GP: Matki pozostaną bez zasiłków

Minął już miesiąc od wyroku Trybunał Konstytucyjnego, który orzekł niekonstytucyjność par. 12 punkt 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 2 sierpnia 1999 roku w sprawie określenia wzorów dokumentów (Dz.U. nr 68, poz. 761 z późn. zm.).

Niezgodny z konstytucją przepis rozporządzenia zakładał, że kobieta nie miała prawa do zasiłku wychowawczego, jeśli urodziła drugie dziecko i otrzymała zasiłek macierzyński. Ministerstwo pracy wychodziło z założenia, że okres pobierania zasiłku macierzyńskiego zalicza się do okresu pobierania wcześniej przyznanego zasiłku wychowawczego. TK uznał jednak, że wprowadzona przez rozporządzenie zasada ta jest niekorzystna dla matek. W zależności od daty urodzenia dziecka, część kobiet, zamiast prawa do dwóch świadczeń, otrzymywała tylko jedno. Na przykład, osoba, której skargę konstytucyjną rozpatrywał Trybunał, została pozbawiona sześciu z dwudziestu czterech miesięcznych zasiłków wychowawczych.

WAŻNE

Niezbędne dokumenty do ubiegania się o zaległy zasiłek wychowawczy:

- wniosek o wypłatę zaległych świadczeń,
- zaświadczenie od pracodawcy o pobieraniu zasiłku wychowawczego,
wskrócony akt urodzenia dziecka,
- zaświadczenie o przyznaniu zasiłku macierzyńskiego.

Ministerstwo zaskoczone

Kobiety mające prawo do zaległych świadczeń nie mogą ubiegać się o wypłaty. Ministerstwo pracy nie przygotowało sposobu wykonania wyroku. O tej sprawie resort oraz ZUS dowiedziały się od Gazety Prawnej, do której zwróciły się kobiety prosząc o pomoc.

- Zwróciliśmy się do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej o wytyczne, jak postępować w przypadku spraw, których dotyczył wyrok Trybunału Konstytucyjnego - wyjaśnia Przemysław Przybylski, rzecznik prasowy ZUS. - Problem dotyczy jednostkowych przypadków, w których postępowanie zakończyło się decyzją ostateczną.

- Wykonanie tego wyroku przysparza wielu problemów - wyjaśnia Teresa Guzelf, dyrektor Departamentu Ubezpieczeń Społecznych MPiPS. - Nie wiemy, komu, ile i na jakich zasadach mamy wypłacać pieniądze.

Według Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, ZUS nie posiada żadnych dokumentów potwierdzających wypłacenie zasiłków wychowawczych kobietom, którym wysokość zasiłku macierzyńskiego i wychowawczego ustalał i wypłacał ich pracodawca. Tylko świadczenia były finansowane ze środków ZUS. Podstawą do wypłaty nie była decyzja Zakładu. Problemy pojawiają się także w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo nie istnieje i nie ma następcy prawnego.

- Obowiązkiem samych zainteresowanych będzie udowodnienie, że mają prawo do zaległych wypłat - dodaje Teresa Guzelf. - Świadczenie bez żadnych problemów otrzymają tylko pracownice zatrudnione w małych firmach, których ZUS posiada dokumenty.

Wznowienie postępowania

Kobiety posiadające prawo do zaległych wypłat same muszą wystąpić o takie świadczenie. Zgodnie art. 4011 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, osoba zainteresowana może żądać wznowienia postępowania, jeśli Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z konstytucją. Skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie orzeczenia. Wyrok ukazał się w Dzienniku Ustaw z datą 10 lutego (Dz.U. nr 22, poz. 170). Dlatego osoby zainteresowane mają czas na złożenie wniosków do 11 maja tego roku.

OPINIA

Ryszard Piotrowski konstytucjonalista UW

Zgodnie z art. 190 ust. konstytucji, orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z ustawą zasadniczą ustawy czy rozporządzenia stanowi podstawę do wznowienia postępowania lub uchylenia decyzji. Potwierdzenie niekonstytucyjności przepisu powoduje, że możliwe jest wznowienie postępowania w trybie i na zasadach określonych dla danego postępowania. Warto pamiętać, że skoro takie postępowanie się zakończyło, to może być ono wznowione. Natomiast w przypadku nowych spraw będą się one toczyć już zgodnie z nowymi przepisami. Ministerstwo nie może nie wykonać wyroku Trybunału.

POSTULUJEMY

Przygotowanie przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej instrukcji, w jaki sposób wykonywać wyroki Trybunału Konstytucyjnego. Po każdym wyroku TK na stronach internetowych ZUS oraz MPiSP powinien pojawiać się komunikat o sposobach wykonania wyroku.

Bożena Wiktorowska