Dług poza budżetem. "Obniżona przejrzystość polskich finansów"

- W 2021 r., podobnie jak w 2020 r., obniżona była przejrzystość w prezentowaniu danych na temat nierównowagi finansowej państwa. Przyczyniło się do tego, po pierwsze, zaplanowanie i osiągnięcie znacznie niższego deficytu budżetu państwa, niż wskazywał na to stopień nierównowagi finansów publicznych. Znaczące operacje finansowe prowadzące do wzrostu długu publicznego w dalszym ciągu były planowane i dokonywane z pominięciem budżetu państwa - napisano w raporcie.

- Należały do nich w szczególności operacje polegające na nieodpłatnym przekazaniu w 2021 r. różnym podmiotom obligacji skarbowych o wartości 22,3 mld zł. Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli, transfer tych środków powinien zwiększyć wydatki i deficyt budżetu państwa - dodano.

Ponadto, jak wskazuje NIK, część wydatków ujętych w budżecie państwa na 2021 r. służyła finansowaniu zadań realizowanych w 2022 r.

- Problem ten dotyczył głównie wpłat do funduszy, a w mniejszym stopniu także wydatków, które w 2021 r. nie wygasły z końcem roku. Analogiczne rozwiązania zastosowano w 2020 r. - zaznaczono.

Autorzy raportu podkreślają też, że niektóre operacje finansowe skutkujące przyrostem zobowiązań państwa nie zwiększały wartości państwowego długu publicznego obliczanego zgodnie z metodologią krajową.

- Były one natomiast wykazywane w statystyce długu publicznego obliczonego zgodnie z metodologią stosowaną w Unii Europejskiej. Jako przykład można podać emisję obligacji Banku Gospodarstwa Krajowego na rzecz Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 oraz Polskiego Funduszu Rozwoju o łącznej wartości 48,2 mld zł - napisano.

Chociaż wykup i bieżąca obsługa wyżej wymienionych obligacji są gwarantowane przez Skarb Państwa, to udzielenie tych gwarancji nie zostało objęte limitami określonymi w ustawie budżetowej. Oznacza to wyłączenie tych pozycji potencjalnych zobowiązań Skarbu Państwa spod kontroli Parlamentu realizowanej w trybie przewidzianym dla ustawy budżetowej - dodano.

NIK zwraca uwagę, że istnieje ryzyko, iż w przyszłości zaistnieje sytuacja, w której konieczne będzie dofinasowanie Banku Gospodarstwa Krajowego oraz Polskiego Funduszu Rozwoju w celu spłaty części ich zobowiązań z tytułu wyemitowanych obligacji, co z kolei może być istotnym obciążeniem dla sektora finansów publicznych.

Najwyższa Izba Kontroli podtrzymuje wyrażoną przed rokiem opinię o zasadności przywrócenia budżetowi państwa odpowiedniej rangi związanej z jego szczególnym charakterem oraz centralną pozycją w systemie finansów publicznych.

Zobacz również: