Pytanie za bilion euro

O tym, że w strefie euro nie dzieje się zbyt dobrze, wiadomo było już od ubiegłego roku. Zaczęło się w kwietniu 2010 od Grecji, która była bliska ogłoszenia niewypłacalności. Jednak wnioski z tej lekcji nie zostały wyciągnięte i po siedmiu miesiącach w tarapatach znalazła się Irlandia.

Pod koniec listopada 2010 dwaj kredytodawcy ostatniej instancji - UE oraz MFW - przyznali Irlandczykom warty 85 mld euro pakiet pomocowy. To także nie nauczyło wiele przywódców UE, którzy zapewne potrzebowali poważniejszej lekcji.

23 marca br. mniejszościowy rząd Portugalii nie zdołał przeforsować pakietu oszczędnościowego. Jego celem było sprowadzenie deficytu do pożądanego poziomu 4,6 proc. w relacji do PKB. Na drodze do tego celu (byłemu już) premierowi Socratesowi stanęła opozycyjna partia PSD. Naturalnym następstwem fiaska cięć w budżecie jest sięgnięcie przez Portugalię po pakiet pomocowy (bailout). Jego wielkość szacuje się w przedziale 50-100 mld euro.

Są to ciężary finansowe do uniesienia przez kasy UE i MFW. Europejscy przywódcy, nie czując konieczności zmian, przesunęli decyzje o dokapitalizowaniu EFSF na czerwiec, skupiając się na pakcie Euro Plus. Wzrosty na giełdach w przedostatnim tygodniu marca świadczą o tym, że rynek przestał bać się kryzysu dłużnego.

Tabela 1. przedstawia ranking 6 państw, które najczęściej wymienia się w kontekście kryzysu dłużnego. Wybrałem osiem wskaźników, które mogą zasygnalizować słabe punkty gospodarek tych państw. 7 plusów i minus (przy opisach kolumn) pokazują kierunek zależności pomiędzy wskaźnikiem, a wrażliwością konkretnego kraju na ryzyko. Wszystkie zmienne wyrażono w postaci wystandaryzowanej, czyli są bezpośrednio porównywalne i można je sumować.

JKP to jednostkowe nominalne koszty pracy (+, czyli zależność proporcjonalna), a relacja D/PKB(+) wyraża deficyt publiczny w % produktu krajowego brutto. Z kolei 10Y B +) i CDS(+) to odpowiednio rentowności 10-letnich obligacji i kwotowania swapów CDS. Odzwierciedlają opinię inwestorów rynków dłużnych na temat tych państw. U(+), I(+) oraz Z_K(+) są miernikami: bezrobocia, inflacji i odsetka złych kredytów. Wreszcie, T/PKB(-) pokazuje dochody z podatków w relacji do PKB. Podatki działają jak automatyczny stabilizator.

O ile "pierwszeństwo" Grecji nie dziwi - długo pracowała na tą pozycję - o tyle drugie miejsce Hiszpanii jest nieco zaskakujące. Kondycja gospodarcza tego kraju (a dokładniej wybrane jej obszary) jest gorsza niż w przypadku Irlandii czy Portugalii! Kiepsko wypadły koszty pracy, bezrobocie, a także inflacja. Pozostałe obszary też nie podniosły oceny. Największy "wkład" w miejsce na podium miało szalejące bezrobocie, które sięga ponad 20 proc.

Przede wszystkim wymienione państwa należą do dwóch grup: PIG (Portugal, Ireland, Greece) i BIS (Belgium, Italy, Spain). Pierwszą stanowią kraje, które już stały się ofiarami kryzysu dłużnego, a drugą - państwa kandydujące do tej roli. W najgorszej sytuacji jest Grecja, która uzbierała ponad 9 punktów. Druga Hiszpania legitymuje się trzykrotnie niższym (lepszym) od Grecji wynikiem na poziomie 3,01. To i tak dużo, a przynajmniej więcej od Portugalii i Irlandii. Z kolei Włochy i Belgia, mimo wyraźnych kryzysów politycznych (kłopoty z prawem Berlusconiego i niemal 300 dni bezkrólewia w Belgii), wydają się (jeszcze) być w bezpiecznej odległości.

Jeżeliby te kraje miały zwrócić się po pomoc finansową do UE czy MFW, pieniędzy na ratunek nie wystarczy. Ostrożne szacunki mówią o skali pomocy dla Portugalii rzędu 50-100 mld euro. Doświadczenia Irlandii pokazały, że właściwe koszty mogą być nawet dwuipółkrotnie wyższe. To oznaczałoby nawet 250 mld euro dla Portugalii. Przy proporcjonalnie większej pomocy dla Hiszpanii, rachunek wystawiony UE przez inwestorów sięgnąłby 1,25 bln euro. Pytanie za bilion brzmi więc: czy skończy się na Portugalii?

Bartosz Boniecki

Inflacja, bezrobocie, PKB - zobacz dane z Polski i ze świata w Biznes INTERIA.PL