Polityka pieniężna nie pobudzi koniunktury, ale nie powinna szkodzić - Osiatyński

Jego zdaniem, utrzymanie obecnego poziomu stóp procentowych przez możliwie jak najdłuższy czas jest "ze wszech miar pożądane".

- W ostatnim czasie polityka pobudzania koniunktury przez stopy procentowe jest mało efektywna, jakkolwiek w teorii ekonomii przypisujemy jej istotne znaczenie. Keynes mówił o tej polityce, że jest to trochę jak popychanie sznurka. Popychanie sznurka nie jest skutecznym sposobem przesuwania go w jakimkolwiek kierunku - powiedział Osiatyński.

- Nie wydaje mi się, żeby można było wiele oczekiwać, jeśli chodzi o pobudzające działanie polityki pieniężnej. Ten kij ma dwa końce, ale nierównej grubości. Restrykcyjna polityka pieniężna dynamikę inwestycji prywatnych na pewno hamuje. Natomiast skuteczność obniżania stóp procentowych celem przyspieszenia inwestycji prywatnych, z powodów, które wyjaśnię, jest ograniczona - dodał.

Jego zdaniem, w polityce pieniężnej powinno się wobec tego przyjąć obecnie zasadę primum non nocere: po pierwsze nie szkodzić.

- Z tego punktu widzenia utrzymywanie aktualnego poziomu stóp procentowych możliwie jak najdłużej jest ze wszech miar pożądane - powiedział.

Zdaniem doradcy prezydenta odpowiedź polityki pieniężnej na ostatnie spowolnienie gospodarcze mogła być szybsza.

- Trudno jest oceniać decyzje Rady Polityki Pieniężnej nie posiadając informacji, którymi dysponowała Rada. Ma ona swój własny, dobry aparat analityczny i na podstawie tych informacji podejmuje decyzje - powiedział.

- Wydaje się jednak, że jest zgoda większości środowisk analitycznych i ja także podzielam ten pogląd, że można było wcześniej rozpocząć proces obniżania stóp procentowych. Moim zdaniem konserwatyzm Rady był nieuzasadniony. Koleżanki i koledzy z RPP mogli mieć inne informacje, które uzasadniały ich stanowisko. Bez dodatkowych informacji i wyjaśnień to opóźnienie jest jednak naprawdę trudne do obrony - dodał Osiatyński.

Osiatyński wskazuje, że tak długo, jak jednostkowe koszty pracy są stałe, nie ma powodu do wzrostu cen.

- Inflacja jest funkcją nie ilości pieniądza w obiegu - tak jest tylko w sytuacjach bardzo specyficznych, przy hiperinflacji. W normalnych warunkach występuje silna korelacja pomiędzy zmianami jednostkowych kosztów pracy i cenami - powiedział.

- Jak długo jednostkowe koszty pracy są stałe, tak długo nie ma powodów, żeby ceny rosły. Wiele badań empirycznych na to wyraźnie wskazuje. I to zupełnie nie zależy od tego, co się dzieje z ilością pieniądza w obiegu. Kiedy jednostkowe koszty pracy są stałe? Są one stałe dopóty, dopóki wydajność pracy, czyli ilość produktów wytworzonych na godzinę pracy, rośnie nie wolniej, niż rośnie płaca nominalna - dodał.

Doradca prezydenta zaznacza, że zarówno od strony inflacji, jak i od strony wykorzystania czynników wytwórczych nie ma przeciwwskazań do stosowania ekspansywnej polityki fiskalnej i ekspansywnej polityki pieniężnej. Ograniczenia takie występują jednak od innej strony.

- W gruncie rzeczy w ostatnich latach obserwujemy znacznie wolniejszy wzrost płac nominalnych niż wydajności pracy. Co więcej - niektóre kraje prowadzą politykę, uzgodnioną ze swoimi związkami zawodowymi, w której mrożą płace realne, uzyskując w ten sposób obniżkę jednostkowych kosztów pracy. Stąd biorą się tendencje deflacyjne - powiedział.

- Można powiedzieć, że zarówno od strony inflacji, jak i od strony wykorzystania czynników wytwórczych, nie ma przeszkód do tego, aby stosować ekspansywną politykę fiskalną i ekspansywną politykę pieniężną - dodał.

Zdaniem Osiatyńskiego przestrzeń oddziaływania polityki pieniężnej na akcję kredytową przedsiębiorstw, a tym samym na pobudzenie wzrostu gospodarczego, jest jednak ograniczona.

- Z ekspansywną polityką pieniężną jest obecnie kłopot. Polega on na tym, że realne stopy procentowe w wielu krajach są już bardzo niskie. Ocierają się o zero. W Polsce są dodatnie, choć niewiele. Stąd przestrzeń do oddziaływania tym kanałem, poprzez obniżanie kosztów kredytu, który finansowałby nowe inwestycje, tworzył nowe miejsca pracy i uprzedmiotawiał nowe technologie, jest ograniczona - powiedział.

Doradca prezydenta wskazuje, że dodatkowym czynnikiem ograniczającym przestrzeń dla oddziaływania polityki pieniężnej jest także niewielki odsetek przedsiębiorstw z sektora MŚP, które korzystają z kredytu.

- Tylko niewielka część sektora małych i średnich przedsiębiorstw bierze kredyty. Ten pas transmisyjny do pobudzania koniunktury w postaci stóp procentowych dotyczy zaledwie niewielkiej części firm. Pozostałe finansują się środkami własnymi i nieterminowo regulowanymi zobowiązaniami. Stąd od tej strony to pobudzanie także jest dość wątpliwie - powiedział.

- Ponadto, jeśli chodzi o międzynarodowe korporacje, to niekoniecznie finansują się one kredytami zaciąganymi w Polsce. Wobec tego prowadzona w Polsce polityka pieniężna nie ma wielkiego znaczenia dla kredytów, które one zaciągają - dodał.

Według Osiatyńskiego, w perspektywie najbliższych dwóch lat nie widać na horyzoncie zagrożeń po stronie inflacji.

- Nie widzę zagrożeń inflacyjnych w ciągu najbliższych dwóch lat, a być może dłużej. Dookoła mamy otoczenie deflacyjne. Gospodarka światowa nie będzie rosła w tempie 4-5 proc. Będzie to wzrost rzędu 1,5-2,0 proc. W Stanach Zjednoczonych będzie on trochę wyższy, w Unii Europejskiej niższy. Najwyższy będzie w krajach wschodzących - powiedział.

Osiatyński dodaje, że zarówno na świecie jak i w Polsce zarysowuje się długofalowa tendencja stagnacyjna związana ze zmianami w podziale dochodu.

- Na świecie, jak i w Polsce widać wyraźny trend zmniejszenia się udziału płac w PKB. Z tym następuje spadek popytu, bo skłonność do oszczędzania z płac jest mniejsza niż skłonność do oszczędzania z zysków, oszczędności zaś bynajmniej nie przekształcają się automatycznie w inwestycje sektora prywatnego. Z tego punktu widzenia można powiedzieć, że wchodzimy w okres długofalowego obniżania stopy wzrostu gospodarczego. Może się okazać, że to jest tendencja trwała - powiedział.

Doradca prezydenta zaznacza, że do tendencji stagnacyjnych przyczyniają się też zmiany związane z finansjalizacją gospodarki.

- W coraz większym stopniu sektor przedsiębiorstw zamiast zajmować się odkrywaniem nowych technologii, które zmniejszałyby jednostkowe koszty pracy, zajmuje się głównie operacjami spekulacyjnymi na giełdzie - powiedział.

- Wobec tego wydaje się, że wchodzimy w długi okres obniżania dynamiki gospodarczej i musimy zastanawiać się, w jaki sposób duży kraj, taki jak Polska, o dużym, wewnętrznym rynku zbytu, może próbować się przed tym obronić. Trzeba zarazem pamiętać, że w warunkach globalnych rynków finansowych ekspansywna polityka fiskalna ma dodatkowe ograniczenie, którym jest nasza międzynarodowa wiarygodność jako dłużnika - dodał.

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze