Pokrzywdzeni na budżetowym garnuszku
Pojawiła się szansa na wprowadzenie w Polsce systemu państwowej pomocy ofiarom przestępstw. Rząd przyjął projekt ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych, której wysokość ma wynosić maksymalnie 12 tys. zł.
Przyspieszenie prac nad projektem ustawy wymusiła akcesja Polski do Unii Europejskiej, w której dąży się do ujednolicenia zasad państwowej kompensacji dla ofiar przestępstw we wszystkich państwach członkowskich UE.
Opracowany w Ministerstwie Sprawiedliwości projekt ustawy określa zasady i tryb przyznawania kompensaty oraz warunki współpracy organów pomocniczych i organów orzekających w Polsce z organami pomocniczymi i orzekającymi w innych państwach UE. Projekt ustawy określa zasięg terytorialny i podmiotowy ustawy. Obejmuje ona przestępstwa umyślne popełnione na terytorium Polski. Z kolei ofiarą może być nie tylko obywatel polski, lecz również każdego innego państwa członkowskiego UE.
Projekt wprowadza zasadę subsydiarności kompensaty. Wchodzi ona w grę dopiero wtedy, gdy osoba uprawniona nie może jej uzyskać z żadnego innego źródła.
Proponuje się, by kompensata była przyznawana niezależnie od tego, czy sprawcy przestępstwa zostali wykryci, oskarżeni lub skazani. Przyznanie kompensaty państwowej nie zwalnia sprawcy z obowiązku naprawienia szkody ani też nie ogranicza prawa poszkodowanego do dochodzenia odszkodowania w postępowaniu sądowym.
Projekt ustawy przewiduje katalog kosztów podlegających kompensacji - mogą to być wyłącznie utracone zarobki lub inne środki utrzymania, koszty leczenia oraz koszty pogrzebu. Nie przewiduje się pokrycia szkód materialnych ani zadośćuczynienia krzywdy moralnej. Określono również górną granicę kompensaty - 12 tys. zł.
Definicje ustawowe
Kompensata jest świadczeniem pieniężnym przyznawanym ofiarom niektórych przestępstw umyślnych lub ich osobom najbliższym, które są wypłacane z budżetu państwa. Proponuje się, by za ofiarę uznać osobę fizyczną, która na skutek przestępstwa umyślnego, popełnionego z użyciem przemocy, poniosła śmierć lub doznała rozstroju zdrowia.
Ubieganie się o kompensatę możliwe byłoby tylko w ciągu dwóch lat od chwili popełnienia przestępstwa. Warunkiem uzyskania kompensaty byłoby wszczęcie postępowania karnego. Organem orzekającym o przyznaniu kompensaty byłby sąd rejonowy, a trybem właściwym - tryb postępowania nieprocesowego.
O tym, jak ważny jest to projekt, może świadczyć choćby fakt, że podczas przeprowadzonego w lutym Tygodnia Ofiar Przestępstw gros pytań dotyczyło wszelkich aspektów związanych z kompensacją szkody wyrządzonej przestępstwem.
Aneta Mościcka
