Polska i Rosja najmocniejsze w regionie

Rynek OTC będzie rósł rocznie średnio o 10 proc. do 12 mld euro w 2012 r., według najnowszego raportu firmy badawczej PMR pod tytułem "OTC market in Central and Eastern Europe 2010. Comparative analysis and development forecasts for 2010-2012".

Skutki globalnego kryzysu ekonomicznego były widoczne we wszystkich państwach Europy Środkowo-Wschodniej. Spowodował on negatywny wzrost PKB we wszystkich analizowanych krajach w 2009 r. (za wyjątkiem Polski), a także wzrost bezrobocia, zamrożenie lub redukcję płac i deprecjację walut lokalnych. Krajami najbardziej dotkniętymi przez kryzys w regionie Europy Środkowo-Wschodniej były państwa bałtyckie (Litwa, Łotwa, Estonia), a z pośród analizowanych krajów - Rosja i Ukraina. Polska gospodarka ucierpiała najmniej.

Słaba kondycja gospodarek znalazła również w odbicie w zmniejszonym popycie na produkty OTC, ponieważ ludzie starali się ograniczać wydatki na produkty, bez których mogą żyć, a w sektorze farmaceutycznym oznaczało to niższe wydatki na suplementy diety i leki OTC. W związku z epidemią świńskiej grypy sprzedaż produktów OTC rosła jednak intensywnie pod koniec 2009 r. Poskutkowało to pozytywnymi wzrostami na rynkach produktów OTC w większości krajów w walucie lokalnej. W euro, z powodu niekorzystnych kursów walutowych, stopy wzrostu rynku były w niektórych krajach negatywne - mówi Agnieszka Stawarska, analityk rynku farmaceutycznego PMR i współautorka raportu.

W 2010 r. wszystkie gospodarki, za wyjątkiem rumuńskiej, powinny wrócić na ścieżkę wzrostu i odnotować dodatni wzrost PKB. Wzrost będzie najwyższy w Rosji (4 proc.), na Słowacji i na Ukrainie (3,7 proc.) oraz w Polsce (3 proc.). Tylko w Rumunii spodziewany jest spadek PKB - o około 1,9 proc. w 2010 r.

Poprawa sytuacji gospodarczej będzie skutkowała wzrostem popytu na produkty OTC. Dlatego też PMR prognozuje, że pomiędzy 2010 a 2012 r. rynek produktów OTC w Europie Środkowo-Wschodniej będzie rósł rocznie średnio o 10 proc. i przekroczy 12 mld euro w 2012 r.

W 2009 r., podobnie jak w poprzednich latach, blisko połowa wartości rynku produktów OTC została wygenerowana przez Rosję. Polska była drugim największym rynkiem w regionie, z udziałem w całkowitej sprzedaży na poziomie około 20 proc.. Ukraina miała 8 proc. udział w rynku produktów OTC w Europie Środkowo-Wschodniej, podczas gry w przypadku Czech udział ten oscylował w granicy 6 proc..

Jednym z najważniejszych wydarzeń na rynku produktów OTC w regionie w ciągu ostatniego roku było dopuszczenie sprzedaży internetowej i wysyłkowej leków OTC i artykułów sanitarnych na Słowacji. Stało się to możliwe dzięki nowelizacji Ustawy o Lekach, która weszła w życie 1 grudnia 2009 r. Sprzedaż wysyłkowa jest ograniczona do leków i sprzętu medycznego dostępnych bez recepty i niefinansowanych z obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Zmiany te spotkały się z pozytywną oceną Słowackiej Izby Aptek, według której poprawią one bezpieczeństwo pacjentów. Do tej pory bowiem, leki zamawiane przez internet były często dostarczane bez przestrzegania podstawowych wymogów związanych z transportem tego rodzaju produktów, a często w ten sposób były sprzedawane również leki niezarejestrowane na Słowacji.

Liberalizacja dystrybucji produktów OTC może również w przyszłości nastąpić w Rosji. W sierpniu 2009 r. rosyjskie Ministerstwo Przemysłu i Handlu wysłało do rosyjskiego rządu opinię, w której sugerowało dopuszczenie sprzedaży leków OTC poza aptekami, argumentując, że poskutkuje to wzrostem dostępności leków dla pacjentów. Dodatkowo, jak podkreślało ministerstwo, spowodowałoby to 5-10 proc. obniżkę w cenach leków.

Warto jednak podkreślić, że w Rosji dopuszczenie sprzedaży leków OTC poza aptekami wiąże się z dużo większym ryzykiem niż w innych krajach. Po pierwsze, znaczna część leków sprzedawanych na receptę w innych krajach ma status OTC w Rosji. Część z nich może zawierać potencjalnie niebezpiecznie substancje, których dystrybucja powinna być kontrolowana przez wykwalifikowane osoby, takie jak farmaceuci - mówi Monika Stefańczyk, główny analityk rynku farmaceutycznego PMR i współautorka raportu.

Po drugie, dopuszczenie sprzedaży leków w placówkach obrotu pozaaptecznego mogłoby doprowadzić do bankructwa wielu aptek, dla których leki OTC są istotnym źródłem generowania zysku.

Uwag:

Całkowita wartość rynku produktów OTC obejmuje apteczną i pozaapteczną sprzedaż leków i suplementów diety. Dla Rosji, Ukrainy, Polski, Bułgarii, Węgier oraz Czech wliczono rynki leków OTC i suplementów diety, z wyłączeniem pozaaptecznego rynku suplementów diety w Rosji, który jest niedostatecznie monitorowany, a co za tym idzie, niemożliwy do dokładnego oszacowania. Dla Słowacji i Rumunii wliczono cały rynek produktów OTC.