Koniunktura w przemyśle, budownictwie i handlu w sierpniu 2002

Wynika to z lepszych ocen dotyczących bieżącej sytuacji. Prognozy na najbliższe miesiące są wprawdzie korzystne, ale ostrożniejsze niż przed miesiącem. Negatywne oceny klimatu koniunktury formułowane są przez przedsiębiorstwa obu sektorów własności, w zdecydowanie większym stopniu przez firmy publiczne.

W sierpniu wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w budownictwie oceniany jest pozytywnie, ale na poziomie nieco niższym niż w lipcu i niższym niż w sierpniu w latach 1993-2001. Nadal pozytywne, choć nieco gorsze niż przed miesiącem są oceny sytuacji bieżącej i prognozy sytuacji na najbliższe miesiące. Ogólny klimat koniunktury w przedsiębiorstwach publicznych jest dużo lepszy niż w firmach prywatnych.

W sierpniu ogólny klimat koniunktury w handlu detalicznym oceniany jest negatywnie, choć mniej pesymistycznie niż w poprzednim miesiącu i gorzej niż w analogicznym miesiącu ośmiu poprzednich lat. Na sytuację taką wpływają lepsze oceny bieżącej i przyszłej sprzedaży i sytuacji finansowej przedsiębiorstw.

1. Przetwórstwo przemysłowe

W sierpniu wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w przetwórstwie przemysłowym nieznacznie się poprawił, chociaż nadal kształtuje się na poziomie ujemnym i wynosi minus 3. Wśród badanych przedsiębiorstw 21% sygnalizuje poprawę koniunktury, a 24% - jej pogorszenie (w lipcu odpowiednio - 21% i 26%). Pozostałe przedsiębiorstwa uznają, że ich sytuacja nie ulega zmianie. Ogólny klimat koniunktury jest oceniany wyraźnie gorzej w sektorze publicznym niż prywatnym.

Na poprawę nadal negatywnych ocen bieżącego popytu wpływa w większym stopniu poprawa sytuacji w zakresie popytu zagranicznego niż krajowego. Wraz z poprawą ocen bieżącego popytu lepsze są też oceny bieżącej produkcji i producenci decydują się nawet na niewielkie rozszerzenie produkcji. Obniża się też poziom ciągle nadmiernych zapasów wyrobów gotowych. Przewidywania dotyczące kształtowania się przyszłego popytu i produkcji są optymistyczne, choć nieco ostrożniejsze niż przedstawiono miesiąc wcześniej. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw jest nadal oceniana negatywnie mimo zmniejszających się trudności zarówno w terminowym ściąganiu należności od kontrahentów, jak i w bieżącym regulowaniu zobowiązań finansowych przez przedsiębiorstwa. W najbliższych miesiącach przedsiębiorcy spodziewają się niewielkiego tylko pogorszenia swej sytuacji finansowej. W nadchodzących trzech miesiącach przewiduje się utrzymanie redukcji zatrudnionych na skalę zbliżoną do prognozowanej miesiąc wcześniej. Ceny na wyroby przemysłowe mogą nieznacznie wzrosnąć.

Na ogólny klimat koniunktury w przetwórstwie przemysłowym składa się zróżnicowana sytuacja w poszczególnych jego działach. Najlepiej oceniają w sierpniu koniunkturę producenci: masy włóknistej, papieru i wyrobów z papieru (wskaźnik plus 15 - wzrost o 9 punktów w stosunku do ubiegłego miesiąca), skór wyprawionych i wyrobów ze skór wyprawionych (plus 10 - wzrost o 12 punktów), maszyn i aparatury elektrycznej (plus 9 - wzrost o 8 punktów), wyrobów włókienniczych (plus 8 - wzrost o 9 punktów), wyrobów chemicznych (wskaźnik 0 - wzrost o 7 punktów). Najgorsze oceny formułują producenci: metali (minus 25 - utrzymała się wartość z poprzedniego miesiąca), pozostałego sprzętu transportowego (minus 21 - wzrost o 2 punkty), maszyn i urządzeń (minus 19 - spadek o 3 punkty), odzieży i wyrobów futrzarskich (minus 18 - spadek o 3 punkty), pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep (minus 13 - spadek o 10 punktów), metalowych wyrobów gotowych (minus 12 - wzrost o 2 punkty).

W kilku wybranych działach przemysłu sytuacja przedstawia się następująco.

Producenci masy włóknistej, papieru oraz wyrobów z papieru oceniają klimat koniunktury pozytywnie, najlepiej wśród przedsiębiorstw przetwórstwa przemysłowego i zdecydowanie lepiej niż przed miesiącem. Poprawa pozytywnych ocen bieżącego popytu powoduje, że producenci decydują się na znaczne rozszerzenie skali produkcji. Prognozy w tych zakresach są optymistyczne i lepsze niż przed miesiącem. Producenci odczuwają nieznaczny niedobór zapasów wyrobów gotowych. Pozytywnie oceniane możliwości terminowego ściągania należności od kontrahentów powodują, że producenci w mniejszym stopniu odczuwają trudności w bieżącym regulowaniu zobowiązań. W najbliższych miesiącach sytuacja finansowa przedsiębiorstw może się poprawić. Dyrektorzy tej grupy jednostek zamierzają w najbliższych miesiącach znacznie podnieść ceny na swoje wyroby. Przewidują też dalszą redukcję pracowników, na poziomie nawet wyższym niż przewidywała prognoza sprzed miesiąca.

Również optymistycznie i dużo lepiej niż przed miesiącem oceniają w sierpniu swoją koniunkturę producenci skór wyprawionych i wyrobów ze skór wyprawionych. Poprawiły się istotnie negatywne oceny bieżącego popytu i produkcji, a odpowiednie oceny prognostyczne są wyraźnie optymistyczne i dużo lepsze niż w lipcu. Zmniejszają się nadmierne zapasy wyrobów gotowych. Gorsze niż przed miesiącem zdolności do ściągania należności powodują, że producenci mają nadal duże trudności w terminowym regulowaniu bieżących zobowiązań. Przewidywania dotyczące przyszłej sytuacji finansowej są natomiast optymistyczne, dużo lepsze niż przed miesiącem. W nadchodzących miesiącach można oczekiwać jedynie niewielkiej korekty zatrudnienia. Również ceny na wyroby ze skór wyprawionych mogą nie ulec zmianie.

Ogólny klimat koniunktury w przedsiębiorstwach zajmujących się włókiennictwem oceniany jest przez producentów korzystnie, lepiej niż miesiąc wcześniej. Wynika to zarówno z poprawy ocen bieżących, jak i prognostycznych. Pozytywnie oceniany bieżący popyt powoduje, że producenci decydują się na rozszerzenie produkcji. Również przewidywania popytu i produkcji są dużo bardziej optymistyczne niż miesiąc wcześniej. Utrzymuje się nadal nadmierny poziom zapasów wyrobów gotowych. Mimo poprawy ocen bieżąca sytuacja finansowa przedsiębiorstw jest oceniana nadal negatywnie. Mniejsze opóźnienia w ściąganiu należności od kontrahentów powodują, że producenci napotykają również na mniejsze trudności w bieżącym regulowaniu zobowiązań. Oczekuje się, że najbliższe miesiące przyniosą poprawę sytuacji finansowej tej grupy przedsiębiorstw. Ceny na produkowane wyroby mogą się nieznacznie obniżyć. Redukcja zatrudnienia może być zdecydowanie niższa niż przewidywano w ubiegłym miesiącu.

Ogólny klimat koniunktury jest oceniany przez producentów wyrobów chemicznych lepiej niż miesiąc temu. Poprawa ocen bieżącego popytu powoduje, że producenci decydują się na mniejsze ograniczenie skali produkcji. Przewidywania dotyczące popytu i produkcji są optymistyczne. Zapasy wyrobów chemicznych kształtują się nadal na nadmiernym poziomie. Bieżąca sytuacja finansowa przedsiębiorstw jest nadal uznawana za niekorzystną. Mimo większych opóźnień w ściąganiu należności od kontrahentów zmniejszają się trudności w terminowym regulowaniem bieżących zobowiązań finansowych. Formułowane przez producentów prognozy wskazują na możliwość niewielkiej poprawy zdolności do terminowego regulowania zobowiązań finansowych. W najbliższych miesiącach oczekuje się dalszych redukcji pracowników na skalę nawet większą niż przewidywano w ubiegłym miesiącu. Ceny na chemikalia mogą się nadal obniżać.

Poprawia się też nieznacznie koniunktura w przedsiębiorstwach produkujących artykuły spożywcze, napoje i wyroby tytoniowe. Mniejsze są ograniczenia bieżącego popytu, w związku z czym producenci decydują się na niewielkie rozszerzenie skali produkcji. Przewidywania dotyczące przyszłego popytu i produkcji są korzystne, choć ostrożniejsze niż w zeszłym miesiącu. Zmniejsza się nadmierny poziom zapasów wyrobów gotowych. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw oceniana jest nadal niezadowalająco; producenci napotykają na trudności w terminowym regulowaniu bieżących zobowiązań finansowych, utrzymują się też opóźnienia w ściąganiu należności od kontrahentów. Na najbliższe miesiące producenci tej grupy przewidują dalsze pogorszenie swojej sytuacji finansowej. Skala zwolnień pracowników może być nadal wysoka. Spadek cen artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych może być natomiast mniejszy niż prognozowano w lipcu.

Producenci mebli oceniają w sierpniu swoją koniunkturę lepiej niż miesiąc wcześniej. Rosnący nieznacznie popyt powoduje, że nie obniża się skala produkcji. Przewidywania są bardzo optymistyczne i wskazują na możliwość znacznego wzrostu zarówno przyszłego popytu jak i przyszłej produkcji. Zmniejsza się nieco poziom nadmiernych zapasów wyrobów gotowych. Opóźnienia w terminowym ściąganiu należności od kontrahentów powodują utrzymanie się trudności w regulowaniu przez przedsiębiorstwa bieżących zobowiązań finansowych. Prognozy sytuacji finansowej przedsiębiorstw wskazują natomiast na optymizm producentów, większy niż przed miesiącem. Dyrektorzy przedsiębiorstw zamierzają przeprowadzić dalsze redukcje zatrudnienia na skalę nieco mniejszą od przewidywań z zeszłego miesiąca. Wzrost cen mebli może być niewielki.

Producenci wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych oceniają swoją koniunkturę negatywnie, choć lepiej niż w poprzednim miesiącu. Odnotowana poprawa bieżącego popytu powoduje, że producenci zdecydują się na rozszerzenie bieżącej produkcji. Odpowiednie prognozy są optymistyczne, nawet dużo lepsze niż przed miesiącem. Nieznacznie obniża się poziom ciągle jeszcze nadmiernych zapasów wyrobów gotowych. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw oceniana jest przez producentów negatywnie, chociaż zmniejszają się zarówno trudności w terminowym regulowaniu bieżących zobowiązań jak i w ściąganiu należności od kontrahentów. Formułowane prognozy wskazują, że w najbliższych miesiącach sytuacja finansowa przedsiębiorstw może nieznacznie się poprawić. Skala zwolnień pracowników może się nieco zmniejszyć w stosunku do przewidywań sprzed miesiąca. Możliwa jest też niewielka obniżka cen na wyroby gumowe i z tworzyw sztucznych.

Pogorszenie prognoz formułowanych przez przedsiębiorstwa produkujące pojazdy mechaniczne, przyczepy i naczepy wpływa na to, że koniunktura w tej grupie jednostek oceniana jest gorzej niż w zeszłym miesiącu. Nadal negatywne w sierpniu oceny bieżącego popytu powodują, że producenci decydują się na zmniejszenie skali bieżącej produkcji. Znacznie zmniejszają się ciągle jeszcze nadmierne zapasy wyrobów gotowych. Przedsiębiorcy nie sygnalizują trudności w terminowym ściąganiu należności od kontrahentów, nie odczuwają też trudności w bieżącym regulowaniu zobowiązań finansowych. Jednak najbliższe miesiące mogą przynieść pogorszenie sytuacji finansowej przedsiębiorstw. Przewidywane zwolnienia pracowników mogą być większe niż prognozowano w lipcu.

2. Budownictwo

Wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w budownictwie kształtuje się w sierpniu na poziomie nieco niższym niż w lipcu i wynosi plus 4. Wśród badanych przedsiębiorstw 25% sygnalizuje poprawę koniunktury, a 21% - jej pogorszenie (w lipcu odpowiednio - 27% i 19%). Pozostałe przedsiębiorstwa uznają, że ich sytuacja nie ulega zmianie. W przedsiębiorstwach publicznych koniunkturę ocenia się dużo lepiej niż w firmach prywatnych.

Przedsiębiorstwa sygnalizują, że portfel zamówień na roboty budowlano-montażowe nieznacznie zwiększa się. Firmy publiczne zgłaszają dużo bardziej znaczący wzrost bieżących zamówień niż firmy prywatne. Ogólna prognoza portfela zamówień na najbliższe trzy miesiące jest optymistyczna: w firmach publicznych zbliżona do ocen sprzed miesiąca, w firmach prywatnych - wyraźnie gorsza niż w ubiegłym miesiącu.

Oceny bieżącej produkcji budowlano-montażowej są negatywne, zbliżone do ocen sprzed miesiąca (odpowiedni wskaźnik kształtuje się na poziomie minus 10). Tylko firmy publiczne wskazują na wzrost bieżącej produkcji. Prognozy dotyczące produkcji budowlano-montażowej są negatywne. Jedynie firmy publiczne prognozują swoją produkcję budowlano-montażową optymistycznie.

Bieżąca ogólna sytuacja finansowa przedsiębiorstw budowlano-montażowych jest niezadowalająca, choć oceny są mniej pesymistyczne niż przed miesiącem. Przedsiębiorstwa publiczne oceniają ją lepiej niż firmy prywatne. W ciągu najbliższych trzech miesięcy należy spodziewać się dalszego pogarszania sytuacji finansowej przedsiębiorstw budowlanych, choć w stopniu mniejszym niż prognozowano w lipcu. Takie oceny formułują przedsiębiorstwa prywatne. Firmy publiczne prognozują nieznaczną poprawę swojej sytuacji finansowej.

W najbliższych trzech miesiącach przewidywany jest dalszy spadek cen realizacji robót budowlano-montażowych, w stopniu zbliżonym do prognoz sprzed miesiąca. Jedynie firmy publiczne oczekują mniejszego spadku cen niż prognozowały to w lipcu.

Nadal utrzymuje się spadkowa tendencja zatrudnienia w budownictwie, przy czym skala przewidywanych redukcji pracowników może być zbliżona do prognoz z ubiegłego miesiąca, większa w jednostkach sektora prywatnego niż publicznego.

W sierpniu utrzymuje się obserwowany od kilku miesięcy bardzo niski odsetek jednostek nie odczuwających żadnych barier w prowadzeniu działalności budowlano-montażowej (1,2%). Nadal największe trudności napotykane przez przedsiębiorstwa związane są z niedostatecznym popytem (wymienianym przez 77% jednostek zgłaszających bariery wobec 78% w lipcu) oraz konkurencją ze strony innych firm (w sierpniu sygnalizuje ją 76% przedsiębiorstw wobec 75% w lipcu). W porównaniu z ocenami sprzed miesiąca nie odnotowano znaczących zmian w odczuwaniu poszczególnych barier.

W stosunku do popytu oczekiwanego w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy około 32% przedsiębiorstw budowlanych ocenia swoje zdolności produkcyjne jako zbyt wysokie, 63% jako wystarczające, a 5% jako zbyt niskie. Opinie te są zbliżone do ocen wyrażanych przed miesiącem.

3. Handel detaliczny

W sierpniu wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w handlu detalicznym kształtuje się na poziomie minus 14, co oznacza poprawę w stosunku do ubiegłego miesiąca. Wśród badanych przedsiębiorstw 14% sygnalizuje poprawę koniunktury, a 28% - jej pogorszenie w porównaniu z lipcem. Pozostałe przedsiębiorstwa uznają, że ich sytuacja nie ulega zmianie.

Przedsiębiorstwa handlowe sygnalizują znacznie mniejsze niż miesiąc wcześniej ograniczenia bieżącej sprzedaży. Notowany przez przedsiębiorstwa niedobór zapasów towarów ulega niewielkiemu zwiększeniu w stosunku do wskazań z ubiegłego miesiąca.

Nadal utrzymują się trudności w terminowym regulowaniu zobowiązań finansowych, choć są one nieco mniejsze niż w lipcu. Przyszła sprzedaż może być ograniczana w stopniu mniejszym niż prognozowano w lipcu, stąd też przewidywana na najbliższe miesiące sytuacja finansowa przedsiębiorstw jest oceniana nieco mniej pesymistycznie niż w ubiegłym miesiącu. Ograniczenia zamówień na towary mogą być też nieco mniejsze niż przewidywano w lipcu. Skala zwolnień pracowników może utrzymać się na dotychczasowym poziomie. Ceny na towary obniżają się w tempie nieco wolniejszym niż przed miesiącem. W najbliższych miesiącach spadek cen może również ulec spowolnieniu.

Niezależnie od klasy wielkości, wszystkie grupy przedsiębiorstw oceniają koniunkturę negatywnie. Najmniej pesymistycznie (i lepiej niż w lipcu) oceniają ją jednostki średnie o liczbie pracujących 50-249 osób (minus 4 w sierpniu wobec minus 12 w lipcu) i duże o liczbie pracujących 250 i więcej osób (minus 5 w sierpniu wobec minus 12 w lipcu), najgorzej - jednostki o liczbie pracujących do 9 osób (wskaźnik ogólnego klimatu wynosi minus 22 w sierpniu wobec minus 21 przed miesiącem).

W jednostkach o liczbie pracujących 250 i więcej osób bieżąca sprzedaż jest oceniana negatywnie, lecz dużo mniej pesymistycznie niż w lipcu. Również sytuacja finansowa przedsiębiorstw oceniana jest przez te jednostki znacznie mniej pesymistycznie niż przed miesiącem. W porównaniu z lipcem, w bieżącym miesiącu znacznie zmniejsza się poziom nadmiernych zapasów towarów, co jak przewidują jednostki, pociągnie za sobą w najbliższych miesiącach niewielki wzrost zamówień na towary. W sierpniu odnotowywany jest wolniejszy spadek cen, a na najbliższe miesiące prognozuje się nawet ich wzrost. Łączy to się ze znacznym wzrostem przewidywanej sprzedaży. Optymistyczne są przewidywania dotyczące zdolności do regulowania zobowiązań finansowych przedsiębiorstw: wskaźnik przyjmuje wartość dodatnią (plus 5 w sierpniu wobec minus 10 w lipcu). Mimo to skala redukcji zatrudnienia może być nieco większa niż przewidywano w lipcu.

Nadal negatywne oceny ogólnego klimatu koniunktury w przedsiębiorstwach o liczbie pracujących do 9 osób są konsekwencją pogarszających się, pesymistycznych ocen bieżącej i przyszłej sprzedaży oraz zdolności przedsiębiorstw do regulowania zobowiązań finansowych. Ceny na towary są obniżane w tempie wolniejszym niż w lipcu. Zwiększa się niedobór zapasów, mimo to ograniczenia przyszłych zamówień na towary będą większe niż przewidywano w ubiegłym miesiącu. W sierpniu prognozuje się spadek cen na produkty oferowane przez tę grupę przedsiębiorstw w skali zbliżonej do przewidywań z lipca. W najbliższych miesiącach redukcja zatrudnienia będzie utrzymywała się na tym samym co dotychczas poziomie.

Oceny koniunktury w poszczególnych branżach handlu detalicznego są zróżnicowane, ale we wszystkich grupach negatywne. W branży żywnościowej oceny te są zbliżone do ocen z ubiegłego miesiąca (lipiec - minus 14, sierpień - minus 13). Wskaźniki ogólnego klimatu koniunktury w jednostkach pozostałych branż są mniej pesymistyczne niż w ubiegłym miesiącu. W branżach: meble, rtv, agd wskaźnik ten poprawił się do minus 12 wobec minus 32 w lipcu, w branży pojazdy mechaniczne z minus 14 do minus 12 w sierpniu, w branży włókno, odzież, obuwie - z minus 36 do minus 26.

Utrzymanie się w sierpniu ocen klimatu koniunktury w przedsiębiorstwach sprzedających żywność na poziomie podobnym do lipca wynika z utrzymujących się, negatywnych prognoz sprzedaży i sytuacji finansowej przedsiębiorstw. Mimo nieznacznie pogłębiającego się niewielkiego niedoboru zapasów, przyszłe zamówienia na towary mogą być nadal ograniczone, w stopniu nawet większym niż prognozowano w lipcu. Na najbliższe miesiące przedsiębiorstwa przewidują niewielki wzrost cen na towary. Nadal należy oczekiwać zmniejszenia skali zwolnień pracowników.

W branży pojazdy mechaniczne utrzymują się notowane w lipcu niewielkie ograniczenia bieżącej sprzedaży. Na najbliższe miesiące przewiduje się natomiast nieznaczny wzrost sprzedaży. Zwiększa się niedobór zapasów. Prognozy dotyczące zamówień u dostawców na pojazdy mechaniczne są lepsze, ale nadal negatywne. Nadal utrzymuje się trudna sytuacja finansowa przedsiębiorstw. Odpowiednie prognozy, aczkolwiek pesymistyczne, są nieco lepsze niż w lipcu. Kierujący przedsiębiorstwami prognozują w najbliższych miesiącach zmniejszenie redukcji zatrudnienia. Przewidywany spadek cen na pojazdy mechaniczne może być wolniejszy niż wskazywały prognozy z lipca.

Oceny bieżącej sprzedaży w jednostkach branż: meble, rtv, agd są dużo lepsze niż miesiąc wcześniej i wskazują, że jest ona nawet nieznacznie rozszerzana. Odnotowuje się nieznaczny niedobór zapasów towarów. Ceny na towary spadają wolniej niż w lipcu. Trudności związane z terminowym regulowaniem zobowiązań finansowych są znacznie mniejsze niż w ubiegłym miesiącu. Przewidywania dotyczące sytuacji finansowej przedsiębiorstw są też znacznie mniej pesymistyczne niż w lipcu. W najbliższych miesiącach przewiduje się niewielki wzrost sprzedaży mebli, rtv, agd. W związku z tym prognozy zamówień na towary są lepsze od przewidywań z lipca. Na najbliższe miesiące przedsiębiorcy przewidują zmniejszenie skali zwolnień pracowników. Ceny na meble, rtv, agd mogą obniżać się w tempie wolniejszym niż prognozowano w lipcu.

Na mniej pesymistyczną niż przed miesiącem ocenę klimatu koniunktury w jednostkach branż: włókno, odzież, obuwie ma wpływ znaczna poprawa ocen zarówno sprzedaży bieżącej jak i prognozowanej na najbliższe miesiące, choć nadal odnotowuje się jej ograniczenia. Poziom zapasów uznawany jest za nieco niewystarczający. Ceny na towary nadal wyraźnie spadają. Zmniejszają się trudności w bieżącym regulowaniu zobowiązań finansowych. Pomimo negatywnych wskaźników, odpowiednie prognozy też wskazują na dalsze polepszanie się sytuacji finansowej przedsiębiorstw. Przyszłe zamówienia na towary będą nadal ograniczane, choć w stopniu dużo mniejszym niż prognozowano w lipcu. W najbliższych miesiącach należy oczekiwać mniejszej redukcji zatrudnienia w porównaniu do prognoz sprzed miesiąca. Spadek cen na sprzedawane towary może być wolniejszy niż prognozowano w lipcu.

Opracowanie:

Departament Statystyki Przedsiębiorstw i Rejestrów