Rejestr spadkowy, czyli publiczny rejestr prowadzony przez Krajową Radę Notarialną, ma gromadzić informacje o sądowych postanowieniach stwierdzających nabycie spadku i wydawanych przez notariuszy aktach poświadczeniach dziedziczenia potwierdzających prawa do spadku. Uchwalone latem zeszłego roku przepisy wprowadzające ten prowadzony w systemie teleinformatycznym rejestr mają wejść w życie 8 września.
Rejestr spadkowy będzie kolejnym etapem informatyzacji kwestii spadkowych. Od 2009 r. w formie elektronicznej działa już rejestr aktów poświadczenia dziedziczenia, który zawiera informacje o miejscu przechowywania sporządzonych notarialnych aktów poświadczenia dziedziczenia.
Tymczasem na mocy nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie 17 sierpnia zeszłego roku, dostosowano polskie prawo do unijnego rozporządzenia o Europejskim Poświadczeniu Spadkowym (EPS). EPS potwierdza dla spadkobiercy czy np. wykonawcy testamentu tytuł prawny do spadku, uznawany i wykonywany na jednolitych zasadach we wszystkich krajach członkowskich UE. Dokument ten pozwala w związku z tym na szybkie i skuteczne załatwienie transgranicznej sprawy spadkowej, gdyż jest on przeznaczony przede wszystkim na potrzeby wykazywania prawa do spadku za granicą.
W praktyce oznacza to, że wszystkie kwestie dotyczące spadku po osobie mającej majątek lub krewnych w różnych państwach UE są rozstrzygane przez jeden sąd, według zasad prawnych tylko jednego z państw. Wcześniej zdarzało się, że prowadzono w poszczególnych państwach oddzielne postępowania, co mogło prowadzić do sporów prawnych i kłopotów w wykonaniu takich orzeczeń.
Tym samym EPS stał się kolejnym - obok postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku i wydawanego przez notariuszy aktu poświadczenia dziedziczenia - dokumentem służącym wykazywaniu praw do spadku. W związku z tym - jak wskazano w uzasadnieniu projektu autorstwa Ministerstwa Sprawiedliwości, który we wtorek trafi na obrady rządu - również EPS powinien być objęty rejestrem, gdyż zwiększy to skuteczność poświadczeń wydawanych przez polskie sądy i polskich notariuszy.
"Zwiększa się też wiarygodność samego rejestru spadkowego, wzmacnia pewność obrotu prawnego oraz minimalizuje ryzyko wydawania sprzecznych orzeczeń potwierdzających prawa do spadku" - wskazano w uzasadnieniu projektu MS.
Planowany termin wejścia w życie proponowanej nowelizacji - czyli 8 września - został skorelowany z datą wejścia w życie zmian wprowadzających rejestr spadkowy. "W ten sposób rejestr spadkowy objąłby także EPS od samego początku swego funkcjonowania" - zaznaczono w uzasadnieniu.
Projekt ponadto m.in. precyzuje przepisy określające zakres informacji dotyczących spadkodawcy, podawanych w aktach poświadczenia dziedziczenia.
W 2014 r. - jak wynika z danych MS - do wydziałów cywilnych sądów rejonowych wpłynęło około 155 tys. spraw o stwierdzenie nabycia spadku, zaś do wydziałów cywilnych sądów okręgowych wpłynęło około 1,2 tys. takich spraw. Z kolei notariusze w 2014 r. wydali 76 tys. 524 akty poświadczenia dziedziczenia.
Niezależnie od funkcjonującej już bazy aktów poświadczenia dziedziczenia i zaplanowanego od 8 września rozszerzenia tej bazy do formy rejestru spadkowego, od października 2011 r. w formie elektronicznej prowadzony jest także notarialny rejestr testamentów. Nie zawiera on treści testamentów tylko informację, gdzie i w których kancelariach testament można odnaleźć.
