Jedną z głównych barier rozwojowych, na które wskazują firmy z sektora mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw jest dostępność zewnętrznego finansowania. Z najnowszych badań zrealizowanych na zlecenie spółki NFG wynika, że 70 procent firm z sektora MŚP prowadząc bieżącą działalność nie wspiera się żadnymi zewnętrznymi środkami.
Taki wynik to z jednej strony efekt dobrej koniunktury w polskiej gospodarce, ale również skutek ogólnej niechęci części przedsiębiorców do pożyczania pieniędzy, nawet kosztem wolniejszego rozwoju.
I chociaż na przestrzeni ostatnich lat wiele w tym zakresie się zmieniło, to wciąż jeszcze dla polskich przedsiębiorców głównym źródłem finansowania inwestycji pozostają środki własne. Rynek ma jednak do zaoferowania wiele produktów finansowych, dopasowanych do potrzeb i wielkości firmy.
Sektor bankowy odpowiada...
...na rosnący udział MŚP w strukturze PKB i ciągle zwiększającą się liczbę małych firm w Polsce. Sektor mikro, małych i średnich przedsiębiorstw generuje w końcu ponad 50 proc. PKB i tworzy prawie ? wszystkich miejsc pracy w Polsce. Banki, widząc potencjał, nie tylko wychodzą z szeroką ofertą kredytową do najmniejszych firm, ale - dopasowują produkty do potrzeb danego przedsiębiorcy, działającego w konkretnej branży.
Pomimo rekordowo niskiego kosztu finansowania zewnętrznego (niskie stopy procentowe), popyt na kredyt ze strony MŚP pozostaje relatywnie niski. Nawet łagodzenie kryteriów udzielania kredytów przez instytucje finansowe nie pomaga. Polscy przedsiębiorcy z dużą rezerwą pochodzą do finansowania zewnętrznego, co tłumaczyć można z jednej strony potrzebą zachowania autonomii, z drugiej - awersją do ryzyka i obawami związanymi z pogorszeniem sytuacji biznesowej i gospodarczej.
Z najkorzystniejszych sposobów finansowania dostępnych na rynku warto wymienić kredyt na rachunku bieżącym (tzw. linia kredytowa), kredyt obrotowy do finansowania bieżącej działalności, kredyt inwestycyjny, kredyt na innowacje technologiczne, gwarancje de minimis (udzielana w ramach dopuszczalnej pomocy publicznej na zabezpieczenie spłaty kredytu obrotowego lub inwestycyjnego dla mikro-, małego lub średniemu przedsiębiorcy; nie stanowi dotacji pieniężnej i nie wiąże się bezpośrednio z przekazaniem środków finansowych przedsiębiorcy, nie rodzi żadnych skutków podatkowych, ale pozwala na zaciągnięcie kredytu w jednym z kilkunastu instytucji kredytujących w Polsce).
W zależności od potrzeb firma może zdecydować się na jeden produkt bądź kilka. Wysokość dopuszczalnego kredytu uzależniona jest od wielu czynników, które analizuje instytucja kredytowa zanim przyzna dany produkt przedsiębiorcy. To m.in. wysokość bieżących obrotów na rachunku, poziom zdolności kredytowej, rodzaj i wysokość dostępnych zabezpieczeń spłaty kredytu, obecne zadłużenie i historia kredytowa. Ważna jest też branża i specyfika działalności dla danego przedsiębiorcy.
Sam produkt kredytowy może być przeznaczony na różne cele, w zależności od potrzeb danego przedsiębiorcy. To zarówno innowacje technologiczne, jak i cele obrotowe. Dla firm, które już działają, albo dopiero planują ekspansję międzynarodową zewnętrzne finansowanie wykorzystać mogą na poszerzenie zagranicznych rynków zbytu (nowe kraje), zwiększenie udziałów w rynku, na którym są obecne, dywersyfikację produkcji bądź przejęcia. Nie bez znaczenia są inwestycje w sprzęt, oprogramowanie, maszyny i flotę.
Finansowanie bankowe nie jest jednak dla wszystkich, co wynika z samej specyfiki sektora. Małe, innowacyjne firmy mogą mieć problem z uzyskaniem finansowania za sprawą braku aktywów trwałych i trudnościami z zabezpieczeniem spłaty.
Inwestycje w środki trwałe
Samochody, maszyny, urządzenia wykorzystywane na co dzień w firmie można sfinansować leasingiem. To alternatywa dla kredytu bankowego.
Podpisując umowę z firmą leasingową korzystający zobowiązuje się płacić za korzystanie z danego aktywa, np. samochodu, w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne. Po określonym w umowie terminie i na ustalonych zasadach, ma on możliwość odkupienia od leasingującego daną rzecz.
Warto pamiętać, że na rynku dostępne są dwa rodzaje leasingu: operacyjny i finansowy. Każdy z nich wywiera określone skutki podatkowe. Zarówno po stronie podatku dochodowego, jak i VAT. Różni się momentem i sposobem przenoszenia własności, czy czasem obowiązywania umowy. Dlatego, w zależności od własnych potrzeb, prowadzonej działalności, a nawet branży dobrze przeanalizować wszystkie za i przeciw danego rodzaju leasingu, by maksymalizować korzyści w długim terminie.
Na modernizację środków trwałych lub ich zakup małe firmy mogą pozyskać gwarancje lub niskooprocentowane kredyty i pożyczki z programu JEREMIE2 (na lata 2014-2020). To inicjatywa, która kierowana jest do przedsiębiorców, którzy na rynku mają trudności z pozyskaniem finansowania, głównie nieposiadających zabezpieczeń i historii kredytowej.
Ze wsparcia mogą skorzystać firmy, które zatrudniają 1 do 250 pracowników, mają obrót roczny w wysokości do 50 mln euro oraz sumę bilansową do 43 mln euro. Co ważne, działają w jednym z województw, w którym funkcjonuje program, i nie posiadaną wystarczających środków finansowych na realizację projektu, czy nie posiadają zabezpieczeń o wystarczającej wartości.
W Polsce działa kilkadziesiąt funduszy poręczeniowych, które udzielają przedsiębiorcom poręczeń, jako formy zabezpieczenia zaciągniętych zobowiązań.
Jeśli nie kredyt, ani leasing, to może pożyczka na finansowanie inwestycji, zakup maszyn i urządzeń, rozbudowę, zakup materiałów i surowców czy wdrażanie nowych rozwiązań technicznych czy technologicznych, od jednego z 80 funduszy pożyczkowych, które działają w Polsce.
Fundusze pożyczkowe stanowią alternatywę dla przedsiębiorców w zakresie pozyskiwania finansowania zewnętrznego. Udzielają pożyczek, które przeznaczone są przede wszystkim dla mikro i małych przedsiębiorców oraz osób rozpoczynających działalność gospodarczą, mających trudności w zdobyciu finansowania komercyjnego. Część z nich współpracuje z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości w ramach Krajowego Systemu Usług.
Niewykorzystany potencjał
Z raportu "Finansowanie działalności przez MŚP w Polsce" przygotowanego na zlecenie NFG wynika, że najpopularniejszym sposobem finansowania bieżącej działalności przez mikro-, małe i średnie firmy jest kredyt bankowy i limit na koncie firmowym. Z tych rozwiązań korzysta odpowiednio 20,6 oraz 11,4 procent ankietowanych przedsiębiorców. Po faktoring sięga natomiast 5,6 procent badanych firm z sektora MSP.
Na każdym etapie działalności masz jednak możliwość pozyskania finansowania ze źródeł zewnętrznych. Dla porównania, z badania przeprowadzonego w sierpniu 2016 roku również przez Keralla Research wynika, że firmy z sektora MŚP poszukując kapitału na wsparcie codziennej działalności najczęściej decydowały się na kredyt obrotowy (27,2 proc.) oraz limit na koncie firmowym (18,2 proc.). Korzystanie z faktoringu deklarowało wówczas zaledwie 2,8 proc. ankietowanych.
Co jednak byłoby w sytuacji pojawienia się konieczności sięgnięcia po zewnętrze środki na bieżące potrzeby?
Spośród firm, które obecnie finansują codzienną działalność wyłącznie zyskami, aż 44 proc. zdecydowałoby się wówczas na kredyt w banku, a niemal 18 proc. skorzystałoby z limitu w koncie firmowym. Kolejne odpowiedzi to dotacja (4,8 proc.), faktoring (4 proc.) oraz pożyczka od znajomych bądź rodziny (4 proc.). Co ciekawe, aż 22,5 proc. firm zaznaczyło odpowiedź "nie wiem, trudno powiedzieć".
wd
