Książka o polskiej reformie górnictwa "Ty górnicza żmijo!"

"Tytuł - chyba interesujący - to okrzyk, jaki wznosili pod moim adresem związkowcy z Sierpnia'80, którzy w 1995 r. pikietowali codziennie pod moim oknem przez trzy tygodnie, dzień w dzień. Ich twórczość została - jak widać - doceniona po 19 latach. Ja traktowałem to wtedy jako element folkloru" - powiedział podczas poniedziałkowej promocji książki w Katowicach prof. Karbownik, obecnie rektor Politechniki Śląskiej w Gliwicach.

Jak mówił, książka jest swobodną opowieścią o tym, co przeżywał w tym trudnym okresie. "Ten proces restrukturyzacji, który rząd pana premiera Jerzego Buzka przeprowadził wówczas bardzo skutecznie, może być wzorem dla dalszej czy nowej restrukturyzacji. Po namyśle, nie zdecydowałem się na rozdział dotyczący obecnej sytuacji górnictwa - jest tak zmienna, że trudno ją oceniać. Może jednak wiele osób zechce skorzystać z tych doświadczeń i na nowo podjąć trud zmian, bo dziś jedna ze spółek wymaga głębokiej restrukturyzacji" - dodał.

Przedmowę do książki napisał były premier i szef Andrzeja Karbownika Jerzy Buzek. Jak mówił, reforma górnictwa przeprowadzona przez jego rząd była uzgodniona jeszcze przed zwycięskimi dla Akcji Wyborczej Solidarność wyborami parlamentarnymi.

- Mało kto o tym wie, że idąc do wyborów AWS wiedziała, co i jak można zrobić, co można uzgodnić z górnikami i związkami, zwłaszcza z Solidarnością. Obydwie strony musiały wykazać ogromną odpowiedzialność. Ta książka jest w gruncie rzeczy o odpowiedzialności za państwo, odpowiedzialności nas wszystkich, kosztem rezygnacji z niektórych swoich ambicji () To przyjemność i zaszczyt, że mogłem kierować rządem, w którym te przekonania były dominujące, a myślenie o tym, jak można skonstruować lepiej działającą Polskę przeważało nad tym, co będzie z nami za rok, trzy czy cztery lata - powiedział Jerzy Buzek.

Według ówczesnego wicepremiera i ministra gospodarki Janusza Steinhoffa książka jest "kopalnią wiedzy o górnictwie węgla kamiennego". - Z perspektywy czasu trzeba powiedzieć, że ta wyjątkowo trudna w społecznym odbiorze decyzja była jedną z najtrudniejszych reform przemysłu polskiego po 1989 r. Zetknięcie postsocjalistycznego przemysłu z gospodarką rynkową było wyjątkowo brutalne, jeśli mówić o społecznych skutkach - powiedział.

Jego zdaniem był to jednak sukces Śląska. - Musieliśmy w efekcie różnych okoliczności przyspieszyć tę reformę. Udało nam się ją wykonać dzięki perfekcyjnie napisanemu programowi i dobrej współpracy z partnerami społecznymi. Tu ukłon pod adresem górniczej +S+. Związkowcy współpracując z nami byli autorami górniczego pakietu socjalnego, który otworzył drogę do przyśpieszenia tempa restrukturyzacji. Przeprowadziliśmy tę reformę najszybciej na świecie - dwukrotnie szybciej niż pani premier (Wielkiej Brytanii Margaret) Thatcher, i w warunkach zbliżonych do spokoju społecznego - podkreślił Steinhoff.

Książka rozpoczyna się od opisu restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w Wielkiej Brytanii w czasach właśnie Thatcher. Kolejne rozdziały są poświęcone m.in. restrukturyzacji górnictwa w Polsce w latach 1990-1992, roli związków zawodowych w procesie przemian branży, temu jak powstawały i działały w początkowym okresie spółki węglowe. Autor opisuje też działalność poszczególnych wiceministrów gospodarki odpowiedzialnych za górnictwo, Górniczej Agencji Pracy, powstanie rządu Akcji Wyborczej Solidarność i Unii Wolności oraz tworzenie rządowego programu reformy górnictwa na lata 1998-2002 i górniczy pakiet socjalny.

Prof. inż. Andrzej Karbownik jest absolwentem Wydziału Górniczego Politechniki Śląskiej. Od początku kariery jest związany z tą uczelnią, której rektorem jest od 2008 r.

Był wiceprezesem, a następnie - w latach 1993 - 1996 i 1997 - 2000 prezesem Państwowej Agencji Restrukturyzacji Górnictwa Węgla Kamiennego w Katowicach. W latach 2000 - 2001 był wiceministrem gospodarki w rządzie Jerzego Buzka, jednym z autorów programu restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w Polsce.