Kiedy uciec na emeryturę?

Jednocześnie trwają spory o koncepcję emerytur pomostowych. Wprawdzie sytuacja ta i podejmowane działania nie zagrażają odebraniem nabytych już praw do wcześniejszych emerytur (po spełnieniu wymaganych warunków), ale wiele osób ma w tym zakresie wątpliwości.

Gdy warunki są lub wkrótce będą spełnione

Przesłanki warunkujące nabycie uprawnień do wcześniejszych emerytur przez ubezpieczonych z wymienionej grupy wiekowej powinny być spełnione do końca 2007 r. Obowiązek ten wynika z art. 46 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.) zwanej emerytalną. Wyjątki od tej zasady są nieliczne, a dotyczą m.in. górników, którzy wywalczyli sobie zmianę ustawy, zapewniającą im utrzymanie dotychczasowych uprawnień.

Powyższy termin wyznacza jednak końcową datę spełnienia wymaganych warunków, a nie termin zakończenia pracy lub przejścia na emeryturę. Te zdarzenia mogą nastąpić później.

Kolejnym warunkiem utrzymania nabytych uprawnień jest brak członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym albo złożenie wniosku o rozwiązanie umowy zawartej z jednym z funduszy i przelanie zgromadzonych w nim środków na dochody budżetu państwa.

PRZYKŁAD:

W maju br. skończyłam 55 lat, mam 33-letni okres pracy. Do OFE nie przystąpiłam. Chcę kontynuować zatrudnienie do osiągnięcia w 2011 r. "normalnego" wieku emerytalnego. Obawiam się jednak, że zły stan zdrowia może zmusić mnie do szybszego zakończenia pracy. Czy w takiej sytuacji będę miała prawo do wcześniejszej emerytury?

Czytelniczka ma prawo do wcześniejszej emerytury, ale nie musi z niego skorzystać w tym roku.

Podane informacje świadczą, że spełnia ona warunki wymienione w art. 46 oraz w art. 29 ustawy emerytalnej, wymagające od kobiety osiągnięcia 55 lat życia oraz co najmniej 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych lub nie mniej niż 20 lat takich okresów, jeśli posiada orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy. Czytelniczka posiada ponad 30-letni okres ubezpieczenia z tytułu pozostawania w stosunku pracy, dlatego nie dotyczą jej pozostałe kryteria zawarte w art. 29 ustawy. A polegają one na tym, że zainteresowana osoba ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę powinna być pracownikiem oraz pozostawać w stosunku pracy przez co najmniej 6 miesięcy w ostatnich 24 miesiącach podlegania ubezpieczeniom.

Konsekwencje kontynuowania pracy do 2011 r. omawiamy w dalszej części artykułu.

Uprawnienia wynikające z art. 46 ustawy emerytalnej przysługują również ubezpieczonym wymienionym w art. 32, 33 i 39 tej ustawy. Pierwszy z nich reguluje wcześniejsze przechodzenie na emeryturę zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Artykuł 33 mówi o podobnych świadczeniach dla twórców i artystów, a art. 39 - o wcześniejszych emeryturach z tytułu niektórych okresów pracy górniczej.

Gdy warunki będą spełnione po 2007 r.

Spełnienie przedstawionych warunków po 2007 r. nie zapewni uprawnień do wcześniejszego przejścia na emeryturę. Chyba że ubezpieczony jest górnikiem lub zostanie objęty projektowaną ustawą o emeryturach pomostowych.

Urodziłem się w 1949 r., ponad 15 lat pracowałem jako ślusarz, a obecnie od prawie 20 lat pracuję jako kierowca samochodu ciężarowego (powyżej 3,5 tony). Czy z racji zatrudnienia w szczególnych warunkach będę mógł przejść na emeryturę przed ukończeniem 65. roku życia?

Prawdopodobnie tak, ale nie na wcześniejszą emeryturę, bo wymagany wiek (60 lat) Czytelnik ukończy dopiero w 2009 r., lecz na nową emeryturę pomostową. Kierowcy zapewne znajdą się w wykazach uprawniających do tych świadczeń.

Kiedy przejść na emeryturę?

W podjęciu decyzji o dacie przejścia na emeryturę (w roku bieżącym czy później) mogą pomóc informacje o zasadach ustalania wysokości świadczeń oraz o ich wadach i zaletach.

O korzyściach mogą świadczyć następujące fakty:

- pobieranie świadczenia można łączyć z przychodami z działalności zarobkowej, do czego zachęcają duże możliwości dorabiania do emerytury i stosunkowo małe konsekwencje przekroczenia tzw. dolnej granicznej kwoty przekroczenia, a także istniejąca możliwość doliczenia okresów pracy na emeryturze (po 1,3% podstawy za każdy rok),

- zmniejszenie emerytury powoduje obecnie dodatkowy dochód wyższy od 1.896,40 zł miesięcznie, a wstrzymanie jej wypłaty - dopiero przekroczenie kwoty 3.521,90 zł,

- emerytury nie można zmniejszyć więcej niż o 413,37 zł (art. 103-104 ustawy emerytalnej).

Wadą natomiast jest to, że spodziewany wzrost wynagrodzeń w najbliższych latach oraz przyjęte zasady waloryzacji świadczeń mogą spowodować relatywne obniżenie wysokości pobieranej emerytury (w porównaniu z rosnącymi przychodami osób czynnych zawodowo).

Ewentualne złożenie wniosku o wcześniejszą emeryturę jeszcze w bieżącym roku i jednoczesne zawieszenie tego prawa (bez pobrania chociażby jednej wypłaty) będzie uprawniało - na podstawie art. 110 ust. 2 ustawy emerytalnej - do zabiegania o ponowne obliczenie wysokości świadczenia od nowej, wyższej podstawy przypadającej w części lub w całości po 2007 r.

Natomiast wnioskowanie o emeryturę w późniejszym okresie, w tym również we wspomnianym 2011 r., daje możliwość wyboru między:

- nową emeryturą z art. 24 ustawy emerytalnej, gdzie wysokość świadczenia będzie wynikiem podzielenia sumy zwaloryzowanych składek i kapitału początkowego, zebranych na indywidualnym koncie ubezpieczonego, przez średnie dalsze trwanie życia obliczone w miesiącach dla osób w danym wieku, ustalone przez prezesa GUS, a

- tzw. emeryturą mieszaną z art. 183 ustawy emerytalnej - emerytura przyznana na wniosek złożony np. w 2011 r. będzie wynosiła 55% emerytury obliczonej według starych zasad, ujętych w art. 53 ustawy i 45% emerytury ustalonej według nowych zasad (omówionych wyżej).

Jak więc wynika, nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, kiedy przejść na emeryturę i jakie świadczenie wybrać. Zależy ona m.in. od rozwoju sytuacji gospodarczej w najbliższych latach, kształtu ustawy o emeryturach pomostowych itp. Można jednak przyjąć, że osoby uprawnione do wcześniejszych emerytur i zainteresowane znacznym zwiększeniem swoich dochodów w najbliższym okresie, powinny przejść na te świadczenia i łączyć ich pobieranie z dochodami z tytułu kontynuowania pracy. Natomiast wszyscy pozostali powinni pracować jak najdłużej i korzystać z istniejących możliwości wzrostu płac, co da im szansę na wyższe świadczenia w przyszłości.

Bogdan Majkowski