Nie otrzymaliśmy odsetek
Przedsiębiorcy nie są pewni, czy brak wyegzekwowania należnych z mocy ustawy i bez wezwania odsetek od zaległych płatności powoduje, że wierzyciel i dłużnik mogą ponieść negatywne skutki podatkowe? Jednak Ministerstwo Finansów przekonuje, że nic im nie grozi.
Problem powstał na tle przepisów obowiązującej od 1 stycznia br. ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. nr 139, poz. 1323). Wiele firm występuje z prośbami o interpretację tych przepisów. Także zdaniem posła Grzegorza Gruszki, który złożył w tej sprawie interpelację, na gruncie tych przepisów pojawiają się poważne kontrowersje podatkowe (pisaliśmy o nich już w "GP" nr 248 i 251/03).
Jeśli wierzyciel - wbrew przysługującemu mu z ustawy prawu - nie egzekwuje od swojego kontrahenta odsetek od zaległych płatności, to czy organy podatkowe mogą przyjąć, że odsetki należne mu z mocy ustawy bez wezwania stanowią należny mu przychód z chwilą ich powstania?
Odsetki od należności naliczone, lecz nieotrzymane zgodnie z warunkami umowy, nie stanowią u wierzyciela przychodów. Odsetki takie są przychodami dopiero w dacie faktycznego otrzymania i odpowiednio w tej samej dacie zapłacone przez dłużnika są jego kosztami uzyskania przychodów - podkreśla wiceminister finansów Elżbieta Mucha, odpowiadając na wątpliwości posła.
Także odpowiedzi organów podatkowych na wątpliwości firm brzmią uspokajająco. Na pytanie spółki, czy odsetki, jakich ona może żądać od swoich kontrahentów na podstawie art. 5 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, należy traktować (bez względu na to, czy zostały zapłacone) jako przychód należny z chwilą żądania ich zapłaty, Izba Skarbowa w Gdańsku odpowiada (pismo z 17 marca 2004 r. o sygn. BI/005/0128/04), że nie. Kujawsko-Pomorski Urząd Skarbowy - odpowiadając jednej z firm w trybie art. 14a Ordynacji podatkowej - przypomina natomiast (pismo z 9 lutego 2004 r., sygn. ZD/1-423-9/04), że do przychodów nie zalicza się kwot naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek (kredytów). Tak więc odsetki od należności naliczone, lecz nieotrzymane, nie stanowią u wierzyciela przychodów. Odsetki takie są przychodami w dacie ich faktycznego otrzymania i odpowiednio w tej samej dacie zapłacone przez dłużnika są jego kosztami uzyskania przychodów.
Wierzyciel może więc spać spokojnie, ale co z dłużnikiem? Czy organy podatkowe mogą przyjąć, że dłużnik - od którego wierzyciel nie wyegzekwował należnych z mocy ustawy odsetek - uzyskał nieodpłatne świadczenie i obłożyć go podatkiem dochodowym? Ministerstwo Finansów uspokaja firmy.
Brak jest podstaw do opodatkowania, jako nieodpłatnych świadczeń, wszystkich nieterminowo regulowanych zobowiązań podmiotów gospodarczych, uznając, że wierzyciele świadczą je nieodpłatnie na rzecz swoich dłużników - przekonuje wiceminister E. Mucha. Powołuje się na orzecznictwo NSA w tej kwestii (por. m.in. wyrok NSA z 16 kwietnia 2003 r., sygn. akt I SA/Wr 2969/00). W jednym ze swoich wyroków NSA podkreśla bowiem, że opóźnienia w zapłacie należności wierzycielom nie są świadczeniami nieodpłatnymi. O otrzymaniu świadczenia przez daną osobę można mówić bowiem tylko wtedy, gdy jednocześnie inna osoba spełnia to świadczenie na rzecz tej pierwszej osoby. Sytuacja taka natomiast nie zachodzi, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia wobec wierzyciela.
Michał Kosiarski
