w spółce?

Odbyłem staż w czołowej firmie doradztwa strategicznego w Waszyngtonie i kolejny, z zakresu finansów i bankowości, w Niemczech. Myślę, że tego rodzaju doświadczenie w tym resorcie może być atutem.

Dlaczego?

Jestem urzędnikiem państwowym, więc potrzebuję umiejętności analitycznego myślenia i globalnego spojrzenia. Doświadczenie w biznesie nie jest warunkiem dobrego sprawowania tej funkcji.

Urzędnikom często zarzuca się właśnie nieznajomość praktyki biznesowej. Bywa, że reprezentując państwo w roli właściciela nie mają biznesowego podejścia do nadzorowanych spółek.

Państwo jest specyficznym właścicielem. W sektorze prywatnym głównym celem spółek jest generowanie zysku. A państwo wypełnia pewne funkcje publiczne i zabezpiecza swoje strategiczne interesy. Dlatego w nowej strategii nadzoru właścicielskiego, którą opracowujemy, chcemy zwrócić szczególną uwagę na wypełnianie przez spółki misji korporacyjnej. Przeprowadziliśmy już zaawansowane prace analityczne. Współpracujemy w tym zakresie z Bankiem Światowym.

Ale większość spółek nadzorowanych przez Ministerstwo Skarbu Państwa nie pełni roli strategicznej...

To prawda. Skarb państwa powinien ograniczyć swój stan posiadania wyłącznie do dużych spółek o znaczeniu strategicznym, ale ich lista nie kończy się na piętnastu wymienionych w ustawie. Z punktu widzenia interesów państwa strategiczną spółką może być m.in. największy bank - PKO BP czy też Giełda Papierów Wartościowych. Kolejna grupa to spółki, które wprawdzie nie realizują strategicznych interesów państwa, ale są istotne z innych powodów. Na ten podział warto nałożyć drugi - ze względu na wielkość udziałów skarbu państwa. W 384 przypadkach wynosi on do 10 proc. W takich spółkach państwo nie ma możliwości sprawowania funkcji właścicielskiej, a ponosi koszty związane z nadzorem.

Takie resztówki resort skarbu chce sprzedawać w drodze licytacji.

Rozważana jest też koncepcja tworzenia pakietów. W ich skład mogłyby wchodzić udziały w różnych spółkach należących do tego samego inwestora. Dzięki temu moglibyśmy sprzedać udziały w spółkach, do których odkupienia inwestorzy nie czują się zmotywowani. Myślę, że ta kwestia szybko się rozstrzygnie.

A co z większymi resztówkami, jak KGHM czy PKN Orlen?

Dla grupy firm kontrolowanych lub współkontrolowanych przez skarb państwa chcemy przygotować misje korporacyjne. Ujęte byłyby w nich interesy państwa oraz sposoby realizowania przez skarb państwa funkcji publicznych za pośrednictwem spółek. To zapewniłoby większą przejrzystość ich funkcjonowania.

Jak miałoby to wyglądać w praktyce? Jak powinna brzmieć np. misja korporacyjna Orlenu?

Wolę posłużyć się przykładem Polskich Sieci Elektroenergetycznych. Ich misja polega na tym, by miała pani w domu prąd.

To, że PSE-Operator zajmuje się przesyłaniem prądu, wiadomo także bez formułowania misji korporacyjnej. Poza tym to spółka w 100 proc. państwowa. Orlen byłby lepszym przykładem, bo nie tak oczywistym. Firma działa w sektorze strategicznym. Do skarbu państwa należy pakiet mniejszościowy. Misja publiczna, jaką państwo wyznaczy Orlenowi - np. dostarczanie taniego paliwa obywatelom lub dbałość o bezpieczeństwo energetyczne kraju bez względu na koszty - może być sprzeczna z interesem pozostałych akcjonariuszy, którzy zainwestowali w tę spółkę z myślą o maksymalizacji zysków.

Może jednak zdecydujemy się na inny przykład.

Bardzo proszę: KGHM.

Może nie KGHM.

Ale właśnie w takich przypadkach sformułowanie misji może budzić największe kontrowersje. Czy rozproszeni akcjonariusze muszą liczyć się z tym, że misja spółki, w którą zaangażowali swój kapitał, będzie stawiała interesy państwa ponad celami biznesowymi?

Wypracowanie misji korporacyjnych w spółkach strategicznych mogłoby odbywać się w ramach szerszych konsultacji w gronie akcjonariuszy. To stworzy możliwość pogodzenia interesu spółek z interesem skarbu państwa na zasadzie kompromisu. Analizujemy pomysły na to, jak można by takie misje sformułować w poszczególnych spółkach. Porównujemy się z innymi krajami, ale na razie jest za wcześnie, by mówić o szczegółach.

Co jeszcze zaproponują państwo w ramach swojej nowej strategii nadzoru właścicielskiego? Czy będzie kontynuowana wymiana rad nadzorczych?

Chcemy wprowadzić do nich specjalistów z praktyką w biznesie. Zdecydowanie warto postawić również na przedstawicieli środowisk akademickich. Chodzi o to, by zapewnić maksymalny poziom profesjonalizmu w nadzorze nad majątkiem skarbu państwa.

Czy nawiązuje tu pan do słynnej już "listy profesorów" Jarosława Kaczyńskiego?

Poza przekazem medialnym nie wiem nic o "liście profesorów".

Co jeszcze nowego?

Rozważana jest zmiana zasad oceny i wynagradzania członków rad nadzorczych. Myślimy o wprowadzeniu systemu punktowego.

Za co byłyby przyznawane punkty? Za wyniki czy kwalifikacje?

Oczywiście za wyniki, choć to na razie tylko koncepcja. Jest za wcześnie, by mówić o szczegółach. Mówiąc najogólniej, rozważamy możliwość powiązania wynagrodzeń członków rad nadzorczych i zarządów z wynikami spółek. Przymierzamy się też do wprowadzenia systemu informatycznego, który zapewniałby nam na bieżąco dostęp do tych wyników, a także pozwolił na ich analizę na tle branży i obserwowanie trendów. Chcemy też po raz pierwszy przygotować całościowy raport na ten temat.

Czyżby chodziło o coś w rodzaju słynnego raportu otwarcia, podobnego do tego, który ogłosiła po objęciu rządów ekipa Leszka Millera?

Nasz raport będzie oparty na obiektywnych wskaźnikach.

To znaczy, że nie pokażą w nim państwo nadużyć, do jakich dochodziło w państwowych spółkach?

Skoncentrujemy się na wynikach. To pozwoli nam lepiej ocenić funkcjonowanie spółek.

I zarządów?

Tak.

Czy za raportem pójdą decyzje personalne?

Nie chcę jednoznacznie wypowiadać się na ten temat.

Czy nowe pomysły na nadzór to pana autorska koncepcja?

Pracujemy nad nią wspólnie z powołanym niedawno zespołem ekspertów - głównie z Akademii Ekonomicznej w Krakowie, ale również z uczelni warszawskich. Współpracujemy także blisko z instytucjami międzynarodowymi, m.in. Bankiem Światowym.

Może pan powiedzieć coś więcej o składzie tego zespołu?

To doradcy kierownictwa ministerstwa skarbu. Ich nazwiska nie są tajemnicą, ale na razie nie chciałbym ich wymieniać. Niech pracują bez błysku fleszy.

Agnieszka Berger