Niebezpieczne składniki chemiczne ubrań, opakowań i kosmetyków
Obecnie w Pracowni Toksykologii Centralnego Instytutu Ochrony Pracy - Państwowego Instytutu Badawczego prowadzone są badania działania łącznego wybranych ftalanów i parabenów. Ftalany są stosowane przy produkcji bardzo szerokiej gamy produktów - przeznaczonych zarówno dla użytkowników zawodowych, jak i ogółu konsumentów. Są to m.in. kosmetyki, leki, urządzenia medyczne, ubrania, tworzywa sztuczne, opakowania do żywności, środki czyszczące, tusze drukarskie czy materiały budowlane.
CZYTAJ RÓWNIEŻ: Rządził rosyjskim imperium, uciekł za granicę walczyć za Ukrainę
Zagrożenie zwiększa fakt, że podczas produkcji, transportu, wyrobu produktów lub ich niewłaściwej utylizacji - ftalany mogą przenikać do gleby, wody i powietrza. Ponadto obecność ftalanów stwierdzono np. w produktach żywnościowych - co jest związane z migracją tych związków z opakowań do przechowywanej w nich żywności.
Z kolei parabeny należą do bardzo popularnych i często stosowanych konserwantów w kosmetyce i lekach. Są obecne w kremach, mydłach, perfumach i dezodorantach, w środkach do pielęgnacji włosów, środkach do golenia i depilacji, do makijażu, do paznokci oraz w środkach z filtrami UV. Parabeny znalazły też zastosowanie w kroplach do oczu oraz w maściach.
Jednym z podstawowych celów badań prowadzonych w tym zakresie w Pracowni Toksykologii CIOP-PIB jest dostarczenie wiedzy i podniesienie świadomości zagrożeń wynikających z łącznego działania wybranych substancji chemicznych. Może się to stać przyczynkiem do poprawy warunków pracy i zmniejszenia liczby osób narażonych na niebezpieczne mieszaniny.
- Łączne narażenie na substancje chemiczne, które nas otaczają, może bardzo utrudniać nam życie zarówno zawodowe, jak i funkcjonowanie w życiu prywatnym - powiedziała serwisowi eNewsroom dr Katarzyna Miranowicz-Dzierżawska z Pracowni Toksykologii Centralnego Instytutu Ochrony Pracy - Państwowego Instytutu Badawczego.
- Jednoczesne narażenie na więcej niż jedną substancję może powodować nieoczekiwane efekty zdrowotne za sprawą występujących między nimi interakcji. W naszym laboratorium badaliśmy in vitro interakcje między ftalanami i parabenami - czyli tymi substancjami, które są spotykane w preparatach kosmetycznych, lekach, produktach chemicznych. Interakcje, w wyniku których następowało nasilenie działania toksycznego (synergizm), zaobserwowaliśmy w badanych mieszaninach zawierających ftalany, powszechnie występujące w środowisku pracy i życia, takich jak kosmetyki, tworzywa sztuczne, ubrania czy materiały budowlane, oraz parabeny - czyli środki konserwujące zapobiegające rozwijaniu się bakterii w kosmetykach czy lekach. Przykładem pozazawodowego zagrożenia wynikającego z działania łącznego substancji chemicznych może być nawet zażywanie kapsułki o kontrolowanym czasie uwalniania - gdzie w skład otoczki wchodzi ftalan, który powleka kapsułkę, aby w ściśle określony sposób uwalniała lek. Wtedy mamy już do czynienia z dwoma substancjami chemicznymi, które mogą wchodzić między sobą w interakcje, a synergizm ich działania toksycznego, występujący również przy narażeniu na niewielkie dawki, może stać się nawet przyczyną zatrucia - analizuje dr Miranowicz-Dzierżawska.
Ze względu na powszechność substancji chemicznych nie tylko w środowisku pracy badania tego problemu są prowadzone obecnie w ramach V etapu programu wieloletniego "Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy" (finansowanego w latach 2020-2022 w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju), koordynowanego przez Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy.
