Kto odpowie za program NFI?

W ciągu dziewięcioletniego okresu działalności Fundusze odnotowały ponad dwukrotny spadek wartości aktywów. Jedynie w 1997 r. osiągnęły łącznie dodatni wynik netto, który wyniósł 199 mln zł. Pozostałe lata sektor NFI zamykał stratą netto. Łączna wartość tej straty w okresie 1995-2003 wyniosła 3 mld 615,4 mln zł.

Przyczyn należy upatrywać w tym, że osiągane ze sprzedaży spółek przychody Funduszy nie pokrywały kosztów ich funkcjonowania, wśród których dominującą część stanowiły wynagrodzenia dla firm zarządzających, wynoszące od 62 proc. do 65 proc. kosztów operacyjnych, informuje CIR w komunikacie.

Działania restrukturyzacyjne w spółkach, podejmowane przez Fundusze, nie przyniosły spodziewanego efektu ekonomicznego. Osiągane przez spółki portfelowe wyniki finansowe okazały się gorsze od przeciętnej wśród spółek spoza Programu NFI. Na taką sytuację miały wpływ niezależne od NFI przyczyny utrudniające osiągnięcie pozytywnych efektów restrukturyzacyjnych:

- słaba kondycja ekonomiczna spółek już w dniu ich wniesienia do NFI. Dwie trzecie z nich wykazywało straty. Zdarzały się przypadki wniesienia spółek z ujemnym kapitałem czy kwalifikujących się do postawienia w stan upadłości;

- do Programu NFI wniesione zostały spółki z mało atrakcyjnych branż, takich jak: branża mięsna, tekstylna, górnicza czy hutnicza;

- przesunięcie rozpoczęcia Programu na początek okresu dekoniunktury gospodarczej, co utrudniło przeprowadzenie działań restrukturyzacyjnych i osiągnięcie efektów ekonomicznych.

Począwszy od 1998 r. wszystkie strategiczne decyzje dotyczące realizacji Programu NFI podejmowane są samodzielnie przez Fundusze, nie wpisano bowiem do ustawy żadnych mechanizmów, które pozwoliłyby Skarbowi Państwa na wywieranie skutecznego wpływu na działalność Funduszy, po ukształtowaniu się ich prywatnego akcjonariatu, tj. po roku 1998.

O braku takiego wpływu świadczy m.in. to, że: - Skarb Państwa jest mniejszościowym akcjonariuszem zarówno w spółkach portfelowych, jak i w samych Funduszach; - zdominowanie przez udziałowców firm zarządzających rad nadzorczych Funduszy uniemożliwiło mniejszościowym akcjonariuszom dokonanie zmian w zawartych umowach o zarządzanie; - Skarb Państwa został zmuszony do dołączenia się do transakcji sprzedaży pakietów akcji spółek portfelowych przez NFI, ze względu na fakt, iż inwestorzy nie byli zainteresowani kupnem pojedynczych pakietów mniejszościowych niepozwalających na kontrolowanie spółki.

Udziałowcy firm zarządzających od momentu przejęcia kontroli nad NFI zmierzali o maksymalizacji zysków, m.in. poprzez wyjście kapitałowe z pakietów akcji spółek portfelowych mając w perspektywie na celu realizację wariantu likwidacyjnego Funduszy i dystrybucji zgromadzonych środków dla akcjonariuszy, informuje komunikat CIR.

W okresie 1996-2004 z ogółu 512 spółek portfelowych Fundusze sprzedały akcje 494 podmiotów, co oznacza, że 96,5 proc. spółek z programu znalazło inwestora.

Mimo iż z technicznego punktu widzenia dystrybucja powszechnych świadectw udziałowych (PŚU) zakończyła się sukcesem, nie spełniła oczekiwań związanych z powszechnością uwłaszczenia. Uprawnieni do odbioru PŚU nie osiągnęli znaczących korzyści ekonomicznych.

W wyniku realizacji programu budżet państwa uzyskał 1 mld 681 mln 551 tys. 791,13 zł, zaś na realizację programu wydano 454 mln 254 tys. 581,38 zł. Celem programu NFI nie było jednak osiągnięcie maksymalizacji wpływów budżetowych, zaznacza komunikat CIR.