Morawiecki: Pięć filarów planu odbudowy

Ponad 28 mld zł na "zieloną" energię, 13 mld zł na transformację cyfrową, prawie 20 mld zł na zwiększenie dostępności służby zdrowia oraz 18,7 mld zł na budowanie odporności i konkurencyjności gospodarki po pandemii - tak prezentują się główne pozycje Krajowego Planu Odbudowy, które wcześniej poznała i opisała już w piątek Interia.

Kluczowe obszary to zdrowie, gospodarka i przedsiębiorcy, energia i środowisko, cyfryzacja, infrastruktura, innowacje, społeczeństwo i spójność terytorialna. Na inwestycje Polska ma 23,9 mld euro w postaci grantów, a 34,2 mld euro w formie pożyczek.

Na wydatki cyfryzacyjne trafi co najmniej 20 proc., 37 proc. natomiast na środowisko i ochronę klimatu.

- Pomimo gigantycznych środków należało ustalić priorytety i wybrać najsensowniejsze programy. Chcemy, żeby ten program został przedyskutowany. Będziemy modyfikować plan tak, aby odpowiadał na oczekiwania wszystkich interesariuszy - powiedział Waldemar Buda, wiceminister funduszy i polityki regionalnej. Zapewnił, że termin wysłania KPO do Komisji Europejskiej, czyli koniec kwietnia, nie jest zagrożony. - Na pewno zdążymy - dodał. 

Z resortów i urzędów marszałkowskich wpłynęło ponad 1200 propozycji projektów. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej zbierało je od lipca 2020 r.

Premier Mateusz Morawiecki zauważył podczas konferencji prasowej, że przed Polską kilka kluczowych tygodni w walce z pandemią. Następnie - wyraził nadzieję - gdy program szczepionkowy znacząco się rozwinie, Europa będzie musiała zmierzyć się z wyzwaniami po Covid-19.

Jakie inwestycje powinny być w KPO, czyli programie odbudowy gospodarczej po Covid-19? - Musimy oprzeć się na kilku podstawowych filarach. Pierwszy musi prowadzić do wzrostu produktywności polskiej gospodarki - powiedział. 

Około 20 mld zł zostanie przeznaczone na podniesienie produktywności i odbudowę konkurencyjności polskiej gospodarki. - Filar drugi to cyfryzacja. Może to prowadzić do uodpornienia gospodarki na wstrząsy jakim był Covid-19. Musimy być przygotowani na inne katastrofy pandemiczne. Do tej pory polegaliśmy na ratowaniu miejsc pracy. To wciąż przed nami. Zdaję sobie sprawę, że są sektory dotknięte pandemią. Dlatego będziemy inwestować w trzeci filar - sektor zdrowia. Na cały spójny system ochrony zdrowia, sprawnie odpowiadający na wyzwania pandemiczne, ale nie tylko - przeznaczymy 20 mld zł - dodał szef rządu.

Wyjaśnił, że czwarty filar to mobilna, inteligenta Polska, czyli wsparcie transportu niskoemisyjnego. - To niezwykle ważne też w przypadku inwestycji rozwojowych. Tu z KPO przeznaczymy ok 25 mld zł. Filar piąty to zmiany w obszarze klimatu, czyli transformacja energetyczna. Przeznaczymy na nią ponad 250 mld zł - to są środki z różnych programów. Te inwestycje w "zieloną" gospodarkę pomogą również w budowie konkurencyjności gospodarki - podkreślił.

KPO - dodał Morawiecki - to przedsionek do polskiego "nowego ładu". - Chcemy przebudować system podatkowy, zainwestować w Polskę cyfrową, edukację, system ochrony zdrowia, a ze wsparciem KPO zaproponować szereg wielkich programów inwestycyjnych - zauważył. 

Szef rządu przypomniał, że dzisiaj ruszyły konsultacje KPO. - Jesteśmy otwarci na różne propozycje, pewne przesunięcia. Nie wszystko się zmieści w KPO, w ramach Umowy Partnerstwa, ale po to też tworzymy całościową propozycję w ramach "nowego ładu", żeby uzupełniać w wielu sektorach inwestycje o nasze środki krajowe, które też będą się przyczyniać do podnoszenia konkurencyjności całej gospodarki. O tę konkurencyjność rozegra się walka między krajami UE i całym światem. Patrząc na wyniki polskiego przemysłu, polskiego budżetu - są to dobre podstawy naszego rozwoju gospodarczego w kolejnych latach - dodał premier.

 - KPO - jest to ważny kamień węgielny całego planu inwestycyjnego, który jest przed nami - mówił Morawiecki. 

Jarosław Gowin, wicepremier i minister rozwoju przypomniał, że KPO to wielka szansa dla Polski. - Te pieniądze trafią nie na projekty; te pieniądze trafią na reformy. W tym sensie prezentujemy nie tylko KPO, ale też krajowy plan przebudowy - polski plan głębokiego usprawnienia gospodarki - powiedział Gowin.

 Odniósł się także do przygotowywanego przez rząd wieloletniego programu, czyli tzw. "nowego ładu" i produktywności. - Mój resort przedstawi strategię produktywności. Ta strategia przełoży się na cały szereg konkretnych działań, instrumentów rozwojowych, których znaczna część będzie finansowana z KPO - dodał. Wskazał też na sześć obszarów, które będą unowocześniane.

- Po pierwsze, odbudowa i transformacja sektorów najbardziej poszkodowanych w wyniku Covid-19. Przeznaczone będzie na to 5,4 mld zł. Po drugie, stworzenie przedsiębiorcom stabilnych warunków do inwestowania: przygotowanie uzbrojonych terenów inwestycyjnych i skracanie czasu dla inwestora do uruchomienia inwestycji. Na te cele ma trafić 2,5 mld zł - wyjaśnił Gowin. Wskazał też na kolejne działania: wdrożenie reformy planowania i zagospodarowania przestrzennego (z puli środków 2,5 mld zł).

Trzeci obszar to Przemysł 4.0 i gospodarka o obiegu zamkniętym oraz ich transformacja strukturalna. - Blisko 4 mld zł przeznaczymy m.in. na obniżenie negatywnego oddziaływania na środowisko na każdym etapie funkcjonowania produktu. Inny przykład to inwestycje w mobilność bezzałogową - w drony - tłumaczył wicepremier Gowin. Czwarty obszar to wzmocnienie potencjału sektora nauki do współpracy z biznesem i usprawnienie transferu wiedzy. Piąty obszar to przygotowanie kadr na potrzeby nowoczesnej gospodarki. Na ten cel trafi 3 mld zł. - Wszyscy na świecie obawiają się o bezrobocie. My też monitorujemy sytuację. Mamy ciągle problem odwrotny: braku nie tylko wystarczającej liczby rąk do pracy i wystarczającej liczby wykwalifikowanych pracowników - dodał.

Szósty obszar to aktywizacja zawodowa i przeciwdziałanie tzw. luce zatrudnienia. - Nasza gospodarka potrzebuje większej liczby pracowników, w tym zagranicznych. Na efektywność działania służb zatrudnienia przeznaczymy ponad 2 mld zł - wyjaśnił Gowin. 

Adam Niedzielski, minister zdrowia, przypomniał, że 4 marca 2020 r. wykryto w Polsce pierwszy przypadek Covid-19. - Dyskutujemy o tym jak odbudować kraj po tej traumie. Ostatni rok był trudny - to mało powiedziane. Każdy z nas w jakiś sposób był dotknięty tą traumą. Bardzo ważne jest, że wchodzimy w nową fazę odbudowy gospodarki we wszystkich aspektach jej funkcjonowania - ocenił Niedzielski.

Na służbę zdrowia trafi 20 mld zł. - To odbudowa postcovidowa sektora medycznego - dodał.

Ostatni okres - zauważył - dobitnie pokazał, że gospodarka i zdrowie to naczynia połączone. - W czterech bardzo ważnych obszarach będziemy chcieli skoncentrować nasze działania, zainwestować w zdrowie - powiedział.

Pierwszy obszar to zwiększenie efektywności i jakości świadczeń zdrowotnych, m.in. przez rozwój e-zdrowia. 

To mają być też nowe elementy, tj. elektroniczna dokumentacja medyczna, cyfryzacja w dziedzinie opieki zdrowotnej, w tym kontynuacja procesu ochrony epidemicznej. - Sanepid nadal wymaga inwestycji, budowania nowych funkcjonalności - przypomniał minister zdrowia. Dodał także, że w ramach I obszaru wzmocnieniu podlegać będzie również infrastruktura: dofinansowanie zakaźnictwa, onkologii, kardiologii - mówił Niedzielski.

Drugi obszar to inwestycje w kadry medyczne. - Chcemy iść w kierunku zwiększenia liczby personelu medycznego - dodał. Chodzi tu o inwestycje w bazę dydaktyczną, ale też system zachęt jak stypendia.

Trzeci obszar to wzmocnienie zaplecza medycznego. - Mówię tu o wsparciu sektora biomedycznego, ale również o wykorzystaniu bogactwa danych, wykorzystywanie algorytmów AI po to żeby przewidywać różne konsekwencje zdrowotne. Mamy te dane. NFZ jest dysponentem potężnej bazy informacyjnej - wyjaśnił. Ostatni obszar to kwestia stworzenia sprzyjających warunków dla rozwoju leków i wyrobów medycznych. 

Małgorzata Jarosińska-Jedynak, wiceminister funduszy i polityki regionalnej wyjaśniła natomiast na czym mają polegać inwestycje w dwóch ogromnych segmentach z KPO w ramach dążenia do neutralności klimatycznej. - Pierwszy z nich to zielona i inteligenta mobilność - powiedziała wiceminister funduszy. Przyznała, że obszar transportu emituje 93 proc. emisji gazów cieplarnianych do powietrza. - Stąd wzrost wykorzystania transportu przyjaznego dla środowiska, skupienie się na wymianie transportu. Chcemy promować rozwój kolei - tak, by był to środek transportu, z którego będziemy więcej i częściej korzystać. Stawiamy na budowę, modernizację linii kolejowych, ale też zakup nowoczesnego transportu - dodała.

Jarosińska-Jedynak przypomniała także o kolejnym komponencie KPO, czyli "zielonej" energii i zmniejszeniu energochłonności. Na to ma trafić co najmniej 37 proc. środków z KPO. Wymóg ten został utrzymany. - Planujemy tutaj szereg działań, które będą wpływać na zdrowie mieszkańców. Najważniejszym elementem jest kontynuacja działań w ramach "Czyste powietrze". Będziemy inwestować w poprawę efektywności budynków mieszkalnych, przedsiębiorstw, szkół, ale też zwiększać inwestycje w OZE, tak aby zwiększać jej udział w miksie energetycznym. Chcemy żeby inwestycje były realizowane w dużych firmach, które produkują najwięcej zanieczyszczeń - wyjaśniła.

- Kolejny element to poprawa warunków dla rozwoju OZE - powiedziała. To oznacza działania ukierunkowane w inwestycje w farmy wiatrowe. - Nie tylko na morzu, ale też na lądzie. Przy dobrych działaniach, środkach, które mamy w ramach KPO, w ramach Polityki Spójności - krok po kroku możemy stać się liderem w produkcji energii wiatrowej - zauważyła wiceminister.

Kolejny komponent to środki wyznaczone na cyfryzację, czyli 20 proc. środków KPO. - Transformacja cyfrowa przewija się praktycznie przez każdy sektor gospodarki. W dobie kryzysu poznaliśmy jak bardzo potrzebny jest dostęp do szybkiego i bezpiecznego łącza internetowego. W ramach KPO chcemy zapewnić eliminację białych plam, by każdy z nas miał równy dostęp do usług publicznych, edukacji, kontaktów międzyludzkich - powiedziała Jarosińska-Jedynak. 

Cele, na które mogą zostać przeznaczone pieniądze w ramach Krajowego Planu Odbudowy w dużym stopniu zdefiniowała Komisja Europejska (europejski plan odbudowy, będący odpowiedzią na kryzys gospodarczy związany z pandemią, ma w sumie wartość 750 mld euro). Aż 57 proc. środków w ramach KPO musi być ukierunkowane na inwestycje i reformy związane z ochroną środowiska, transformacją energetyczną i cyfryzacją.

Krajowy Plan Odbudowy to dokument przygotowywany przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Zawarto w nim wybrane do realizacje propozycje inwestycji, zgłaszane od lipca ubiegłego roku przez poszczególne resorty i urzędy marszałkowskie. Podobną mapę drogową wykorzystania środków z funduszu odbudowy UE musi opracować każde państwo członkowskie.

Krajowe plany odbudowy składają się na plan odbudowy Unii Europejskiej warty 750 mld euro. Z tej puli Polska będzie miała do dyspozycji blisko 60 mld euro, z czego - co trzeba podkreślić - 23,9 mld euro w postaci dotacji i 34,2 mld euro w formie pożyczek.

Bartosz Bednarz