Filar: Wiek emerytalny musi pójść w górę

Konrad Piasecki: Panie profesorze, nie wścieka się pan na rząd?

Dariusz Filar: Nie, to nie byłoby właściwe słowo na określenie moich emocji.

A nie ma w panu zniecierpliwienia, że rząd, zdając sobie sprawę z sytuacji gospodarczej, jaka jest, nie weźmie się ostro za reformy, nawet te trudne, nawet te niepopularne?

- Ja doskonale rozumiem to, że rząd znajduje się w samym środku cyklu wyborczego. I ten cykl zakończy się dopiero po wyborach parlamentarnych. Równocześnie rząd widzi, co się dzieje w Europie, że jakiekolwiek próby faktycznych reform - przede wszystkim w sferze fiskalnej - od Grecji po Paryż, wywołują bardzo ostre, negatywne reakcje społeczeństw. Ja myślę, że jak to wszystko weźmie się pod uwagę, to można tę powściągliwość rządu w obecnym okresie zrozumieć.

Pan mówi o cyklu wyborczym, a ja pamiętam, że 4 miesiące temu, przed wyborami prezydenckimi, słyszeliśmy dokładnie to samo. "Dajcie nam prezydenta, a pokażemy wam, jak będziemy pięknie reformować". A teraz słyszymy, że Donald Tusk będzie promował politykę ciepłej wody w kranie.

- No i pewna część ustaw ma jednak szansę przejść jeszcze w tym roku.

- I całe szczęście, że będzie przeprowadzana.

A nie uważa pan na przykład, że reforma wieku emerytalnego, że podwyższenie wieku emerytalnego to jest coś, co jest nieuniknione i prędzej czy później musimy się z tym spotkać?

- Oczywiście. Ja jestem całkowicie przekonany o tym, że wiek emerytalny musi pójść w górę. W pierwszym okresie musi wystąpić wyrównywanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, z tym, że prawidłowo przeprowadzona reforma w tym zakresie to jest zasygnalizowanie tego odpowiednio wcześniej i przeprowadzenie dokładanie tych kolejnych lat pracy powinno być rozłożone w czasie.

To uważa pan, że kiedy ruszymy, to znaczy kiedy pierwszy Polak dowie się i kiedy pierwszy Polak przejdzie na emeryturę choćby miesiąc później niż dzisiaj?

- Ja myślę, że takim zasadniczym punktem zwrotnym będą przyszłoroczne wybory parlamentarne. Jeżeli one pozwolą na skonstruowanie takiego układu w parlamencie, który będzie się opowiadał za reformami, to - wydaje mi się - to będzie ostatni moment, żeby je rozpocząć.

- Nie, nie zwróciłem na to uwagi.

63 lata. U nas górnik w tym wieku to coś, za co związkowcy rozszarpaliby i dziennikarzy i ekonomistów i polityków, którzy robią takie rzeczy.

- I mamy kolejny element odpowiedzi na zadane przez pana pytanie: jak zareagują na to wszystko, co trzeba zrobić, nasze związki zawodowe, które w liczbie do kilkunastu działają w jednym zakładzie pracy.

A w wariancie idealnym będziemy pracować do którego roku życia? W wariancie idealnym dla państwa...

- Nie wiem, czy jest taki wariant idealny. Będziemy pracować dłużej. Ja chciałbym zwrócić uwagę na to, że to, co już zostało zrobione w zakresie emerytur, czyli wprowadzenie emerytur pomostowych, daje szansę na wydłużenie efektywnego wieku przechodzenia na emeryturę. Dlatego, że my nie tylko mamy tę granicę 60 i 65, ale faktem jest to, że Polacy odchodzili na emeryturę znacznie wcześniej. W tej chwili ten proces bardzo wczesnego odchodzenia na emerytury został zahamowany, a wydłużenie formalnego wieku emerytalnego to będzie po prostu tego kontynuacja.

- Nie, nie widzę sensu. Becikowe, które jest w jednakowej wysokości wypłacane ludziom słabo zarabiającym i bardzo dobrze zarabiającym, społecznie nie ma żadnego sensu. Ulga prorodzinna z kolei jest tak skonstruowana, że gorzej zarabiającym rodzicom nie pozwala jej wykorzystać. W Polsce jest potrzebne wsparcie rodzin z większą liczbą dzieci, ale tu rzeczywiście konstrukcję trzeba zmienić.

I uważa pan, że rząd Tuska, w tej czy w następnej kadencji, będzie miał odwagę, żeby to zrobić?

- Myślę, że to nastąpi.

A kiedy rada gospodarcza, a rozumiem, że tak jest, mówi premierowi: "Panie premierze, Panie Donaldzie, trzeba ruszyć, trzeba szybciej, trzeba odważniej", to co premier wam odpowiada?

- Ja mogę powiedzieć tak: w radzie gospodarczej ścierają się różne poglądy i my staramy się jak najgłębiej analizować sytuację. Natomiast polityczny wydźwięk tych naszych rozmów jest mniej więcej taki, jak powiedziałem przed chwilą.

Czyli, że czekać na koniunkturę wyborczą.

- Tak, istotny jest cykl wyborczy, istotne jest to, że reformy przeprowadzane w sposób zbyt drastyczny w chwili obecnej mogłyby wywołać bardzo negatywne opinie społeczne.

A nie jest tak, że w duchu pan sobie czasami myśli, że Polacy jednak bardziej doceniliby odwagę niż kunktatorstwo, że potrzebują męża stanu, który spojrzy im w oczy i powie: "Drodzy rodacy, reformy są nieuniknione, nawet te trudne"?

- To by mi się bardzo podobało, tylko kiedy się zastanawiam nad pojęciem męża stanu tak serio i głęboko, to nie widzę tu wyłącznie odwagi jednostki i śmiałości myślenia jednostki. To jest pewna konstrukcja. Mąż stanu pojawia się wtedy, kiedy jest ta właśnie śmiało myśląca jednostka, ale równocześnie jest odpowiednie poparcie polityczne na poziomie parlamentu i jest zrozumienie społeczne. W moim przekonaniu, męża stanu się w jakimś sensie konstruuje w społeczeństwie. On się wyłania z pewnego procesu i wydaje mi się, że byłoby dobrze, żeby taki proces w Polsce się zaczął. Zbyt długiego czasu na jego przeprowadzenie nie ma. Tak, jak powiedziałem, po wyborach parlamentarnych przyszłego roku to będzie ostatni moment.

- Ja traktuję to zawsze z pewnym dystansem.

A uważa pan, że... bo widzimy, że inflacja się podwyższa. Podwyżka stóp procentowych jest nieunikniona?

W moim przekonaniu zbliżamy się do takiego momentu. Ja znowu wykorzystam dla celów dydaktycznych tę naszą rozmowę. Stopy podnosi się zawsze z perspektywy wielokwartalnej, przynajmniej 7-kwartalnej. Tak, że myśląc o inflacji w roku 2012, trzeba się w tej chwili nad podwyżkami poważnie zastanawiać.

Inflacja, bezrobocie, PKB - zobacz dane z Polski i ze świata w Biznes INTERIA.PL