Naftowa potęga z Azji Środkowej

Kazachstan jest drugą największą postradziecką republiką. Zajmuje obszar 2.724.900 km2, na którym żyje 16,734 mln ludności. Po kilku latach spadku wzrostu gospodarczego po rozpadzie ZSRR, proces ten udało się zahamować w 1995 r. Ale republika wkrótce przeszła kolejną recesję w latach 1997-1998, co było głównie skutkiem kryzysu finansowego w Rosji z sierpnia 1998 r., wzmocnionego przez spadek światowej koniunktury. Kazachstan wszedł na ścieżkę wzrostu od drugiej połowy 1999 r., po części wskutek polityki fiskalnej i inicjatyw gospodarczych. W warunkach dobrze utrafionej dewaluacji tenge, inflacja spadła poniżej 10 proc., a budżet wypracował nadwyżkę. Po zanotowaniu umiarkowanego wzrostu gospodarczego na poziomie 1,7 PKB w 1999 r., następny rok przyniósł 9,8 proc. PKB, a w 2001 r. 13,8 proc. PKB.

Głównym czynnikiem wzrostu był stale zwiększający się eksport ropy naftowej oraz zagraniczne inwestycje, lokowane przede wszystkim w szybko rozwijający się przemysł naftowy i gazowy. W latach 1991 -2001 obce inwestycje w Kazachstanie wyniosły około 10 mld USD. Nurlan Bagimbajew, szef Kazachoil, koncernu naftowego i gazowego, zapewnił, że okresie najbliższych 10-20 lat republika zamierza ściągnąć do siebie dodatkowo 65-75 mld USD zagranicznych inwestycji.

Obecnie zasoby naftowe Kazachstanu szacuje się na od 5,4 do 17,6 mld baryłek. Wydobycie wzrosło z 530 tys. baryłek dziennie w roku 1992 do 803 tys. b/d w roku ubiegłym. Większość tego surowca republika eksportuje - w 2001 r. sprzedaż wzrosła do 558 tys. b/d. W listopadzie ub.r. nastąpiło oficjalne otwarcie kaspijskiego rurociągu, który pompuje ropę ze złoża w Tengizie do czarnomorskiego portu w Noworosyjsku. Rezerwy gazu naturalnego ocenia się na 65-70 bln m sześć. Rozwija się przemysł przetwórstwa naftowego, potencjał trzech dużych rafinerii sięga 427 tys. baryłek surowca dziennie.

W styczniu 2001 r. na mocy dekretu prezydenta Nursułtana Nazarbajewa utworzono Narodowy Fundusz, który ma zagwarantować mniejszą zależność kraju od zmieniających się cen ropy naftowej i innych surowców. Pierwszy wpływ na ten cel pochodził ze środków (660 mln USD), które amerykański koncern naftowy Chevron (obecnie Chevron Texaco) wpłacił tytułem 5-proc. udziału w wielkim złożu naftowym Tengiz.

W Kazachstanie od 1996 r. działa państwowa agencja ds. inwestycji. Obecnie kluczowe znaczenie dla republiki mają inwestycje w infrastrukturę, przemysł, w tym przetwórczy, budownictwo mieszkaniowe, projekty socjalne i turystykę, obiekty nowej stolicy Astany i rolnictwo. Dla inwestorów wprowadzono szereg ulg podatkowych - mogą one sięgać do 100 proc. stawki w okresie pierwszych 5 lat inwestycji i do 50 proc. w okresie następnych 5 lat - oraz zwolnień od opłat celnych (częściowe lub całkowite zwolnienie z cła za urządzenia i surowce, niezbędne do realizacji projektów inwestycyjnych). Jedną z zachęt stosowanych wobec inwestorów są także rządowe udziały w nieruchomości, na których realizowane są inwestycje.