Małżeńska abolicja
Małżeństwa zawarte wobec nieprawidłowo powołanych kierowników USC zostaną z mocą wsteczną ustawowo zalegalizowane.
Rząd przyjął projekt noweli prawa o aktach stanu cywilnego. Dzięki zmianom w tej ustawie zostaną zalegalizowane małżeństwa zawarte przed nieprawidłowo powołanymi kierownikami urzędów stanu cywilnego od 7 sierpnia 2005 r. do dnia wejścia w życie nowelizacji. Ważność zachowają także inne czynności dokonywane przed kierownikami USC: uznanie dziecka, zmiana imion i nazwisk oraz inne decyzje wydawane przez kierowników powołanych, wbrew przepisom, bo bez wymaganych konkursów.
Legalizacja czynności
Resort spraw wewnętrznych i administracji zaproponował tę szczególną abolicję z ostrożności. Okazało się, że problem nieprawidłowego powołania dotyczy 357 kierowników USC i ich zastępców. Istnieje więc ryzyko, że kilka tysięcy ślubów i aktów stanu cywilnego może zostać unieważnionych przed sądami.
W sytuacji gdy nie jest pewne, czy małżeństwo zostało zawarte przed osobą uprawnioną - każdy, kto ma w tym interes prawny, może wystąpić z powództwem o ustalenie nieistnienia małżeństwa. Dla małżonków skutki mogłyby być fatalne (problem ważności umów kredytowych, zeznań podatkowych, sprawy spadkowe, pochodzenie dziecka itp.)
- Takie rozwiązanie jest absolutnie potrzebne, zwłaszcza, że, jak okazało się, wadliwe powołanie kierowników USC było powszechną praktyką. To jest wyjątkowa sytuacja i państwo nie może przerzucać na obywateli wątpliwości prawnych dotyczących niejasnego prawa - mówi prof. Michał Kulesza z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
Bez uchwały radnych
Abolicja budzi jednak wątpliwości pod względem prawnym. Jest precedensem w polskim w systemie prawnym.
- Można ją traktować jako uzdrowienie tych czynności, czyli przywrócenie skutków prawnych temu, co było nieważne od początku, albo też można ją traktować jako potwierdzenie ważności tych czynności - wskazuje prof. Zbigniew Kmieciak z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Jego zdaniem w grę wchodzi raczej potwierdzenie ważności tych czynności.
W projekcie odstąpiono także od dotychczasowego wymogu podjęcia przez radnych uchwały o powołaniu kierownika USC i jego zastępcy. W miejscowościach powyżej 50 tys. mieszkańców zatrudnianie zastępców kierowników USC oraz kierowników USC stanie się obligatoryjne.
Podstawa prawna
- Ustawa z 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. z 2004 r. nr 161, poz. 1688 oraz z 2007 r. nr 21, poz. 125 i nr 181, poz. 1287).
Ewa Grączewska-Ivanova
