Jak powstawał gigant?
Górnośląski Okręg Przemysłowy to najważniejszy obszar przemysłowy w naszym kraju, powstały dzięki obfitości surowców i bogactw mineralnych. Obszar ten znajduje się na terenie Wyżyny Śląskiej oraz Kotliny Oświęcimskiej i jest największym w Polsce skupiskiem ludności, miast oraz przemysłu.
Śląsk węglem stoi
Górnośląski Okręg Przemysłowy kojarzy się przede wszystkim z wydobyciem węgla kamiennego. Na jego terenie działa kilkanaście czynnych kopalń, a także prosperuje największa firma górnicza w Europie - Kompania Węglowa. Duże znaczenie ma również przemysł hutniczy (huty żelaza oraz metali niezależnych), transportowy (fabryka samochodów w Gliwicach oraz Tychach), energetyczny (elektrownie, elektrociepłownie) oraz chemiczny (m.in. zakłady azotowe).
Kiedy to wszystko się zaczęło ?
Do powstania i rozwoju GOP przyczyniło się podjęte na większą skalę w XVIII w. wydobycie węgla kamiennego. Jednak początki eksploatacji tego surowca datuje się na 1540 r. za sprawą właściciela majątku Ruda - Jana Gieraltowskiego.
Wcześniej, bo w starożytności, rozwinęło się górnictwo kruszcowe, m.in. srebra i ołowiu, a także górnictwo rudy darniowej żelaza. Śląsk, przybyłym w XIII wieku Cystersom zawdzięcza rozwój górnictwa, a także hutnictwa szkła.
Szybki rozwój
Prawdziwym przełomem dla śląskiego przemysłu było powołanie we Wrocławiu Wyższego Urzędu Górniczego, dzięki któremu do Górnego Śląska zaczęły napływać nowe technologie, maszyny, a także wykwalifikowana kadra pracownicza. Na czele tegoż urzędu w 1779 stanął Wilhelm von Reden. Do najważniejszych ludzi przemysłu należały w tamtych czasach rody magnackie, m.in. Ballestremów, Donnersmacków i Schaffgotschów.
Silny rozkwit pod koniec XVIII w. przeżywało także hutnictwo. Przyczyniła się do tego budowa w 1796 r. wielkiego pieca w gliwickiej Królewskiej Odlewni Żeliwa. Następnie powstała Królewska Huta, ufundowana przez króla pruskiego, a także liczne prywatne huty żelaza, usytuowane blisko kopalni węgla. Warto nadmienić także, iż w XIX w. Górny Śląsk był największym ośrodkiem górnictwa i hutnictwa cynku w Europie.
Dynamiczny rozwój przemysłowy spowodował, iż powstawało coraz więcej inwestycji pobocznych, a najważniejszą był Kanał Kłodnicki. Jego budowa rozpoczęła się w 1792 r. Kanał ten stanowił drogę wodną, która służyła do transportu węgla z Zabrza oraz Królewskiej Huty do Gliwic i dalej na zachód. Jednak wraz z budową kolei żelaznej Wrocław - Mysłowice, zaczął tracić na znaczeniu, a w roku 1916 zasypano odcinek kanału Gliwice - Zabrze.
W okresie międzywojennym doszło do podziału terytorialnego Górnego Śląska. Do Polski przyłączone zostały obszary Zagłębia Dąbrowskiego, a także dwie trzecie terenów należących wcześniej do Niemieckiego Górnego Śląska. Wywołało to duże zawirowania zarówno na terenach polskich, jak i niemieckich.
II wojna światowa nie przyniosła przemysłowi śląskiemu dużych szkód, głównie dzięki ofiarności polskich załóg. Dzięki temu, tuż po wojnie, GOP mógł stanowić podwalinę do odbudowy całego kraju. W czasach PRL'u był to najważniejszy region w skali kraju, a po jego upadku rozpoczęła się wielka restrukturyzacja przemysłu.
